کاهش قیمت، بسیاری از شرکت‌های فعال این حوزه را در وضعیتی شکننده قرار داده است. پدیده‌‌‌ای که از سوی مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ معدنی و مشاوران بازار به عنوان «تناقض لیتیوم» شناخته می‌شود؛ تضادی آشکار که میان افزایش تقاضا و کاهش سودآوری به وجود آمده است.

لیتیم که روزگاری نقشی حاشیه‌‌‌ای در صنایعی چون روان‌‌‌سازها، سرامیک و داروسازی ایفا می‌‌‌کرد، امروز به‌‌‌واسطه جایگاه آن در تولید خودروهای برقی، سیستم‌های ذخیره‌‌‌سازی انرژی و توسعه فناوری‌‌‌های کم‌‌‌کربن، به یکی از راهبردی‌‌‌ترین فلزات در اقتصاد نوین جهان تبدیل شده است. بر اساس آمار منتشرشده از سوی موسسه مشاوره «فست‌‌‌مارکتز»، تقاضای جهانی برای لیتیوم در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۴‌درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که در طول دهه پیش‌‌‌رو نیز به‌‌‌طور متوسط هر سال ۱۲‌درصد رشد کند.

اما با وجود این روند صعودی در تقاضا، مازاد عرضه (به‌‌‌ویژه از سوی شرکت‌های چینی) باعث شده قیمت لیتیوم از اوج خود در سال ۲۰۲۲، بیش از ۹۰‌درصد کاهش یابد. این افت، به تعویق پروژه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای، اخراج نیروی انسانی و ادغام شرکت‌ها در بازار جهانی منجر شده‌‌‌ و زنگ خطر را برای بازیگران این صنعت به صدا درآورده است.

دِیل هندرسون، مدیرعامل شرکت استرالیایی
Pilbara Minerals، در جریان کنفرانس سالانه لیتیوم و مواد خام باتری که در لاس‌‌‌وگاس برگزار می‌شود، گفت: «ما در حال حاضر ناکارآمدی را در بازار احساس می‌‌‌کنیم، اما یک منفعت راهبردی در بلندمدت نهفته است. این همان تناقض لیتیوم است؛ تعادلی شکننده میان رنج‌‌‌های کوتاه‌‌‌مدت و فرصت‌‌‌های بلندمدت.»

افق روشن بازار
برخلاف تصور، روند کاهشی قیمت لیتیوم باعث نشد کنفرانس لاس‌‌‌وگاس مورد استقبال قرار نگیرد. بر اساس آمار منتشرشده توسط برگزارکنندگان این مراسم، حدود‌ هزار نفر، از سرمایه‌گذاران و مدیران تا مصرف‌کنندگان صنعتی، ‌‌‌ در این رویداد شرکت کردند؛ رقمی که نشان‌دهنده کاهش ۹درصدی نسبت به سال گذشته است. بر پایه نظرسنجی انجام‌‌‌شده از حاضران در کنفرانس، فضای امسال تفاوتی محسوس با سال گذشته داشته است؛ در‌حالی‌که سال گذشته صنعت همچنان در مرحله انکار واقعیت‌‌‌های بازار به سر می‌‌‌برد، امسال رویکردها تغییر کرده و نشانه‌‌‌های پذیرش شرایط جدید و جست‌‌‌وجوی راهکارهای تطبیقی به‌‌‌روشنی دیده می‌شود.

پل لاستی، رئیس تحقیقات بازار در فست‌‌‌مارکتز، در همین راستا تاکید کرد که لیتیوم جایگاه خود را در اقتصاد جهانی تثبیت کرده است: «بسیار دشوار است آینده‌‌‌ای را تصور کنیم که در آن لیتیوم نقشی کلیدی در زنجیره انرژی و تولید نداشته باشد.»

انباشت اژدها
یکی از دلایل اصلی مازاد عرضه فعلی، انباشت گسترده ذخایر لیتیوم توسط شرکت‌های چینی است؛ ذخایری که انتظار می‌رود تا پایان دهه جاری به تدریج به بازار تزریق شوند. اما برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که این روند ممکن است حتی تا بعد از ۲۰۳۰ نیز ادامه داشته باشد.

موسسه مشاوره‌‌‌ای Project Blue پیش‌بینی کرده که تقاضا برای لیتیوم تا پیش از سال ۲۰۳۳ قادر به غلبه بر عرضه نخواهد بود. به بیان دیگر، مازاد عرضه‌‌‌ای که به یک ساختار در بازار این فلز سبک تبدیل شده، به احتمال زیاد پایدار باقی خواهد ماند.

