مساله این است که نوسان قیمت‌ دلار هم تاثیر چندانی روی بازار صنایع فولادی نگذاشت. افزایش جزئی قیمت‌ها بعد از حمله موشکی ایران به اسرائیل هم حالت حبابی داشت و بازار فولاد در عمل به این رویدادهای سیاسی واکنشی نشان نداد. این در حالی است که در اغلب موارد افزایش قیمت‌ دلار در بازار فولاد و بازار ضایعات آهن تاثیر‌گذار بوده اما حالا شرایط متفاوت شده است.
در حال حاضر تولید مقاطع فولادی بیشتر از مصرف داخلی بوده و از طرف دیگر ممنوعیت صادرات موجب شده تا بازار فولاد از قیمت‌ دلار تاثیر نگیرد و شاهد رکود نسبی باشیم. ضمن اینکه باید گفت فعلا بازارها در اختیار صادرکنندگان کشورهای منطقه قرار دارند. در تابستان که مشکل برق وجود داشت، بازار فولاد و ضایعات با ثبات نسبی همراه شد و پس از آن هم توقف صادرات مقاطع فولادی روی بازار اثر گذاشت اما حالا وضعیت تغییر کرده است.
در حال حاضر تمام کارخانجات فولادی به ویژه واحدهای تولید مقاطع با حداقل ظرفیت کار می‌کنند زیرا محصول‌شان خریداری ندارد. در این زمینه کارشناسان باور دارند که مسوولان باید برای این موضوع چاره‌اندیشی کنند و ازسرگیری صادرات یکی از راهکارهاست. حالا کارشناسان باور دارند که اعمال برخی مشوق‌های صادراتی و حذف ارز نیمایی برای صادرکنندگان مقاطع فولادی می‌تواند طی ماه‌های آینده بازار پررونقی را برای صنعت فولاد به ارمغان بیاورد.

کاهش ۶۰۰‌ میلیون دلاری ارزش صادرات زنجیره فولاد
به تازگی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از کاهش ۱۶‌درصدی معادل ۶۰۰‌میلیون دلاری ارزش صادرات زنجیره فولاد در نیمه نخست امسال خبر داد. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: از صادرات ۶ماهه اول امسال، حجم صادرات فولاد میانی (شمش و اسلب) ۲۵‌درصد کاهش داشته است.
وحید یعقوبی گفت: حجم صادرات آهن اسفنجی ۳۴‌درصد کاهش داشته، در حالی که تولید آن بیش از ۱۱‌درصد افزایش داشته است. وی افزود: حجم صادرات گندله سنگ‌آهن ۱۶‌درصد رشد داشته، اما ارزش صادراتی آن حدود ۲‌درصد افت داشته است.
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: افزایش ۳۲‌درصدی حجم صادرات مقاطع طویل فولادی در حالی به ثبت رسیده که صادرات اکثر کارخانجات نوردی به دلیل الزام به بازگشت ارز صادراتی به نرخ نیما به فروش‌های صادراتی ریالی تبدیل شده است. اوضاع صادرات اسلب در بدترین شرایط خود قرار دارد. صادرات این محصول در نیمه نخست امسال تقریبا نصف شده است.

