حال گفته می‌شود که با توجه به شرایط گاز و برق احتمالا واحدهای تولید آهن اسفنجی که از گاز به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می‌کنند مجبور به کاهش تولید شوند. با توجه به اینکه در کارخانجات تولیدکننده آهن اسفنجی، گاز به عنوان خوراک اصلی محسوب می‌شود بنابراین اگر از میزانی بیشتر کاهش پیدا کند در نهایت به تعطیلی کامل کارخانه‌‌ها منجر خواهد شد.
زمانی که ناترازی در عرضه و تقاضا به وجود می‌آید، افزایش قیمت رخ می‌دهد؛ بنابراین احتمالا امسال هم همین روند دوباره تکرار شود. انتظار می‌رود در صورت کاهش ۱۰‌درصدی میزان عرضه، قیمت این محصول ۱۰ تا ۱۵‌درصد افزایش پیدا کند. روند تغییرات قیمتی آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد میانگین نرخ معامله‌شده آهن اسفنجی در فروردین ۱۴۰۲ از قیمت ۱۰‌هزار و ۹۱۰ تومان با جهش حدود ۲۵‌درصدی (معادل ۲‌هزار و ۷۰۰ تومان) به قیمت ۱۳‌هزار و ۶۰۰ تومان در اسفندماه رسیده است.

درواقع، با توجه به روند چند سال اخیر در تولید آهن اسفنجی، انتظار می‎رود قیمت این محصول در بورس کالا تا پایان زمستان به ۷۲‌درصد قیمت شمش بلوم و یا حتی بیشتر برسد.
در ادامه گفته می‌شود که قطعی برق برای واحدهای تولیدی و از طرف دیگر، افزایش هزینه گندله که تحت‌تاثیر نرخ ارز آزاد قرارگرفته، از عوامل رشد قیمت آهن اسفنجی هستند. از طرف دیگر فولادسازان با میزان کاهش تولید ضرر می‌کنند ضمن اینکه تولیدکنندگانی که بخش نورد نیز دارند با افت تولید در شمش و میلگرد مواجه خواهند شد. به این ترتیب شاهد خواهیم بود که افزایش هزینه‌ها شامل قیمت گاز و هزینه‌های جانبی، نرخ تمام‌شده تولید را به شدت افزایش می‌دهد.

افزایش قیمت ناشی از ناترازی عرضه و تقاضاست
محسن مصطفی‌پور یک فعال فولادی گفت: طبیعتا در زمستان با عدم تولید کافی در واحدهای اسفنجی، عدم توازن عرضه و تقاضا تشدیدشده و به احتمال زیاد افزایش قیمت محصول را به همراه خواهد داشت. در کارخانجات تولیدکننده آهن اسفنجی، گاز به عنوان خوراک اصلی محسوب می‌شود بنابراین اگر از میزانی بیشتر کاهش یابد به تعطیلی کامل کارخانه‌ها منجر خواهد شد.
وی ادامه داد: درواقع تجربیات سنوات گذشته نشان داده زمانی که ناترازی در عرضه و تقاضا به وجود می‌آید افزایش قیمت اتفاق می‌افتد بنابراین احتمالا امسال نیز همین روند مجددا رخ خواهد داد.
در ادامه رضا وکیلی، یک فعال فولادی در این خصوص بیان کرد: در فصل زمستان، به دلیل کاهش تامین گاز و محدودیت‌های احتمالی برق، تولید کاهش خواهد یافت و به‌تبع آن تقاضا برای آهن اسفنجی نیز ممکن است کاهش یابد همانند شرایطی که در تابستان شاهد بودیم. اگر محدودیت جدی در برق اعمال نشود احتمالا در زمستان به آهن اسفنجی نیاز پیدا می‌کنیم که به همین دلیل فولادسازان از هم‌اکنون نگران این موضوع بوده و اقداماتی را آغاز کرده‌اند.
وکیلی اظهار داشت: طبق روند سال‌های گذشته در شرایط مازاد آهن اسفنجی، قیمت این محصول تا حدود ۵۵‌درصد قیمت شمش کاهش می‎یابد و در وضعیت کمبود آن حتی تا ۷۲‌درصد قیمت شمش افزایش می‌یابد. با توجه به این تجربه اگر کمبود تولید ادامه پیدا کند، می‌توانیم انتظار افزایش قیمت را داشته باشیم.