پیتر هانا، رئیس بخش قیمت‌گذاری در شرکت آمریکایی Albemarle (بزرگ‌ترین تولیدکننده لیتیوم در جهان)، در اظهارنظری صریح گفت: «لیتیم هیچ‌‌‌وقت باثبات نیست. از بسیاری از بازارها پرنوسان‌‌‌تر است و همین نکته، پیش‌بینی‌‌‌پذیری را دشوار کرده است.» شرکت آلبمارل به دنبال افت قیمت‌‌‌ لیتیوم بخشی از پروژه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای خود را متوقف و نیروهای خود را تعدیل کرده است؛ تصمیمی که بسیاری دیگر از بازیگران این صنعت نیز در ماه‌‌‌های اخیر اتخاذ کرده‌‌‌اند.

رقابت بزرگ برای بقا
با سقوط قیمت‌‌‌ لیتیوم، رقابت میان شرکت‌های فعال در این حوزه بر سر کاهش هزینه تولید و افزایش بهره‌‌‌وری شدت گرفته است. پروژه‌‌‌های جدید به‌‌‌ویژه در حوزه استخراج مستقیم لیتیوم(DLE) که به‌‌‌عنوان فناوری نوین‌‌‌ و بالقوه برای کاهش هزینه‌‌‌ها مطرح است، با جدیت بیشتری دنبال می‌‌‌شوند. کن هافمن، استراتژیست کالا بانک سرمایه‌گذاری Red Cloud، در همین راستا گفت: «پرسش اصلی که در کسب‌وکار‌‌‌های مرتبط با لیتیوم وجود دارد این است که چه کسی می‌تواند لیتیوم با کیفیت بالاتر را با پایین‌‌‌ترین قیمت به بازار عرضه کند؟»

در همین راستا، شرکت EnergyX که با حمایت جنرال‌‌‌موتورز فعالیت می‌کند، اعلام کرده می‌تواند لیتیوم را در شمال شیلی با هزینه‌‌‌ای کمتر از ۳‌هزار دلار به ازای هر تن تولید کند؛ رقمی که اگرچه در مرحله برآورد اولیه است، اما امیدها را برای برگشت کسب‌و‌کار‌‌‌ها به سودآوری زنده کرده است. کریس دورنبوس، مدیرعامل شرکت E۳ Lithium که در حال اجرای یک پروژه استخراج مستقیم لیتیوم در آلبرتاست، نوآوری را تنها راه نجات صنعت دانست و تاکید کرد: «نوآوری، شرط اصلی ساخت زنجیره تامین مقاوم برای باتری‌‌‌هاست. بدون نوآوری، صنعت در گرداب قیمت‌های پایین غرق خواهدشد.»

فشارهای سیاسی
به گفته فعالان صنعت لیتیوم، عوامل سیاسی و ژئوپلیتیک نیز بیش از پیش بر آینده بازار لیتیوم تاثیرگذار هستند. خودروهای برقی که اصلی‌‌‌ترین مصرف‌کننده لیتیوم محسوب می‌‌‌شوند، در برخی کشورها هدف فشارهای سیاسی قرار گرفته‌‌‌اند؛ مساله‌ای که تصمیم‌گیری اقتصادی را برای برخی شرکت‌ها پیچیده‌‌‌تر کرده است.

در همین حال، شرکتSQM که در شیلی مستقر است و دومین تولیدکننده بزرگ لیتیوم در جهان معرفی می‌شود، هفته گذشته ۵‌درصد از کارکنان خود را اخراج کرده است. آندرس فونتاناز، معاون تجاری این شرکت، در نشست لاس‌‌‌وگاس گفت: «اکنون بازار فقط از اقتصاد تبعیت نمی‌‌‌کند؛ سیاست و نگاه جوامع نیز بر رفتار فعالان بازار تاثیر‌گذار است.»

این عدم‌قطعیت برای پروژه‌‌‌هایی که هنوز به مرحله تولید نرسیده‌‌‌اند، بسیار نگران‌‌‌کننده‌‌‌تر است. مدیران این پروژه‌‌‌ها امیدوار هستند تا زمان راه‌‌‌اندازی، بازار دوباره به تعادل برسد. جون اِوانز، مدیرعامل شرکت لیتیوم آمریکا که در حال ساخت بزرگ‌ترین معدن لیتیوم در آمریکای شمالی در ایالت نواداست، با اشاره به فرازوفرودهای این صنعت گفت: «این صنعت واقعا سخت و ناپایدار است. ما بین دوره‌‌‌هایی از شور و امید و دوره‌‌‌هایی از رنج و ناامیدی در نوسان هستیم و بی‌‌‌تردید، اکنون در فاز دوم (رنج و ناامیدی) گرفتار شده‌‌‌ایم.»
منبع: دنیای اقتصاد