بازار فولاد منتظر ازسرگیری صادرات
یک فعال فولادی گفت: فعالیت کارخانجات تولید مقاطع فولادی با ظرفیت محدود روی بازار صنایع فولادی وابسته به آن از جمله ضایعات آهن هم تاثیر گذاشته و تولیدکنندگان و سایر فعالان این صنعت منتظر ازسرگیری صادرات هستند.
عباس عظیمی اظهار کرد: نوسان قیمت‌ دلار هم تاثیر چندانی روی بازار صنایع فولادی ندارد.
وی ادامه داد: در اغلب موارد افزایش قیمت‌ دلار به صورت مستقیم در بازار فولاد و به تبع آن در بازار ضایعات آهن تاثیر می‌گذارد اما اکنون شرایط متفاوت است و این بازار از قیمت‌ دلار هم متاثر نیست.
وی تصریح کرد: در زمان حاضر، تولید مقاطع فولادی بیشتر از مصرف داخلی آن بوده و ممنوعیت صادرات هم موجب شده بازار فولاد از قیمت‌ دلار تاثیر نپذیرد و یک رکود نسبی بر بازار حاکم باشد.
این فعال فولادی با بیان اینکه اکنون موانعی برای صادرات شمش فولادی به افغانستان، پاکستان و کردستان عراق وجود دارد، بیان کرد: این بازارها در اختیار صادرکنندگان کشورهای منطقه قرار گرفته و علاوه بر آن فروش و تولید مقاطع فولادی را هم در کشورمان کاهش داده است.
وی با بیان اینکه کاهش تولید مقاطع فولادی روی بازار شمش و ضایعات هم تاثیر گذاشته است، بیان کرد: افزایش جزئی قیمت‌ها پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل حالت حباب داشت و بازار فولاد در عمل به این رویدادهای سیاسی واکنش نشان نداد.
عظیمی با تاکید بر اینکه بازار ضایعات آهن به صورت مستقیم از بازار مقاطع فولادی تاثیر می‌پذیرد، توضیح داد: در تابستان که مشکل برق وجود داشت، بازار فولاد و ضایعات با ثبات نسبی همراه شد و پس از آن هم توقف صادرات مقاطع فولادی روی بازار اثر گذاشت.
وی ابراز امیدواری کرد که طی ماه‌های آینده و با توجه به کاهش مصرف داخلی به دلیل قرار گرفتن در فصل سرما، صادرات مقاطع فولادی از سر گرفته شود و بازار فولاد رونق بگیرد.
او افزود: اعمال برخی مشوق‌های صادراتی و حذف ارز نیمایی برای صادرکنندگان مقاطع فولادی می‌تواند طی ماه‌های آینده بازار پررونقی را برای صنعت فولاد به ارمغان بیاورد.
وی ادامه داد: اکنون تمام کارخانجات فولادی به ویژه واحدهای تولید مقاطع با حداقل ظرفیت کار می‌کنند زیرا محصول آنها خریدار ندارد و مسوولان باید برای این موضوع چاره‌اندیشی کنند که ازسرگیری صادرات یکی از اصلی‌ترین راهکارهاست.
عظیمی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده ضایعات آهن را واحدهای فولادسازی دانست و بیان کرد: عمده مصرف واحدهای ریخته‌گری ضایعات روغنی و مرغوب به شمار می‌رود و بر همین اساس بازار ضایعات آهن تا حد زیادی به حجم تولید مقاطع فولادی وابسته است.

صنایع معدنی در مسیری پر از دست‌انداز
شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی ایران در سال‌های گذشته تحت‌ تاثیر رونق بازار جهانی به سودهای خوبی رسیده بودند و پروژه‌های پایین‌دستی تعریف کردند اما با غفلت از فناوری و تجهیزات روز وارد چالش‌هایی شده‌اند.
صنایع معدنی ایران در حال حاضر تحت تاثیر رکود بازارهای جهانی با چالش مواجه است، به طوری که میزان تقاضا در بازار جهانی به شدت افت کرده و از طرف دیگر رکود در بازار مسکن چین و… باعث شده عملا تقاضا با افت همراه شود. هر چند در چند وقت اخیر گزارش‌ها از وضعیت بازار فلزاتی مانند مس و روی مثبت بوده با این حال هنوز نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد که شرایط تغییر کرده است. به همین دلیل صنایع معدنی ایران باید برنامه‌های جدید را برای تغییر مواد معدنی به محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر در نظر بگیرند.
مساله دیگر این است که در سال‌های گذشته زنجیره فولاد ایران متعادل نبود و در کشور با وجود اینکه کنسانتره زیادی وجود داشت گندله با کسری همراه بود اما در مقطع کنونی وضعیت معکوس شده، به گونه‌ای که میزان تولید گندله در کشور بیشتر از کنسانتره است. حتی پروژه‌های زیادی در صنایع معدنی ایران در دست اجراست که تا سال‌های آینده حدود ۵/۳‌میلیون تن گندله جدید به کشور اضافه می‌کند. به طور قطع اگر راهبردی برای اجرای چگونگی مصرف این تولیدات در نظر گرفته نشود با چالش مازاد عرضه مواجه خواهیم بود.

