با این حال این بخش برای بازیابی توان حداکثری و افزایش تولید که در شرایط فعلی می‌تواند نقش بسزایی در افزایش صادرات کشور و ارز‌آوری داشته باشد، نیازمند رفع موانع موجود و حمایت از سوی دولت است.
در این زمینه وزارت صمت، بسته حمایتی بخش معدن و صنایع معدنی را تدوین کرده است. به گفته وجیه اله جعفری معاون معدنی وزارت صمت، این بسته حمایتی در کارگروه زیربنایی با پیگیری مقامات مسوول، نهایی و تصویب شده و در انتظار ابلاغ دولت است.

معاون وزیر صمت اضافه کرد: این بسته در دو محور تدوین شده است؛ نخست، حمایت ویژه از واحدهای آسیب ‌‌‌‌دیده از جنگ از طریق تامین ارز و منابع مالی برای بازسازی، و دوم، حمایت عام از صنایع کشور که شامل تسهیل در ثبت‌سفارش، ترخیص کالا، امور گمرکی و رفع موانع تولید می‌شود.

جعفری بیان کرد: با توجه به تنگناهای مالی واحدهای تولیدی و خدماتی، در بخش تامین مالی به مباحث مربوط به «تنفس یا تقسیط بدهی‌‌‌‌های سررسید شده»، «رفع محدودیت‌های ناشی از برگشت چک»، «تعلیق محدودیت‌های بانکی ناشی از عدم‌بازگشت ارز حاصل از صادرات»، «تسهیل تامین مالی واحدهای منتخب از طریق خط اعتباری با حداقل وثایق و افزایش ۵۰‌درصد حد اعتباری واحدهای منتخب» پرداخته شده است.
توجه به تمامی مشکلات بخش معدن در تدوین این بسته یکی از موضوعات ضروری است که از سوی فعالان این بخش مطرح می‌شود. همچنین فعالان بخش معدن انتظار دارند تا برخی تصمیمات گذشته نیز مورد بررسی بازنگری قرار بگیرد.

تاب‌‌‌‌آوری در میانه جنگ
در این میان حوزه سنگ که پتانسیل خوبی در افزایش صادرات و ارز‌آوری دارد نیز با مشکلات بسیاری در جنگ ۱۲روزه مواجه بود که حالا حمایت دولت می‌تواند بار دیگر فرصت توسعه بازارهای صادراتی را در اختیار آن قرار دهد.

در همین رابطه، زیبا یزدانی، فعال حوزه معدن در گفت‌وگو با «دنیای ‌اقتصاد» اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید ما با یک بحران ژئوپلیتیکی با عنوان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل مواجه شدیم. حال بسته حمایتی پیشنهادی دولت در شرایط بحرانی فعلی می‌تواند گام مثبت و ضروری باشد، اما میزان اثربخشی آن به چند عامل کلیدی بستگی دارد.

وی ادامه داد: یکی از عوامل موثر هدفمندی بسته، نقدینگی است که باید صرف حمایت از بنگاه‌‌‌‌ها شود. از سویی دیگر اجرای دقیق این بسته نیز بسیار حائز اهمیت است. تجربه گذشته نشان داده است که بسته‌‌‌‌‌های حمایتی بدون‌سازوکار شفاف، برای اجرا اغلب در حد شعار باقی می‌مانند و نظارت بخش خصوصی، انجمن ‌‌‌‌ها و اتاق‌‌‌‌‌ها در اجرای این بسته ‌‌‌‌ها می‌تواند اعتماد عمومی جامعه را افزایش دهد.

وی تاکید کرد: البته بخش معادن کشور آن طور که باید در تدوین این بسته در اولویت قرار نگرفته‌اند. این موضوع باعث شده تا مدیران این بخش خودشان به فکر اقداماتی باشند تا به واسطه آن از این شرایط عبور کنند.

تحلیل سناریوهای موجود
یزدانی در رابطه با تحلیل خود در مورد شرایطی که بخش معدن در آینده با آن مواجه خواهد بود، گفت: در شرایط فعلی ما با چند سناریو مواجه هستیم. سناریوی اول حل مشکلات سیاسی موجود است. البته این شرایط مستلزم بازسازی روابط تجاری و بازاریابی و افزایش سهم در بازارهای جهانی در حوزه سنگ است. باید در این باره یک تصمیم هوشمند و با هماهنگی بین نهاد‌های صنفی و دولتی اتخاذ شود.

وی اضافه کرد: تاخیر یا ناهماهنگی قطعا منجر به افزایش سود رقبا خواهد شد و پیش‌تر نیز نبود استراتژی و ناهماهنگی در زمانی که فرصت در اختیار بود و پنجره کوچکی به واسطه برجام گشوده شده بود، منجر به از دست رفتن آن شد .

این فعال حوزه سنگ تصریح کرد: در این شرایط باید استراتژی صنایع و بازار مشخص باشد. باید صنعت سنگ ارتباط فوری با مشتریان خارجی داشته باشد.

