خبرنگار بیرونیت در گفت و گو با بهروز برنا، جویای میزان ذخایر زغال سنگ و طلای کشور شده است.

*در مورد ذخایر زغال سنگ کشور، دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی می گویند کشور ما زغال خیز نیست، اما دوستان زمین شناس معتقدند ذخایر زغال ایران مناسب است. می خواهم بدانم کلا چقدر ذخیره زغال سنگ داریم؟ اصلا چه میزان از آن قابل بهره برداری است؟

در دوران دوم زمین شناسی، زغال خیزی ایران مشخص شده است. منتها زغال های ما ضخامت خیلی کمی دارند. زغال هایی مورد بهره برداری قرار می گیرند که ضخامت آنها 40 سانتی متر به بالا باشد. از طرفی، معدنکاری زغال سنگ، سخت و سنگین است. کسی که در معدن زغال‌سنگ کار می‌کند و مهندس معدن است،‌ واقعا آخر مهندسی است. آنهایی که در معادن زغال سنگ کار می کنند، مخاطرات زیادی را پیش روی خود دارند.

اما ذخایر زغال برخوردی ما -آنها که کک‌شو هستند، می توان به پِپلِیت‌های اوراسیا که در البرز است، اشاره کرد. بیشتر زغال‌سنگ‌های ما حالت کک‌شو دارند، ولی اگر در مناطق یک مقدار آرام‌تر مانند طبس باشند، بخش زیادی از آنها حرارتی است. کلا ما شش تا هفت میلیارد تن ذخایر زغال‌سنگ داریم که سه تا 3.5 میلیارد تن آن ذخایر کک‌شو است. این آماری است که من دارم. می‌توانید از آدم های دقیق‌تر بپرسید، چون آمار دست وزارتخانه است.

* زغال حرارتی، بیشتر برای استفاده‌ نیروگاه‌هاست؟

بله کاملا. حتی زغال‌هایی هم که اکسیده هستند و اسید هیومیک دارند نیز برای صنعت کود استفاده می‌شوند. در واقع، زغال‌سنگ چیزی نیست که دورریختی باشد. منتها استخراج معادن زغال‌ سنگ ما به دلیل اینکه مثلا در یک محدوده دارای 30 تا 40 رگه است و هر کدام از آنها یک تونل می خواهند، کار بسیار سختی است. زغال سنگ ما مثل زغال‌سنگی اروپا، برای دوران اول زمین شناسی نیست و نمی توانمی آن را به صورت روباز بهره‌برداری کنیم.

* در دنیا معمولا متوسط ضخامت رگه‌های زغال چقدر است؟

برای دیگر کشورها، ضخامت ذخایر زغال سنگ خیلی بیشتر از ماست. ما از رگه های40 سانت استخراج می‌کنیم. البته شاید رگه های دو تا سه متری هم داشته باشیم، ولی نادر است.

بیشترِ خطِ زغال‌دارِ ما در خطه‌ی البرز، کرمان و طبس به صورت کک‌شو قرار دارد. منتها شاه‌بیت این ذخایر در طبس است.

*در مورد ذخایر طلا هم آمارهای مختلفی ارائه می شود. می خواهم بدانم اصلا چه شد که ما به کشوری طلایی تبدیل شدیم؟

در دهه‌ 60 و به دلیل تحریم کشور بود که اکتشاف در سازمان زمین‌شناسی به صورت موضوعی تعریف شد. ما با آقای دکتر مومن‌زاده لیستی را تهیه کردیم که شامل بیش از 114 مورد بود و به طلا وصل می‌شد، مانند زرشوران، زرین و کوه زر. آن زمان، طلای موته را داشتیم که 100 کیلو تولید داشت. آن زمان، ترکیه حسرت طلای ما را می خورد. ما در مطالعات مان به این نتیجه رسیدیم که مناطق مستعد طلا در کشور وجود دارد و به این ترتیب، 21 استان ما طلایی شد. الان ذخایر طلای‌ کشور نزدیک به 400 تن است و 10 تا 12 تن تولید داریم.

