۱. اکبر ترکان نخستین پیشنهاد خود را تبدیل ایمیدرو به سازمانی تخصصی برای فلزات غیرآهنی عنوان کرد تا این نهاد از حوزه فولاد و سنگ‌آهن خارج شود و تمرکز خود را بر توسعه و سیاست‌گذاری معادن غیرآهنی همچون مس، آلومینیوم، سرب، روی، نیکل، کروم، منگنز، منیزیم، کادمیوم و تنگستن بگذارد.

۲. دومین پیشنهاد او، احیای شرکت ملی فولاد ایران و واگذاری سیاست‌گذاری زنجیره فولاد، سنگ‌آهن و زغال‌سنگ به این شرکت بود تا نقش توسعه‌ای میان ایمیدرو و شرکت ملی فولاد به شکل دقیق و مکمل تفکیک شود.

۳. سومین پیشنهاد ترکان، پیش‌بینی تولید سه میلیون تن آلومینیوم در برنامه هفتم توسعه بود تا ایران بتواند در جمع بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلومینیوم جهان قرار گیرد.

۴. چهارمین پیشنهاد، احیای معدن بوکسیت گینه برای تأمین مواد اولیه صنعت آلومینیوم بود؛ معدنی که سال‌ها پیش خریداری شده اما هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است.

۵. پنجمین پیشنهاد او بهره‌برداری از ذخایر آلومین قزوین به‌عنوان منبعی داخلی و قابل اتکا برای تولید آلومینیوم بود که می‌تواند جایگزین واردات مواد اولیه شود.

۶. در پیشنهاد ششم، ترکان بر تبدیل بندر پارسیان به قطب تولید و تجارت صنایع معدنی کشور تأکید کرد و معتقد بود موقعیت جغرافیایی این بندر و نزدیکی آن به عسلویه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه صنایع انرژی‌بر و گسترش صادرات محصولات معدنی باشد.

۷. هفتمین پیشنهاد او افزایش تولید مس به پانصد هزار تن در سال و توسعه معادن استان سیستان و بلوچستان بود؛ اقدامی که به باور او علاوه بر رشد صادرات، موجب اشتغال‌زایی و محرومیت‌زدایی در این استان خواهد شد.

۸. هشتمین پیشنهاد ترکان تجهیز و بهره‌برداری از معادن نیکل در فارس و کرومیت در سایر نقاط کشور بود. او این حوزه‌ها را از ظرفیت‌های مغفول اقتصاد معدنی ایران می‌دانست که می‌تواند به تولید فلزات استراتژیک منجر شود.

۹. نهمین پیشنهاد، ایجاد ظرفیت تولید ده میلیون تن فولاد در چابهار و توسعه صنایع در سواحل مکران بود؛ طرحی که به گفته او با واردات سنگ‌آهن از برزیل و بهره‌گیری از توان بندری چابهار قابل اجراست.

۱۰. در نهایت، دهمین پیشنهاد او تقویت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور بود. ترکان تأکید داشت که افزایش بودجه و توان فنی این سازمان یا ایجاد ساختار اکتشافی قوی در ایمیدرو، می‌تواند زمینه‌ساز گسترش حفاری‌ها و انجام اکتشافات تفصیلی در مقیاس ملی شود.

متن کامل گفت‌وگو

ترکان در این گفت‌وگو که دی‌ماه ۱۳۹۹ انجام شد، پیشنهادهایی را پیش روی دولت و مجلس قرار داد تا بر اساس آن بخش معدن و صنایع معدنی کشور توسعه یابد.

به گزارش بیرونیت، او گفت: پیشنهاد نخست، تبدیل ایمیدرو به سازمانی تخصصی برای فلزات غیرآهنی است. در این صورت، ایمیدرو دیگر متولی صنعت فولاد و معادن سنگ‌آهن نخواهد بود و به‌طور تخصصی بر اکتشاف و سیاست‌گذاری معادن غیرآهنی، به‌ویژه فلزات صنعتی مانند مس، آلومینیوم، سرب، روی، نیکل، کروم، منگنز، منیزیم، کادمیوم و تنگستن تمرکز خواهد کرد.

