بیش از دو ماه است که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درخصوص تامین گاز صنعت فولاد اعلام آمادگی کرده‌ و از شرکت ملی گاز خواسته‌ با برگزاری جلساتی، برنامه کارشناسی مشترک بین وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صمت و مشارکت این انجمن درخصوص تامین گاز و برق تولیدکنندگان زنجیره فولاد تهیه شود اما عجیب آنکه شرکت ملی گاز حتی پاسخ مکاتبه‌ها را هم نداده است! در حالی که انتظار می‌رود نهادهای دولتی به تعهدات خود نسبت به صنعت فولاد پایبند باشند اما ملاحظه می‌شود که اغلب ناهماهنگی و عدم همکاری دیده می‌شود.
با اینکه صنعت فولاد تنها ۵درصد از گاز کشور را مصرف می‌کند اما متاسفانه در تامین همین میزان هم تعلل صورت می‌گیرد‌؛ تا جایی که طی چند روز اخیر حتی شاهد قطع گاز برخی کارخانه‌ها نیز بوده‌ایم! در این بین مساله این است که اگر صنعت نتواند تولید کند، در نهایت اقتصاد ملی و مردم کشور متضرر خواهند شد و دود این بی‌تدبیری به چشم همه خواهد رفت. این در حالی است که در زمان کمبود منابع انرژی، اولویت قطعی نباید با صنعت باشد اما متاسفانه محدودیت‌ها زیاد و رویه متفاوت است.
با اینکه صنعت فولاد وابسته به گاز است و در ابتدا بر مبنای ذخایر ارزان شروع به توسعه کرده اما در حال حاضر این مزیت در صنعت فولاد کمرنگ شده و از سوی دیگر با توجه به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌نشده در صنعت برق و گاز ظرف سال‌های گذشته، با مشکل ناترازی شدید انرژی مواجه است؛ موضوعی که به شدت بر روند کاهشی تولید در صنعت فولاد تاثیرگذار است. در حالی که کارخانجات و دولت باید علاوه بر تمرکز در تولید داخلی، صادرات را نیز مدنظر قرار دهند اما این مهم به دلیل کمبود انرژی با مشکل جدی روبه‌رو است. در این بین گفته می‌شود که دولت به‌ جای قطع گاز یا برق صنایع که برای کشور ارزآوری دارند، باید به فکر حل مشکل باشد. با توجه به اینکه برخی کشورهای عربی مانند عربستان و قطر در نظر دارند با استراتژی مناسبی در چند سال آینده به کشوری فولادساز تبدیل شوند ما هم باید به فکر توسعه این صنعت در کشور باشیم درنتیجه باید مشکل کمبود انرژی را با درایت حل کنیم.
حالا ناترازی‌های موجود در کشور دیگر بر کسی پوشیده نیست و این روزها نقل تمام مجالس و نشست‌ها و جلسات اقتصادی کشور شده است؛ ناترازی‌ انرژی یکی از مهم‌ترین ناترازی‌های جدی است که تولید کشور را با اختلال جدی روبه‌رو کرده است. پس از آنکه صنایع و واحدهای تولیدی (به‌خصوص فولادی‌ها و سیمانی‌ها) امسال با محدودیت شدید برق در مدت زمان طولانی‌تر نسبت‌به سنوات گذشته مواجه بودند، محدودیت‌های گازی نیز بسیار زودتر از هر ساله اعمال شد و به شدت دست و پای صنعتگران فولادی و سیمانی را بست. این در حالی است که به باور کارشناسان اگر مشکل محدودیت انرژی یعنی برق در تابستان و گاز در زمستان را نداشتیم، می‌توانستیم رتبه هفتم تولیدکنندگان فولاد در دنیا را به دست آوریم. هرچند برای تولید ۵۰‌میلیون تن محصولات فولادی در کشور ظرفیت‌سازی شده است اما متاسفانه فولادسازان نمی‌توانند به این ظرفیت دست پیدا کنند. در واقع در تابستان کمبود برق و در زمستان کمبود گاز سبب شده است که آنها نتوانند به ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برسند.