تهدید توسعه پایین‌دستی صنایع معدنی ایران
بیژن پناهی‌زاده معاون معدنی خانه صنعت، معدن و تجارت در این زمینه گفت: در حال حاضر چند مشکل عمده در بخش معدن کشور وجود دارد؛ نخست اینکه در چند وقت اخیر واگذاری پهنه‌های معدنی در کشور بسیار ضعیف انجام شده، به طوری که دولت پهنه‌های معدنی که ذخیره مناسبی دارد یا اینکه عیار آن مناسب است در اختیار شرکت‌های وابسته به خود می‌گذارد و پهنه‌هایی که ذخیره مناسبی ندارد یا عیار مواد معدنی آن بسیار پایین است را می‌خواهد به بخش خصوصی بدهد. با توجه به اینکه معدنکاری برای این پروژه‌ها صرفه اقتصادی چندانی ندارد به همین دلیل مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار نمی‌گیرد، بنابراین عمدتا پروژه‌های بزرگی در بخش معدن توسط بخش خصوصی انجام نمی‌شود.
پناهی‌زاده ادامه دارد: در مقطع کنونی مشکل تامین ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی وجود دارد. به طور قطع نمی‌توان در فعالیت‌های معدنی توسعه ایجاد کرد، مگر اینکه به تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا دسترسی داشت. در شرایط کنونی ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی که در داخل کشور ساخته می‌شوند نه‌تنها با قیمت‌های بالاتر از نمونه‌های خارجی فروخته می‌شوند بلکه کیفیت بسیار پایینی نیز دارند. به عبارت دیگر یک شرکت ایرانی برای اینکه بتواند ماشین‌آلات مورد نیاز خود را تامین کند ابتدا باید پول پیش به شرکت تولیدکننده ماشین‌آلات ایرانی بدهد تا آنها با قطعات چینی محصول مورد نیاز را تولید کنند. این پروسه چند ماه طول می‌کشد. از طرف دیگر خدمات پس از فروش مناسبی ندارند و گاهی برای اینکه در زمان خرابی ماشین‌آلات تعمیرات انجام دهند باید چند ماه صبر کنند تا قطعه مورد نظر از چین وارد شود.
معاون معدنی خانه صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: در شرایط کنونی مشکل تامین ماشین‌آلات معدنی منجر به بروز خسارت‌هایی به شرکت‌های معدنی شده است. آیا دولت در زمینه ممنوعیت واردات ماشین‌آلات پاسخگو است؟ چراکه هم‌اکنون این محدودیت‌ها نوعی رانت به شرکت‌های ماشین‌سازی داخلی است.

ضعف مدیریت در صنایع معدنی ایران
در حال حاضر یکی دیگر از مشکلاتی که این روزها بخش معدن و صنایع معدنی ایران با آن مواجه بوده ضعف مدیریت است، به طوری که بسیاری از این شرکت‌ها در سال‌های گذشته به جای اینکه با شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری داشته باشند شرکت‌های دانش‌بنیان در خود ایجاد کردند. این مساله منجر به بروز هزینه‌های جدیدی برای شرکت‌های معدنی و فولادی شد و دستاوردی نیز برای آنها نداشت. در حالی که اگر با شرکت‌های دانش‌بنیان مستقل همکاری می‌کردند نه‌تنها منجر به ایجاد ارزش‌افزوده بیشتری می‌شدند عملا از سرمایه‌گذاری بدون بهره‌وری نیز در بخش معدن و صنایع معدنی جلوگیری می‌شد.
به گفته ابوالقاسم مختاری بسیاری از شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی باید برای تامین برق مورد نیاز خود نیروگاه بسازند با توجه به اینکه اجرا و نگهداری این پروژه‌ها به سرمایه‌گذار کلان نیاز دارد عملا برای صنایع معدنی صرفه اقتصادی ندارد. در حالی که اگر دولت تامین برق را با ایجاد نیروگاه‌های متمرکز به سرمایه‌گذاران دیگری واگذار می‌کند نه‌تنها از اتلاف سرمایه جلوگیری می‌کرد منجر به افزایش بهره‌وری نیروی انسانی و سرمایه نیز می‌شد.
یکی دیگر از مسائلی که این روزها در بخش معدن و صنایع معدنی کشور به چالش جدی تبدیل شده بحث تامین سوخت است. وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو صنایع را مکلف کرده‌اند تا برای برق مورد نیاز خود نیروگاه احداث کنند. هرچند مشکل تامین گاز در زمستان نیز به عنوان یک مشکل همچنان پابرجاست و در سال حدود ۴‌میلیارد‌ دلار ناترازی انرژی به این شرکت‌ها خسارت وارد می‌کند.
ابوالقاسم مختاری‌اردکانی کارشناس حوزه معدن در این زمینه گفت: در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی باید برای تامین برق مورد نیاز خود نیروگاه بسازند. با توجه به اینکه اجرا و نگهداری این پروژه‌ها به سرمایه‌گذار کلان نیاز دارد عملا برای صنایع معدنی صرفه اقتصادی ندارد.
در حالی که اگر دولت تامین برق را با ایجاد نیروگاه‌های متمرکز به سرمایه‌گذاران دیگری واگذار کند نه‌تنها از اتلاف سرمایه جلوگیری می‌کرد بلکه منجر به افزایش بهره‌وری نیروی انسانی و سرمایه نیز می‌شد چراکه در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های صنعتی حاضر هستند پول بیشتری برای تامین برق بپردازند اما وارد چالش ساخت نیروگاه و مشکلات مرتبط با آن نشوند.
منبع: روزنامه جهان صنعت