پیش‌بینی قیمت آهن اسفنجی تا پایان سال
حسین بختیاری، کارشناس فولاد گفت: قیمت میانگین آهن اسفنجی در زمستان سال گذشته نسبت به پاییز حدود ۱۵ تا ۲۰‌درصد رشد داشت و با توجه به آمار می‌توان گفت تقریبا به همین میزان عرضه نیز کاهش پیدا کرده بود. بر همین اساس انتظار می‌رود در صورت کاهش ۱۰‌درصدی میزان عرضه، قیمت محصول ۱۰ تا ۱۵‌درصد افزایش یابد.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر فولادسازان به میزان کاهش تولید ضرر می‌کنند ضمن اینکه تولیدکنندگانی که بخش نورد نیز دارند با افت تولید در شمش و میلگرد مواجه خواهند شد. همچنین با توجه به آمار شرکت ملی گاز ایران چندین‌ میلیارد دلار هزینه برای زیرساخت‌های گاز لازم داریم تا نیاز فعلی صنایع را برآورده کنند.
محمدعلی ابوئی‌مهریزی، نایب‌رییس انجمن نوردکاران فولادی ایران نیز مطرح کرد: سال گذشته قیمت آهن اسفنجی حدود ۱۴ تا ۱۶‌هزار تومان بالا رفت درحالی که آخرین قیمت آن در آبان‌‌ماه ۱۱‌هزار و ۸۰۰ تومان بوده که با توجه به عوامل تولید از طریق گاز و به‌ویژه گندله که افزایش حدود ۸۰‌درصدی داشته سود کمتر از ۳‌درصدی دارد.
وی ادامه داد: قطعی برق برای واحدهای تولیدی و از سوی دیگر افزایش هزینه گندله که تحت‌تاثیر نرخ ارز آزاد قرارگرفته از عوامل رشد قیمت آهن اسفنجی هستند. این درحالی است که گندله در بازار داخلی حتی گران‌تر از قیمت صادراتی به فروش می‌رسد.
ابوئی تاکید کرد: قطعا تغییر قیمت آهن اسفنجی امسال رخ خواهد داد و درصورتی که قیمت‌ها به محدوده ۱۵ تا ۱۶‌هزار تومان برسد تازه به سطح سال گذشته خواهیم رسید. درحالی که افزایش هزینه‌ها شامل قیمت گاز و هزینه‌های جانبی، نرخ تمام‌شده تولید را به شدت افزایش داده است.
نایب‌رییس انجمن نوردکاران فولادی تصریح کرد: از سوی دیگر افزایش قیمت‌هایی که ابتدای زنجیره درحال رخ دادن است غیرمنطقی بوده و در این راستا می‌توان گفت دست‌های پنهانی وجود دارد که توازن قیمتی را به‌هم‌ریخته و غیرعقلانی عمل می‌کند. بر همین اساس درصورتی که هزینه‌های مواداولیه همچنان با نرخ ارز آزاد محاسبه شود احتمالا امسال قیمت تمام‌شده آهن اسفنجی به بیش از ۲۰‌هزار تومان برسد.

بلای بحران قطعی برق بر کارخانه‌های تولید فولاد در تابستان ۱۴۰۳
بررسی آمار ارائه‌شده نشان می‌دهد که تشدید قطعی برق در تابستان امسال افت ۷/۵درصدی تولید فولاد کشور را به همراه داشته و خسارات قابل‌توجهی را برای کارخانه‌های مربوطه ایجاد کرده است.
سناریوی قطعی برق کارخانه‌های تولیدی از جمله فولادی‌ها از سال ۱۳۹۹ شدت گرفت و اکنون دامان بخش خانگی را هم گرفته است. هر سال نیز شدت این محدودیت‌ها افزایش یافته و خسارت‌های زیادی را به بخش تولید وارد کرده است.
البته این محدودیت‌ها همیشه شامل بحران خاموشی در تابستان نبوده و در فصل سرد سال نیز کمبود سهمیه گاز، دامان کارخانه‌ها و صنایع تولیدی را گرفته و حاشیه سود آنها را به مقدار قابل‌توجهی کاهش داده است.
بررسی آمار ارائه‌شده از شرکت‌ها نیز نشان می‌دهد که تولید کارخانه‌های فولادسازی از نیمه نخست امسال تا مهر، افت ۵٫۷‌درصدی داشته و محدودیت‌های ناشی از قطع شدن برق پیامدهای ناگوار و غیرقابل جبرانی را بر جای گذاشته است.
در تابستانی که گذشت کارخانه‌های تولید فولاد به دلیل قطعی پیاپی و مداومی که تجربه کردند ‌هزاران شغل غیرمستقیم مربوط به خود را به اجبار به خطر انداختند یا به مرز تعطیلی کشاندند. با وجود اینکه شعار امسال «مهار تورم و رشد تولید» است اقدامات لازم جهت تحقق این شعار و هدف صورت نگرفته و همچنان قطعی برق سالانه ۲‌میلیارد دلار زیان وارد می‌کند.