فولادی‌ها تنها ۵‌درصد از گاز کشور را مصرف می‌کنند
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در همین رابطه ضمن ابراز نگرانی نسبت به محدودیت‌ها و حتی قطعی گاز برخی واحدهای فولادی، نسبت به نحوه برخورد شرکت ملی گاز با صنایع فولادی که حتی پاسخ مکاتبات را نمی‌دهند، خواستار پایبندی وزارت نفت به تعهدات خود نسبت به صنعت فولاد شد.
سید ‌رسول خلیفه‌سلطانی با اعلام اینکه از چند روز گذشته این محدودیت‌ها تشدید شده، یادآور شد: زمانی که رییس‌جمهور در گفت‌وگوی زنده با مردم بر لزوم کاهش محدودیت‌ها بر صنایع تاکید می‌کند، از وزارت نفت نیز انتظار داریم در همین راستا عمل کند و به تعهدات خود در قبال تامین گاز صنایع فولاد پایبند باشد.
وی افزود: صنعت فولاد تنها ۵درصد از گاز کشور را مصرف می‌کند اما همین میزان هم متاسفانه تامین نمی‌شود. طی چند روز اخیر حتی شاهد قطع گاز برخی کارخانه‌ها نیز بوده‌ایم! این در حالی است که اگر فولادسازان بتوانند تولید کرده و درآمد داشته باشند، این توان را خواهند داشت که در مسیر توسعه حوزه انرژی کشور از جمله میادین گازی، ذخیره‌سازی و بهینه‌سازی الگوی مصارف خانگی نیز نقش موثری ایفا کنند.

شرکت ملی گاز حتی پاسخ نامه ما را نمی‌دهد!
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ضمن انتقاد از نحوه برخورد شرکت ملی گاز با صنایع فولادی گفت: بیش از دو ماه است که برای یاری دولت درخصوص تامین گاز صنعت فولاد اعلام آمادگی کرده‌ایم و از شرکت ملی گاز خواسته‌ایم با برگزاری جلساتی، برنامه کارشناسی مشترک بین وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صمت و مشارکت این انجمن درخصوص تامین گاز و برق تولیدکنندگان زنجیره فولاد تهیه شود اما شرکت ملی گاز حتی پاسخ مکاتبه ما را هم نداده است!
خلیفه‌سلطانی در مقابل پیگیری‌های مجدانه وزارت صمت برای تامین انرژی مورد نیاز واحدهای تولیدی را مورد تقدیر قرار داد و تصریح کرد: ضمن اینکه محدودیت‌های ملی کشور در حوزه انرژی را درک می‌کنیم اما در عین حال از وزارت نفت هم انتظار داریم به صورتجلسه‌های توافق شده خود با وزارت صمت که همین محدودیت‌ها را هم در نظر گرفته، متعهد باشد و سهمیه گاز مورد نیاز فولادسازان را تامین کند.
در حالی که توجه به تولید محصولات فولادی با ارزش‌افزوده بالا در کشور ضروری است اما این عرصه با مشکلات جدی برای تولید از جمله کمبود انرژی، برق و گاز روبه‌رو است. با اینکه برای تولید ۵۰میلیون تن محصولات فولادی در کشور ظرفیت‌سازی شده است اما متاسفانه فولادسازان نمی‌توانند به این ظرفیت دست پیدا کنند. درواقع در تابستان کمبود برق و در زمستان کمبود گاز سبب شده است که آنها نتوانند به ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برسند. سالانه تولید محصولات فولادی ایران به حدود ۳۳‌میلیون تن رسیده و از این میزان تنها حدود ۱۳‌میلیون تن صادرات داریم اما محدودیت‌های مختلف از جمله کمبود انرژی باعث شده است که در صنعت فولاد کشور با چالش‌های زیادی روبه‌رو و برای صادرات همین ۱۳‌میلیون تن نیز با محدودیت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی مواجه باشیم.

