این تصمیم، در کنار اعمال تعرفه‌های صادراتی به این کشور بخشی از برنامه‌های دونالد ترامپ برای افزایش تولید داخلی مواد معدنی حیاتی و کاهش وابستگی به چین است.
اما در این خصوص برخی نسبت به نشانه‌های اولیه‌ و واکنش چین ابراز نگرانی کرده‌اند که حاکی از احتمال محدودیت صادرات مواد معدنی حیاتی از سوی این کشور به‌عنوان اقدامی تلافی‌جویانه در برابر تعرفه‌های ترامپ است اما درخصوص واکنش‌های داخلی در آمریکا نسبت به این مساله باید گفت که تمرکز بر فرآوری فلزات ممکن است موجب نارضایتی معدن‌داران آمریکایی شود، از طرف دیگر این اقدام می‌تواند نگرانی تولیدکنندگان را درباره تسلط بیش از حد چین بر بخش فرآوری فلزات در جهان کاهش دهد.
هفته گذشته بود که ترامپ به کنگره آمریکا اطلاع داد گامی تاریخی برای گسترش چشمگیر تولید مواد معدنی حیاتی از جمله کبالت که در ساخت موشک‌ها، قطعات هوافضا، آهنرباهای ارتباطی و سیستم‌های رادار و هدایت مورد استفاده قرار می‌گیرد را مورد توجه قرار خواهد داد. موضوع عناصر نادر از جمله موارد دیگر بود. حالا طرح استفاده از پایگاه‌های پنتاگون یکی از برنامه‌های اوست که در حال بررسی برای یک فرمان اجرایی است و ترامپ ممکن است به ‌زودی آن را امضا کند.
این فرمان اجرایی، پنتاگون را ملزم به همکاری با سایر نهادهای فدرال برای احداث تاسیسات فرآوری مواد معدنی در پایگاه‌های نظامی خواهد کرد. با توجه به اینکه پنتاگون مالک حدود ۳۰‌میلیون هکتار زمین است، این طرح تضمین می‌کند که فضای کافی برای احداث تاسیسات پالایش وجود دارد و در عین حال، از بروز مناقشاتی که ممکن است در جوامع محلی میزبان رخ دهد، جلوگیری خواهد کرد. همچنین، این طرح نیاز به خرید زمین یا استفاده از اراضی تحت کنترل سایر نهادهای فدرال را از بین می‌برد.
استفاده از پایگاه‌های نظامی برای فرآوری این مواد، نشان‌دهنده اهمیت بالای مواد معدنی حیاتی در امنیت ملی از دیدگاه ترامپ است. درواقع بسیاری از تجهیزات نظامی آمریکا از جمله جنگنده‌ها، زیردریایی‌ها، گلوله‌ها و سایر تسلیحات با موادی ساخته می‌شوند که فرآوری آنها در چین صورت می‌گیرد. علاوه بر این، ترامپ قصد دارد یک مقام ویژه برای نظارت بر مواد معدنی حیاتی منصوب کند، اقدامی مشابه آنچه روسای‌جمهور پیشین برای هماهنگی سیاست‌های واشنگتن در حوزه‌های دیگر انجام داده‌اند. البته این برنامه‌ها همچنان در مرحله بررسی قرار دارند و ممکن است پیش از امضای فرمان اجرایی ترامپ، دستخوش تغییر شوند.
در این خصوص برخی از اعضای دولت ترامپ نسبت به نشانه‌های اولیه‌ای ابراز نگرانی کرده‌اند که حاکی از احتمال محدودیت صادرات مواد معدنی حیاتی از سوی چین به‌عنوان اقدامی تلافی‌جویانه در برابر تعرفه‌های ترامپ یا به دلایل دیگر است.
البته گفته می‌شود که تمرکز بر فرآوری فلزات، به‌جای اصلاح قوانین استخراج معادن در آمریکا، ممکن است موجب نارضایتی معدن‌داران آمریکایی شود. با این حال، این اقدام می‌تواند نگرانی دیرینه تولیدکنندگان را درباره تسلط بیش از حد چین بر بخش فرآوری فلزات در جهان کاهش دهد. درواقع چین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ۳۰‌مورد از ۵۰‌ماده معدنی است که سازمان زمین‌شناسی آمریکا آنها را حیاتی قلمداد می‌کند.
از نظر قانونی، هنوز مشخص نیست که طرح ترامپ برای احداث تاسیسات فرآوری در پایگاه‌های نظامی پنتاگون چگونه اجرایی خواهد شد، زیرا قوانین هوای پاک و آب پاک آمریکا همچنان در این پایگاه‌ها اعمال می‌شوند. این قوانین پیشتر مانع از اجرای پروژه‌های خصوصی فرآوری مواد معدنی شده‌اند.