کم عیارترین ذخایر طلای ما -04- در کمربند شرق کشور و معدن شادان است.  در جانجا نیز طلای 028 را استخراج می کنیم. همچنین تیپ های مختلف طلا در کشور کشف شد و اتفاق خوب دیگر این بود که در کشف ذخایر طلا، بخش خصوصی هم ورود کرد. شمش طلا تحریم‌شکن است، هر چقدر هم تحریم باشید، شمش طلا را از شما می خرند.  ما جزو کشورهای پرمصرف طلا هستیم. الان هر کسی مثلا خانم‌ها یا خانواده‌ها می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند، طلا می خرند. این ویژگی‌ها باعث شد که ما به اکتشاف طلا ورود کنیم. الان روز به روز به ذخایر طلای ما اضافه می‌شود. تا این لحظه که من در کمیسیون گواهی کشف هستم، نزدیک به 20 تن طلای محتوا به کشف های قبلی اضافه شده است. سال قبل 50 تن طلا بود. یکی از اقدامات خوب دیگر، فرآوری طلاست. در بحث فرآوری هم خیلی اتفاقات خوبی افتاد. اگر  طلا همراه با مس باشد، فرآوری آن خیلی سخت است و فقط با روش شارپ قابل انجام است. ما این روش را در معدن شادان پیاده کردیم.  

* شادان دقیقا کجاست؟

شادان در خراسان جنوبی است. الان خراسان جنوبی هم یکی از استان‌های طلایی است. سیستان و بلوچستان نی زطلایی شده است. قبلا آذربایجان غربی طلایی بود،‌ اما در کردستان هم ذخایر بسیار خوبی از طلا کشف کردیم. همیشه برای من سوال بود که طلای رودخانه‌ زرینه رود که از کردستان سرچشمه می‌گیرد و طلای رودخانه‌ی قزل اوزن کجاست؟ در این مناطق کار کردیم و به طلا هم رسیدیم.

* در سمت نهاوند هم منطقه عشوند را پیدا کردید.

بله . آنجا هم در پروسه تهیه و تولید است. ظاهرا گواهی کشف آنجا نیز صادر شده است.

*اتفاق خوبی هم که افتاد این بود که طلا از آن حالتِ حیثیتی که برای دولت داشت، بیرون آمد و بخش خصوصی ورود کرد.

بله. سایه‌ سنگینی روی آن بود که به قول شما آن هجمه‌ از بین رفت. الان، هم بخش خصوصی و هم دولتی وارد اکتشاف طلا شده اند. الان زرشوران ما بزرگ‌ترین ذخیره‌ تیپیک طلای کشور را دارد. داشکسن هم جزو ذخایر بزرگ طلای کشور است.

* به نظر شما اگر بخش خصوصی به اکتشاف طلا هم ورود کند، می‌تواند نتیجه خوبی بگیرد؟

در صورتی که تیم فنی داشته باشند، بله. باید کسی معدنکاری طلا را انجام دهد که تا پایان حلقه‌ فرآوری روی آن کار کند، نه اینکه فقط اکتشاف کند یا یک محدوده را بگیرد و بفروشد.

به نظر من، خیلی از دپوهایمان هم هنوز طلا دارند و می توان با فرآوری نوین، آن مقداری هم که باقیمانده را، فرآوری کرد. مثلا در موته که عیار آن پایین آمده بود، کالسنگ خریدند و قاطی کردند توانستند باقیمانده طلا را فرآوری کنند. در مس سرچشمه هم لجن‌هایش مانده بود و کسی کاری به آن نداشت. اما بعدا روی آن کار کردند و اتفاقات خوبی در آنجا افتاد.

* الان یک تن طلا از آن استخراج می‌شود.

بله. ولی قبلا به آنجا توجه نمی شد. به هر حال الان شاخک‌های همه برای طلا تیز شده است.