امسال صنعت فولاد ایران تنها سه‌ماه توانسته به‌طور کامل فعالیت کند و در ۹ماه دیگر سال با چالش‌هایی همچون کمبود گاز و برق دست به گریبان بوده؛ مساله‌ای که باعث شده فولاد ایران در شرایط بسیار بحرانی قرار داشته باشد و حالا گفته می‌شود اگر اقدامی جهت رفع موانع انرژی صورت نگیرد، سال آینده بحران وحشتناک تر خواهد بود و معلوم نیست چه بلایی بر سر واحدهای تولیدی فولادی خواهد آمد. این در حالی است که صنعت فولاد حجم گسترده‌ای از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده و حدود ۲۰درصد از درآمد ارزی کشور را در اختیار دارد اما حالا با ورشکستگی کامل تهدید می‌شود.

در تابستان صنایع فولادی با محدودیت مصرف برق مواجه می‌شوند و در زمستان با محدودیت گاز! در برخی ماه‌ها تا ۳۰‌درصد ظرفیت تولید فولاد به اجبار از مدار خارج شده است! در ادامه توسعه ظرفیت تولید فولاد به بیش از ۳۵میلیون تن در سال بدون توسعه زیرساخت‌های انرژی باعث شده که شکاف عرضه و تقاضای انرژی به‌شدت افزایشی شود. حالا گفته می‌شود که اگر چالش تامین انرژی حل نشود، صنعت فولاد کشور در مسیر رشد و توسعه و رقابت‌پذیری با بازار جهانی دچار اضمحلال خواهد شد.

چالش ۹ ماهه تولید
بهرام شکوری، رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: صنعت فولاد ایران به‌عنوان یکی از پیشران‌های اقتصاد و اشتغال کشور، امروز با چالشی جدی در حوزه انرژی روبه‌رو شده است. براساس برآورد فعالان این صنعت، فولادسازان کشور تنها در حدود سه ماه از سال می‌توانند با ظرفیت کامل تولید کنند و در ۹ماه دیگر با محدودیت‌های گاز و برق دست‌به‌گریبان هستند.

رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران با اشاره به ریشه‌های این مشکل تصریح داشت: در فصل زمستان به‌دلیل اولویت‌دهی به مصارف خانگی، گاز واحدهای فولادی کاهش یافته یا قطع خواهد شد. این در حالی است که مصرف گاز صنعت فولاد به‌طور میانگین حدود ۵۵‌میلیون مترمکعب در روز برآورد می‌شود و با رشد ظرفیت تولید، این نیاز رو به افزایش است.

شکوری خاطرنشان کرد: در تابستان با افزایش مصرف برق در بخش خانگی و تجاری، صنایع فولادی با محدودیت مصرف برق مواجه می‌شوند. گزارش‌ها نشان می‌دهد در برخی ماه‌ها تا ۳۰‌درصد ظرفیت تولید فولاد به اجبار از مدار خارج می‌شود. در ضمن توسعه ظرفیت تولید فولاد به بیش از ۳۵میلیون تن در سال بدون توسعه هم‌زمان زیرساخت‌های انرژی و شبکه انتقال گاز و برق، شکاف عرضه و تقاضای انرژی را به‌شدت تشدید کرده است.