ترامپ پیشتر تمایل خود را برای استفاده‌های جایگزین از اراضی تحت‌کنترل دولت فدرال ابراز کرده بود. او در دوران نامزدی ریاست‌جمهوری وعده داده بود که بخش‌هایی از زمین‌های فدرال را برای ساخت مسکن در مقیاس وسیع اختصاص خواهد داد، مناطقی که «مالیات فوق‌العاده پایین و مقررات حداقلی» خواهند داشت. با این حال برخی منابع اعلام کرده‌اند که فرمان اجرایی ترامپ شامل برنامه‌ای برای ایجاد ذخایر استراتژیک مواد معدنی حیاتی، مشابه ذخایر نفت استراتژیک آمریکا نخواهد بود. این در حالی است که برخی مقامات دولتی و فعالان صنعت معدن خواستار چنین اقدامی بوده‌اند.

چین، هدف اصلی افزایش تعرفه‌های وارداتی آمریکا
وضع تعرفه‌ بر محموله‌های فولاد و آلومینیوم موجب شده است واردات این محصولات از چین به آمریکا محدود شود. با این حال، تولیدکنندگان محصولات آلومینیومی و فولادی چینی موفق شده‌اند مقصد صادرات محموله‌های تولیدی خود را به دیگر بازارهای بین‌المللی تغییر دهند.
دولت ترامپ چندی پیش بود که اعلام کرد بر روی تمامی محموله‌های آلومینیومی و فولادی وارداتی به خاک آمریکا، تعرفه ۲۵‌درصدی اعمال خواهد کرد؛ چنین اقدامی حتی هم‌پیمانان آمریکا را نیز شامل می‌شود. با این حال، به نظر می‌رسد هدف اصلی از اعمال این تعرفه‌‌ها، رقیب دیرینه این کشور یعنی چین باشد.طبق گزارش منتشر شده، پنج تامین‌کننده برتر فولاد بازار آمریکا در ماه ژانویه ۲۰۲۵، کشورهایی نظیر کانادا، برزیل، مکزیک، کره‌جنوبی و آلمان اعلام شدند. همچنین کانادا در صادرات آلومینیوم به ایالات‌متحده آمریکا، رتبه نخست را ازآن خود کرد. این در حالی بوده که امارات متحده عربی، روسیه و چین در رده‌های بعدی قرار داشتند.
نکته قابل توجه درخصوص محموله‌های فولاد و آلومینیوم وارداتی به آمریکا اینکه حجم بسیار کمی از این محصولات به طور مستقیم از چین به آمریکا صادر شده و در واقع بیشترین واردات محصولات فولادی و آلومینیومی تولید شرکت‌های چینی، به طور غیرمستقیم از طریق سایر کشورها نظیر مکزیک به آمریکا انجام می‌شود. ناگفته نماند تعرفه واردات محصولات آلومینیومی از مبدا چین به آمریکا از سوی دولت بایدن و در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ افزایش یافت و به ۲۵‌درصد رسید؛ البته محموله‌‌های فولادی تولید شده در چین نیز مشمول این افزایش تعرفه قرار گرفتند.
لازم به ذکر است که چین بیش از ۵۰‌درصد از میزان کل تولید جهانی آلومینیوم و فولاد را به خود اختصاص داده است؛ البته بیشترین حجم محصولات فولادی و آلومینیومی تولیدی چین در بازار داخلی این کشور به مصرف می‌رسد. باوجود این مساله، حجم صادرات فولاد و آلومینیوم تولید شده در چین به دلیل وضعیت نامناسب اقتصاد کشور و کاهش حجم تقاضا برای این محصولات در بازار داخلی افزایش را تجربه کرده است. مقصد حجم بالایی از این محموله‌های صادراتی کشورهایی نظیر کانادا و مکزیک اعلام شده و هر دو کشور نامبرده شده در واقع به نوبه خود سهم قابل‌توجهی از صادرات محصولات آلومینیومی و فولادی به آمریکا را به خود اختصاص داده‌اند.
یکی دیگر از مقاصد هدف اصلی صادرات محصولات فولادی چین، کشور ویتنام اعلام شده است که در واقع حجم قابل‌توجهی از آن در قالب محصولات فولادی نیمه‌ساخته از چین خریداری شده و پس از تبدیل این کالاها به محصولات ساخته شده به عنوان فولاد ویتنامی به سایر کشورهای جهان صادر می‌شود. افزایش حجم صادرات غیرمستقیم محصولات فولادی و آلومینیومی چینی به آمریکا باعث شده است تولیدکنندگان و اتحادیه‌های کارگری در این کشور نسبت به این مساله شدیدا اعتراض کنند.
مایکل وسل، سخنگوی اتحادیه کارگران فولاد آمریکا در همین رابطه اظهار داشت: ایجاد ظرفیت مازاد عرضه در بازار فولاد و آلومینیوم چین که منجر به صادرات حجم زیادی از این محصولات به کشورهای دیگر شده است، شرایطی را به وجود آورده که در آن فشارها بر بازارهای بین‌‌المللی افزایش پیدا کرده است. از این رو، تولیدکنندگان و کارگران آمریکایی از وضعیت به وجود آمده ناشی از واردات حجم بالایی از محصولات فولادی و آلومینیومی چینی به طور غیرمستقیم به آمریکا به‌شدت معترض هستند.سخنگوی وزارت خارجه چین اخیرا طی نشستی در مورد تعرفه‌های وضع شده بر واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا که از سوی دولت ترامپ اعلام شده است، بیان کرد: آمریکا با حمایت یکجانبه‌‌گرایانه از تولید داخلی، هیچ‌گاه راه به جایی نخواهد برد و دمیدن بر تشدید آتش جنگ‌های تجاری و تعرفه‌ای، به سود هیچ‌یک از طرفین معامله نخواهد بود.