مشکلات ساختاری و مدیریتی مهم‌ترین عامل کمبود گاز
چندی پیش مهرداد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران اظهار کرد: مهم‌ترین عامل کمبود گاز در کشور مشکلات ساختاری و مدیریتی است و همکاری دولت و بخش‌خصوصی در دستیابی به ثبات در تامین گاز راهگشا و ضروری است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ناترازی گاز در ایران را به دو دسته عوامل ساختاری و عوامل مدیریتی تقسیم کرد. یکی از اصلی‌ترین دلایل ناترازی گاز، افزایش بی‌رویه مصرف گاز در مقایسه با رشد تولید آن است. این ناترازی به‌ویژه در فصول سرد سال به‌ وضوح مشاهده می‌شود زیرا مصرف خانگی و صنعتی به ‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
مهراد عباد گفت: سرمایه‌گذاری ناکافی در پروژه‌های توسعه میادین گازی و نوسازی زیرساخت‌ها، توان تولید پایدار را کاهش داده و باعث عدم پاسخگویی به تقاضا شده است. علاوه بر آن عدم توجه به نگه داشت و تعمیر تجهیزات تولید گاز طبیعی نیز بر این مشکل افزوده که دلیل اصلی آن تحریم‌های بین‌المللی است.
به‌گفته عباد، بسیاری از صنایع و خانوارها از تجهیزات قدیمی و کم بازده استفاده می‌کنند که منجر به مصرف بیش‌ از حد گاز طبیعی می‌شود. این موضوع نه‌تنها بر ناترازی تاثیر دارد بلکه می‌تواند منجر به خاموشی‌ها و قطع گاز نیز شود. علاوه بر آن خودروهای گازسوز که این روزها در کمتر کشوری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخشی از مصرف گاز طبیعی به‌ صورت CNG را به خود اختصاص داده است.
او درباره راندمان پایین نیروگاه‌ها گفت: میانگین راندمان نیروگاه‌های برق در ایران حدود ۳۲‌درصد است که موجب اتلاف بخش زیادی از گاز مصرفی می‌شود. این اتلاف انرژی باعث افزایش نیاز به سوخت مایع و کاهش کارایی سیستم‌های انرژی می‌شود. با توجه به سبد انرژی کشور که درصد بالایی از آن به گاز طبیعی اختصاص داده شده عملا ابتکار عمل ایران جهت جابه‌جایی بین انواع انرژی را بسیار کاهش داده است.
عباد درباره عوامل مدیریتی هم گفت: غفلت تاریخی از مقوله‌های بهینه‌سازی مصرف و کنترل شدت مصرف انرژی، موجب بروز ناترازی در کشور شده است. شورای‌عالی انرژی که باید نقش راهبردی ایفا کند، عملا تشریفاتی بوده و نتوانسته برنامه‌های موثری ارائه دهد.
او ادامه داد: از سال‌۱۴۰۰ به بعد هیچ اقدام بزرگی برای افزایش تولید گاز انجام ‌نشده است. این عدم توجه به نگه‌داشت تولید و تعریف پروژه‌های جدید، ناترازی را تشدید کرده است.
به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، باوجود پتانسیل‌های بالای انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، تنها حدود یک‌درصد از انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تامین می‌شود. این وابستگی شدید به گاز طبیعی و عدم توسعه منابع جایگزین، بسیار خطرناک است.
عباد تصریح کرد: عوامل ساختاری و مدیریتی خود مهم‌ترین دلایل بروز کمبود گاز در چند سال اخیر شده است اما عدم آینده‌پژوهی مدیران چند دهه گذشته و توهم آنان جهت ادامه‌دار بودن امکان بهره‌برداری از منابع گازی و توهم امکان تامین انرژی کل کشور با گاز طبیعی باعث بروز کمبودهای کنونی شده است.
او ادامه داد: برای حل ناترازی گاز در ایران نیاز است که سیاست‌ها و برنامه‌های جامع‌تری برای افزایش تولید، بهینه‌سازی مصرف و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها اجرا شود. او تاکید کرد: همکاری دولت، بخش‌خصوصی و مصرف‌کنندگان برای دستیابی به ثبات در تامین گاز کشور ضروری است و مسلما تعامل سازنده ایران با سایر کشورهای دارای تکنولوژی‌های جدید باعث بهبود سیستم‌های برداشت و انتقال گاز خواهد شد و راندمان تولید و مصرف را بهینه خواهد کرد.

منبع: روزنامه جهان صنعت