قطعی برق، مشتریان صادراتی را فراری داد
بحران‌های به‌وجودآمده ناشی از قطعی برق، بازار صادراتی ایران را به خطر انداخته و منجر به از دست رفتن مشتریان اصلی در این شرکت‌ها شده است.
زمانی ‌که کارخانه‌ای با افت میزان تولید مواجه می‌شود برخی از مشتریان ثابت صادراتی به دلیل اینکه کالای خود را در زمان مناسب تحویل نگرفته‌اند دیگر با این شرکت‌ها همکاری نمی‌کنند چراکه قطعی برق برای آنها توجیه قابل‌قبولی نبوده است.
تولیدکنندگان نیز معتقدند که در شش‌ماه نخست سال کارخانه‌ها درگیر تامین برق و در شش‌ماه دوم نیز درگیر تامین گاز هستند و معتقدند که با گذر از فصل تابستان شرایط بهتر نخواهد شد چراکه نگرانی‌ها بر سر قطعی و کمبود سهمیه گاز در زمستان ادامه دارد.
از دیگر پیامدهای قطعی برق در سال‌جاری نیز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ایران در ماه هفتم سال ۲۰۲۴ نتوانست مانند ماه‌های گذشته از کشورهای رقیب همچون برزیل در صنعت تولید فولاد سبقت بگیرد و به جایگاه نهم تولید فولاد در جهان برسد.
این درحالی است که چین با تولید ۶۱۳‌میلیون و ۷۰۰‌هزار تن در هفت‌ماه ابتدایی ۲۰۲۴ و تولید ۸۲‌میلیون و ۹۰۰‌هزار تن در ماه ژوئیه توانست بزرگ‌ترین جایگاه فولادسازی جهان را به خود اختصاص دهد. قطعی برق، تولید پنج‌ماهه فولاد میانی کشور را هم حدود ۷۰۰‌هزار تن به ارزش بیش از ۳۰۰‌میلیون دلار کاهش داده است و تولید فولاد در شش‌ماه ابتدای سال‌جاری بیش از یک‌میلیون تن کاهش داشته است. بیشترین میزان افت تولید نیز در شش ماه اخیر متعلق به محصولات میلگرد، نبشی و ناودانی و شمش فولادی است که بیش از ۸‌درصد کاهش داشته‌اند. در چنین شرایطی دولت با اختصاص ارز ترجیحی برای واردات ورق‌های سرد، تولیدکنندگان ورق سرد را هم نسبت به تولید دلسرد کرده‌ است.
کاهش تولید در صنعت فولاد در نهایت منجر به کاهش سودآوری، سرمایه‌گذاری و مهاجرت متخصصان در کشور می‌شود. در چنین شرایطی نیز درآمد خانوار کمتر شده و بحران بیکاری، نارضایتی اجتماعی، اعتراضات مردمی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی از این صنعت در کشور افزایش پیدا می‌کند.
دولت نیز می‌تواند برای جلوگیری از این بحران، تامین برق پایدار را با قیمت مناسب در دستور کار خود قرار دهد و بستر را برای بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل انرژی، سرمایه‌گذاری در بخش فولاد، توسعه بازارهای صادراتی، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید باز کند.
منبع: روزنامه جهان صنعت