ترکان افزود: پیشنهاد بعدی، سپردن سیاست‌گذاری صنعت فولاد و سنگ‌آهن به شرکت ملی فولاد است. در این صورت، این شرکت دوباره به روزهای اوج خود بازخواهد گشت و سیاست‌گذاری‌های کلان صنعت فولاد کشور، معادن سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در شرکت ملی فولاد ایران انجام خواهد شد.

او تأکید کرد: بنابراین در برنامه هفتم توسعه، بخش معدن دارای دو سازمان توسعه‌ای «ایمیدرو» و «شرکت ملی فولاد» خواهد بود که اولی بر فلزات غیرآهنی و دومی بر صنعت فولاد متمرکز می‌شود.

ترکان گفت: توسعه صنعت آلومینیوم نیز یکی از رویکردهایی است که باید در برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار گیرد. ازاین‌رو، پیش‌بینی تولید سه میلیون تن آلومینیوم باید در نظر گرفته شود تا کشور به باشگاه بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلومینیوم جهان بپیوندد.

در پاسخ به این پرسش بیرونیت، که با توجه به کمبود معادن بوکسیت در ایران چگونه می‌توان مواد اولیه مورد نیاز این میزان آلومینیوم را تأمین کرد، گفت: برای این کار چند راهکار وجود دارد؛ نخست آنکه معدن بوکسیتی که ۲۵ سال پیش در کشور گینه خریداری کرده‌ایم احیا شود تا با انتقال سنگ بوکسیت به خلیج فارس، ماده اولیه آلومینیوم تأمین شود.

او افزود: سال‌ها مدیری بالای سر این پروژه بود اما کاری از پیش نرفت، بااین‌حال اکنون یک خانم به‌عنوان مدیر پروژه منصوب شده و توانسته تحرکاتی برای فعال‌سازی این معدن انجام دهد.

راه دیگر، تکیه بر ذخایر بزرگ آلومین در حوالی قزوین است که باید با سرمایه‌گذاری گسترده استخراج شده و آلومین آن برای تولید آلومینیوم مورد استفاده قرار گیرد.

ترکان ادامه داد: صنعت آلومینیوم صنعتی استراتژیک برای کشور است و ازآنجا‌که تولید آن با انرژی برق صورت می‌گیرد و مصرف داخلی چندانی ندارد، می‌توان برق را به آلومینیوم تبدیل کرد و با ارزش افزوده بالا صادر نمود؛ در واقع نوعی صادرات برق با قیمتی چندبرابر انجام می‌دهیم.

او افزود: تبدیل بندر پارسیان به قطب تولید و تجارت صنایع معدنی یکی دیگر از پیشنهادهایی است که می‌توان به تنظیم‌کنندگان برنامه هفتم توسعه ارائه داد. بندر پارسیان ظرفیت‌های عظیمی برای صادرات و واردات مواد معدنی دارد و می‌تواند کشور را به درآمدزایی بالایی برساند. این بندر در نزدیکی عسلویه قرار دارد و می‌توان از گاز موجود در منطقه برای توسعه صنایع معدنی انرژی‌بر استفاده کرد.

ترکان گفت: افزایش تولید مس به ۵۰۰ هزار تن در سال نیز باید در برنامه هفتم توسعه مدنظر باشد. مطالعات زمین‌شناسی و اکتشافات اولیه نشان می‌دهد استان سیستان و بلوچستان قطب سوم ذخایر مس در کشور است و می‌توان سرچشمه‌ای دیگر در این استان ایجاد کرد. در این صورت، هم اشتغال‌زایی و محرومیت‌زدایی محقق می‌شود و هم مواد اولیه مورد نیاز تولید مس تأمین خواهد شد.

او افزود: شرکت ملی مس مسیر درستی را طی کرده اما نباید به تولید فعلی راضی بود. باید میزان تولید کاتد مس در برنامه هفتم به حداقل ۵۰۰ هزار تن برسد، چراکه ذخایر بسیار خوبی در سیستان و بلوچستان وجود دارد.

ترکان گفت: در سال ۱۳۹۸ از محل صادرات مس بیش از یک میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم و شرکت مس نقش بانک مرکزی را در تخصیص ارز به صنایع خودروسازی و لوازم خانگی ایفا کرد.