ورود هرچه بیشتر بخش سنگ ایران به بازارهای جهانی می‌تواند بر افزایش ارزآوری این حوزه اثر‌گذار باشد. این در حالی است که سنگ ایران از کیفیت و تنوع بسیاری برخوردار است که با رفع برخی موانع و ورود بیشتر به بازارهای جهانی، مشتریان بسیاری خواهد داشت.

یزدانی با اشاره به سناریو دیگر بیان کرد: متاسفانه ممکن است که ما در یک شرایط دیگری هم قرار بگیریم که آن احتمال افزایش تنش‌‌‌‌های سیاسی است. برای این شرایط باید استراتژی حرکت به سمت مدیریت منابع و انرژی و سوخت در دستور کار باشد. ذخیره‌سازی پیشگیرانه سوخت و قطعات مصرفی معادن از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
تجربه جنگ ۱۲روزه
یزدانی درباره شرایط معادن سنگ در دوران جنگ ۱۲روزه نیز اظهار کرد: معادن سنگ و این صنعت، طبق عارضه یابی صورت گرفته از سه گلوگاه آسیب‌پذیر بودند. یکی از این موارد موضوع اختلال در صادرات بود که به هر حال با وضع موجود و با ناپایدار بودن شرایط با توقف سفارش مشتریان خارجی مواجه شده بودیم و افت تقاضا در بازار هدف را داشتیم.

او افزود: از سویی دیگر مسائل و مشکلاتی که در لجستیک وجود داشت، صادرات در این صنعت را با اختلال مواجه کرد. همچنین مشکلات مربوط به برگشت ارز حاصل از صادرات نیز مزید بر علت شد و یک گلوگاه بسیار آسیب‌پذیر را ایجاد کرد.

به گفته یزدانی، افزایش هزینه‌های تولید از دیگر مشکلاتی بود که در نتیجه اختلال در واردات، افزایش قیمت سوخت و عدم‌تخصیص در این دوره گریبان‌‌‌‌گیر فعالان حوزه سنگ شد و مشکلات گذشته را تشدید کرد. همچنین قطعی برق نیز مزید بر علت شد تا فشار بسیار زیادی به تولیدکنندگان وارد شود.

وی تصریح کرد: اما شاید مهم‌ترین گلوگاه آسیب‌پذیر در شرایط جنگی، ریسک از دست دادن نیروی انسانی و مشکلات در خدمات لجستیکی بود. ریسک نیروی انسانی در معادن به‌ویژه واحد فرآوری سنگ بسیار حائز اهمیت بود. در سال‌های اخیر معادن سنگ از اتباع استفاده می‌کردند که متاسفانه نیروی جایگزین تربیت نشد و خروج اتباع افغانستانی یک بحرانی جدی را ایجاد کرده است. ضمن توجه بر این موضوع که امنیت کشور در اولویت قرار دارد باید این شرایط را نیز مدیریت کرد.

این فعال معدنی اضافه کرد: این عارضه یابی نیازمند مداخلات فوری در سه سطح ثبات اقتصادی کلان، حمایت‌های زیرساختی و تسهیل در تجارت خارجی است که باید در دستور کار قرار بگیرد .

وی همچنین تاکید کرد: موضوع دیگر در شرایط تنش‌‌‌‌های امنیتی، بقای فعالیت‌‌‌‌های معدنی و حفظ ارزش دارایی‌‌‌‌هاست که در کنار توسعه و رشد بسیار اهمیت دارد. بدون شک معادنی که بتوانند با برنامه‌ریزی و انضباط مالی و ارتباط موثر با دولت و انجمن‌ها دوران بحران را تاب بیاروند در دوران پساجنگ سهم بیشتری را از بازار داخلی و صادراتی خواهند داشت و معادن باید امروز تاب‌آوری در بحران را تمرین کنند.

یزدانی ادامه داد: تاب‌آوری در بحران نتیجه برنامه‌ریزی قبل از بحران است و به هر حال تنها کاری که برای آن شرایط می‌توان انجام داد آن است که برای تاب‌آوری تمرین داشته باشیم تا در زمان بحران بتوانیم از آنها استفاده کنیم. نتایج مشابه در کشورهای دیگر هم همین عامل را نشان می‌دهد. تصمیم‌های اتخاذ شده در شرایط بحران نشان داده که چطور بنگاه‌ها در سایر کشورها، مشکلاتی که با آن مواجه هستند و از آن آسیب دیده‌‌‌‌اند را کاهش می‌دهد.

بی شک امروز بخش معدن بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت‌های کارشناسی است تا بتواند از بحران پیش آمده عبور کند. در غیر‌این صورت، عدم‌توجه به شرایط پیش آمده و مدیریت آن می‌تواند منجر به از دست رفتن فرصت‌ها تقویت رقبا در بازارهای صادراتی شود.
منبع: دنیای اقتصاد