او درخصوص پیامدهای این مهم برای صنعت و اقتصاد کشور گفت: شاهد افزایش هزینه تمام‌شده تولید و کاهش بهره‌وری خطوط تولید، کاهش توان رقابتی در بازارهای صادراتی و از دست رفتن فرصت ارزآوری، فشار مضاعف بر تجهیزات و ماشین‌آلات به‌دلیل خاموش و روشن شدن مکرر خطوط، عدم تحقق هدف تولید ۵۵‌میلیون تن فولاد در افق‌۱۴۰۴ هستیم.
رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران درخصوص پیشنهادهای عملیاتی درخصوص حل مشکل نیز گفت: سرمایه‌گذاری در توسعه میادین گازی جدید و افزایش ظرفیت پالایش و انتقال گاز با مشارکت بخش‌خصوصی، توسعه نیروگاه‌های اختصاصی صنایع فولادی و استفاده از قراردادهای خرید تضمینی برق (PPA) برای کاهش وابستگی به شبکه سراسری، افزایش راندمان مصرف انرژی با استفاده از فناوری‌های نوین و بازیافت حرارت در فرآیند تولید، تنوع‌بخشی به منابع انرژی از طریق استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و هیدروژن سبز در پروژه‌های بلندمدت فولاد سبز، طراحی قراردادهای پایدار و شفاف انرژی میان وزارت نیرو و وزارت نفت با صنایع از جمله مواردی هستند که می‌تواند امکان برنامه‌ریزی تولید را فراهم کند. شکوری تاکید کرد: اگر چالش تامین انرژی به صورت ساختاری حل نشود، صنعت فولاد کشور نه‌تنها در مسیر رشد و توسعه با مانع روبه‌رو می‌شود بلکه رقابت‌پذیری خود را در بازار جهانی نیز از دست خواهد داد.

امروز عدم توسعه زیرساخت‌های انرژی همزمان با افزایش ظرفیت تولید فولاد به بیش از ۳۵‌میلیون تن در سال، شکاف عمیقی میان عرضه و تقاضای انرژی ایجاد کرده است. این شکاف باعث توقف یا کاهش ظرفیت تولید تا ۳۰‌درصد در برخی ماه‌ها شده و موجب افزایش هزینه تمام‌شده تولید، کاهش بهره‌وری و افت توان رقابتی صنعت فولاد ایران در بازارهای جهانی شده است. مساله این است که این روند تهدیدی جدی برای تحقق اهداف بلندمدت توسعه فولاد در کشور و همچنین منبع مهم درآمد ارزی آن به‌شمار می‌رود. اما برای خروج از این بحران لازم است اقدامات عملی و فوری در زمینه تامین انرژی صورت گیرد.

سرمایه‌گذاری در میادین گازی جدید، افزایش ظرفیت پالایش و انتقال گاز با مشارکت بخش‌خصوصی از جمله این موارد است اما مساله این است که اگر چالش‌های فعلی به صورت ساختاری و بلندمدت حل نشود، نه‌تنها روند رشد و توسعه صنعت فولاد متوقف بلکه جایگاه رقابتی ایران در بازار جهانی نیز به‌شدت تضعیف خواهد شد. بنابراین توجه جدی و هماهنگ دولت، بخش‌خصوصی و نهادهای مرتبط به موضوع انرژی، کلید عبور از این بحران و تضمین پایداری صنعت فولاد در آینده است.

بازار فولاد ایران در بن‌بست
براساس آمار و اخبار منتشرشده، بازار فولاد ایران این روزها میان تاثیرات سیاست‌های ارزی، نرخ دلار و محدودیت‌های برق گیر کرده است. موفقیت معاملات شمش در بورس، قیمت‌ها را تثبیت کرده اما رکود ادامه دارد و آینده بازار به تصمیمات کلیدی درباره برق وابسته است.

فضای سیاسی کشور، نوسانات نرخ ارز و تعطیلات، سه عامل اصلی تاثیرگذار بر بازار فولاد ایران بودند. بازار ورق در انتظار رفع محدودیت‌های برق است چراکه تولید ورق نیازمند انرژی برق است و هنوز محدودیت‌ها پابرجاست. بیشتر فعالان بازار پیش‌بینی ثبات قیمت‌ها در روزهای آینده را دارند. از سوی دیگر تالار دوم ارز هنوز برای فولاد فعال نشده اما فشارهایی برای استفاده از این نرخ ارز در بازار میلگرد وجود دارد که اگر عملی شود، می‌تواند بازار را تقویت کند. در غیر این صورت با ادامه کاهش قطعی برق، عرضه ورق افزایش یافته و این موضوع احتمالا باعث کاهش قیمت‌ها خواهد شد. بنابراین آینده بازار فولاد ایران در گرو تصمیمات کلیدی سیاستگذاران در حوزه ارز و انرژی است و رکود فعلی می‌تواند بهبود یابد یا تشدید شود.
منبع: روزنامه جهان صنعت