او افزود: اگر امروز شرکت مس خواهان زیادی دارد، به‌دلیل درآمد ارزی بالای آن است که توانسته از تحریم‌ها سربلند بیرون بیاید.

کشف ذخایر عظیم نیکل در شیراز

ترکان ادامه داد: ذخایر عظیمی از نیکل در استان فارس کشف شده که باید با سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی تولید این فلز آغاز شود. تجهیز معدن نیکل در فارس می‌تواند یکی از رویکردهای مهم برنامه هفتم توسعه باشد.

به گزارش بیرونیت، او افزود: ذخایر غنی کرومیت نیز در کشور وجود دارد، اما حتی یک کیلوگرم فلز کروم تولید نمی‌شود؛ بنابراین باید زیرساخت‌های لازم برای تولید این فلز مهم ایجاد شود تا ایران به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن تبدیل شود.

ایجاد ظرفیت ۱۰ میلیون‌تنی فولاد در چابهار

ترکان تصریح کرد: با توجه به ظرفیت سواحل مکران، طرح ایجاد کارخانه فولاد با ظرفیت ۱۰ میلیون تن در دستور کار است تا چابهار به قطب تولید و تجارت فولاد تبدیل شود. سنگ‌آهن مورد نیاز این طرح را می‌توان از برزیل وارد کرد و با بهره‌گیری از ظرفیت بندری چابهار، آن را به فولاد تبدیل کرد.

لزوم تقویت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

او تقویت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور را یکی دیگر از مأموریت‌های مهم برنامه هفتم توسعه دانست و گفت: اکتشافات معدنی در ایران عمدتاً سطحی و مقدماتی بوده و باید به اکتشافات تفصیلی ارتقا یابد. این امر نیازمند تقویت مالی سازمان زمین‌شناسی است تا بتواند مأموریت خود را به‌درستی انجام دهد. همچنین ایمیدرو نیز می‌تواند با منابع مالی خود، زیرمجموعه اکتشافاتش را تقویت کند.

الگوی چینی برای توسعه معادن ایران

ترکان ادامه داد: تجربه چین در توسعه اقتصاد باید در برنامه هفتم توسعه مورد توجه قرار گیرد. چین ابتدا با توسعه ۸۰ معدن خود، پایه‌های صنعتی شدن را بنا نهاد و امروز نیمی از فولاد جهان را تولید می‌کند.

او افزود: چین در تولید آلومینیوم نیز ظرفیت خود را به ۳۲ میلیون تن رسانده و در تولید ۱۲ فلز اساسی دیگر جهش چشمگیری داشته است. از سوی دیگر، با تمرکز بر عناصر نادر خاکی، توانسته ۱۱۰ هزار تن از مجموع ۱۸۰ هزار تن تولید جهانی این عناصر را در اختیار گیرد.

ترکان گفت: اگر روزی چین تصمیم بگیرد صادرات عناصر نادر خاکی را به آمریکا متوقف کند، صنعت فضایی آن کشور با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد.

نمایندگان در بنگاه‌های معدنی دخالت نکنند

او با اشاره به دخالت برخی نمایندگان مجلس در امور بنگاه‌های معدنی گفت: متأسفانه برخی دولتمردان با چراغ سبز دادن به نمایندگان، زمینه اعمال‌نظر آن‌ها در سیاست‌گذاری داخلی وزارتخانه‌ها را فراهم می‌کنند.

ترکان افزود: در هیچ دولتی به اندازه دولت آقای روحانی، نمایندگان مجلس چنین آزادی عملی نداشته‌اند و این امر موجب شده امروز شاهد برخی دخالت‌ها در بدنه اجرایی دولت باشیم.

او توصیه کرد: نمایندگان باید بر قانون‌گذاری متمرکز شوند و در حوزه اجرایی دخالت نکنند، زیرا این اقدام می‌تواند شبهه‌برانگیز باشد. برخی حتی تلاش می‌کنند اقوام خود را در سمت‌هایی چون مدیریت فروش یا بازرگانی منصوب کنند که این موضوع شائبه‌های زیادی ایجاد کرده است.

ترکان گفت: در دولت آقای احمدی‌نژاد چنین دخالت‌هایی کمتر مشاهده می‌شد، زیرا شخص رئیس‌جمهور نسبت به این موضوع حساسیت داشت.