وضع تعرفه‌های واردات بر محصولات فولادی و آلومینیومی، درست یک هفته پس از اینکه دولت ترامپ تعرفه ۱۰‌درصدی بر واردات تمامی کالاهای وارداتی از چین را اعلام کرد، اعمال شد.
سخنگوی دولت چین در کنفرانسی دیگر، بیان کرد: این کشور در اقدامی تلافی‌جویانه بر واردات گاز طبیعی مایع، زغال‌سنگ و ماشین‌آلات کشاورزی از مبدا آمریکا تعرفه‌هایی را اعمال خواهد کرد.
نیک تولریکو، یکی از مقامات ارشد بخش تجارت فولاد در دولت ریگان که پس از آن مدیریت بخش عملیاتی شرکت «ThyssenKrupp Steel» را برعهده گرفت، اظهار داشت: افزایش ظرفیت تولید فولاد در چین پس از اینکه ساخت واحدهای فولادسازی در این کشور روندی به شدت افزایشی را تجربه کرد، اتفاق افتاد. این روند افزایشی از اوایل دهه‌۱۹۹۰ میلادی آغاز شد و حدود ۱۵‌سال به طول انجامید.
وی در ادامه با بیان اینکه از دهه ۱۹۴۰ میلادی تاکنون، هیچ کشوری به اندازه چین سهم بسیار بالایی در تولید فولاد در مقیاس جهانی نداشته است، افزود: سهم ایالات‌ متحده آمریکا در تولید فولاد جهانی در آن زمان حدود ۵۰‌درصد بود اما سهم کشور نامبرده در حال حاضر به کمتر از ۵‌درصد رسیده است.برای سال‌ها، حجم زیادی از محصولات فولادی در صنعت ساختمان چین استفاده می‌شد. با این حال طی چند سال اخیر، به دلیل نوسانات اقتصادی و افت شدید حجم تقاضا برای فلز مذکور در بخش نامبرده، میزان استفاده از فولاد در این کشور به‌شدت کاهش را به ثبت رسانده است. در زمان رونق بخش ساخت‌وساز چین، حجم زیادی از مسکن برای جمعیت یک‌میلیارد و ۴۰۰‌میلیونی چین ساخته و حتی این روند رونق ساخت‌وساز مسکن در این کشور به حدی رسید که برای ۳۰۰‌میلیون نفر دیگر واحد مسکونی ساخته شد.
این مساله موجب شد بازار مسکن چین، وارد یک دوره رکود بلندمدت شود و به همین دلیل روند ساخت‌وساز در بخش مسکن این کشور به طور ناگهانی متوقف شد. با توجه به وابستگی صنعت فولاد به بخش ساخت‌وساز، صنعت مذکور وارد یک شرایط مازاد عرضه شد و فولادسازان چین به ناچار مجبور شدند صادرات محصولات فولادی خود به دیگر نقاط جهان را افزایش دهند. از آنجایی که محصولات فولادی چینی صادراتی قیمت‌های بسیار پایینی داشتند، به همین دلیل قیمت این فلز در بازار جهانی به طور میانگین طی چندین سال گذشته روندی نزولی را دنبال کرده است.
لازم به ذکر است که وضع تعرفه‌های واردات بر محصولات فولادی تولیدی چین، تنها به ایالات‌متحده آمریکا محدود نمی‌شود. برزیل، کانادا، اندونزی و ترکیه از جمله کشورهایی به‌شمار می‌آیند که در سال گذشته میلادی، تعرفه‌های واردات فولاد از چین را به‌شدت افزایش داده‌اند.
لازم به یادآوری است که در دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، تعرفه‌های ۲۵‌درصدی بر فولاد و ۱۰‌درصدی بر واردات آلومینیوم به آمریکا از سراسر جهان وضع شده بود؛ البته تولیدکنندگان فولاد در کشورهایی نظیر کره‌جنوبی، استرالیا و برزیل به شرط اینکه برای صادرات فولاد خود به آمریکا سقف تعیین می‌کردند، از پرداخت تعرفه‌ها معاف شدند.
وضع تعرفه‌های واردات در آن دوره باعث شد ظرفیت تولید فولاد در آمریکا حدود ۲۰‌درصد در مقایسه با ظرفیت تولید فولاد در این کشور، قبل از وضع تعرفه‌ها افزایش پیدا کند. همچنین، تعدادی واحد فولادسازی جدید در آمریکا در آن زمان راه‌اندازی شد. طبق آخرین بررسی‌های انجام شده، نرخ ظرفیت بهره‌برداری در واحدهای فولادسازی آمریکا در ماه ژانویه سال‌۲۰۲۵، به طور میانگین حدود ۴/‏۷۴‌درصد گزارش شده است.
منبع: روزنامه جهان صنعت