مواد معدنی حیاتی که برای طیف وسیعی از فناوری‌های انرژی پاک ضروری هستند، در سال‌های اخیر به‌دلیل افزایش تقاضا، نوسانات قیمت‌ها، تنگناهای زنجیره تامین و نگرانی‌های ژئوپلیتیک در دستور کار سیاستگذاری قرار گرفته‌‌‌‌‌اند.
ماهیت پویای این بازار نیازمند شفافیت بیشتر و اطلاعات قابل‌اعتماد برای تسهیل تصمیم‌گیری آگاهانه است. انتقال از سوخت‌های فسیلی به منابع انرژی پاک به مواد معدنی ضروری و حیاتی در راستای انتقال انرژی بستگی دارد.
مواد معدنی -مانند مس، لیتیوم، نیکل، کبالت- اجزای ضروری در بسیاری از فناوری‌های انرژی پاک امروزی‌‌‌‌‌اند که به‌سرعت در حال رشد و استفاده در توربین‌‌‌‌‌های بادی، پنل‌‌‌‌‌های خورشیدی و وسایل نقلیه الکتریکی هستند.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، مصرف این مواد معدنی تا سال۲۰۵۰ می‌تواند ۶برابر شود و ارزش بازار آنها به ۴۰۰میلیارد دلار برسد که از ارزش کل زغال‌سنگ استخراج‌‌‌‌‌شده در سال۲۰۲۰ بیشتر است. برای دستیابی به اهداف توافق پاریس، بیش از سه‌میلیارد‌تن از مواد معدنی ضروری و فلزات برای به‌کارگیری و ذخیره‌سازی انرژی بادی و خورشید مورد‌نیاز است.
بر اساس گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) تقاضا برای مواد معدنی حیاتی در سال۲۰۲۳ رشد چشمگیری داشته‌است. براین اساس تقاضای لیتیوم، ۳۰درصد و تقاضا برای نیکل، گرافیت و عناصر خاکی کمیاب بین ۸ تا ۱۵درصد افزایش داشته‌است، با این‌وجود شکاف قابل‌توجهی بین عرضه و تقاضای آینده برای مس و لیتیوم وجود دارد.
براساس پیش‌بینی‌‌‌‌‌ها پروژه‌های اعلام‌شده ۷۰درصد نیاز به مس و ۵۰درصد نیاز به لیتیوم را پوشش می‌دهند. با این حال، تولید و بازار مواد معدنی ضروری برای انتقال انرژی حیاتی با چالش‌ها و فرصت‌های زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی، ژئوپلیتیک، تجاری و مشارکتی همراه هستند. درحالی‌که رشد عرضه مواد معدنی نقشی حیاتی در انتقال انرژی پاک ایفا می‌کند، در صورت مدیریت ضعیف، تولید و فرآوری این مواد معدنی می‌تواند منجر به پیامدهای منفی بی‌شماری از جمله انتشار قابل‌توجه گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای ناشی از فعالیت‌های معدنی و فرآوری انرژی، اثرات زیست‌محیطی، از جمله از دست‌دادن تنوع‌زیستی و آلودگی، تاثیرات اجتماعی از جمله نقض حقوق‌بشر مانند کار کودکان و تاثیرات منفی بر حقوق مردم بومی شود.
علاوه‌بر این، یک چالش عرضه وجود دارد که می‌تواند انتقال انرژی را کندتر یا آن را گران‌تر و نابرابر کند. این موضوع منجر به قیمت‌های بالا و بی‌‌‌‌‌ثبات برای مواد معدنی ضروری انتقال انرژی، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک بر سر کنترل آنها، مداخله در بازارها و فشار سیاسی زیاد برای گسترش معد نکاری، از جمله در مناطق حساس زیست‌محیطی و اجتماعی شود.
استخراج مسوولانه و استفاده پایدار از موادمعدنی حیاتی انتقال انرژی
برای تعادل بین عرضه و تقاضا، باید از فرآیند انتقال انرژی عادلانه از طریق معدن‌کاری مسوولانه حمایت شود. این به‌معنای تضمین ثبات در عرضه و در عین‌حال کاهش تقاضا از طریق نوعی گردش منابع و جایگزینی مواد است. علاوه‌بر این، شیوه‌‌‌‌‌های معدن‌کاری مسوولانه باید برای دستیابی به یک نتیجه اجتماعی عادلانه و زیست‌محیطی پایدار اجرا شود.
تطبیق زنجیره‌های ارزش معدنی
برای پاسخ به نگرانی‌های در حال رشد مصرف‌کننده، بازار و سرمایه‌گذار در این حوزه، تمرکز باید فراتر از سایت‌های معدنی موجود باشد. همکاری بین‌المللی، حاکمیت جهانی و تنظیم قیمت، همگی موضوعاتی هستند که برای رفع نگرانی‌هایی مانند دسترسی عادلانه، درگیری‌های ژئوپلیتیک و نوسانات بازار باید مورد بررسی قرار گیرند. همکاری بین ذی‌نفعان برای غلبه بر این چالش‌ها و ایجاد ارزش در کل زنجیره ارزش معدنی حیاتی است. همچنین مسوولیت‌پذیری تولیدکنندگان باید مورد تاکید قرار گیرد.
افزایش پاسخگویی و شفافیت
ایجاد اعتماد بسیار مهم است و این امر می‌تواند از طریق افزایش پاسخگویی و شفافیت در زنجیره ارزش معدنی محقق شود. اطلاعات، داده‌ها و دانش ابزارهای ضروری برای پاسخگویی هستند. عدم‌اعتماد بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و همچنین در جوامع محلی باید برطرف شود. دسترسی به اطلاعات که توسط فناوری‌های نوآورانه مانند بلاک‌چین تسهیل می‌شود، برای انتخاب آگاهانه و مسوولانه مصرف‌کننده بسیار مهم است.
مدیریت مسوولانه منابع معدنی فقط یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه یک مسوولیت جمعی در قبال محیط‌زیست، جامعه و نسل‌های آینده است. با پذیرش شیوه‌‌‌‌‌های پایدار معدن‌کاری، تقویت همکاری و استفاده از فناوری برای شفافیت، می‌توان یک زنجیره ارزش معدنی انعطاف‌‌‌‌‌پذیر ساخت که از انتقال انرژی پاک حمایت می‌کند، رشد اقتصادی را پیش می‌برد و استانداردهای اخلاقی را حفظ می‌کند.
ابتکار جدید سازمان‌ملل برای استفاده از موادمعدنی حیاتی
برای حمایت از انتقال عادلانه انرژی و تسریع دستیابی به اهداف پاریس و توسعه پایدار، برنامه محیط‌زیست ملل‌متحد و سایر آژانس‌‌‌‌‌های سازمان‌ملل با کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده همکاری خواهند کرد تا اعتماد، اطمینان، انعطافپذیری و اشتراک منافع در زنجیره تامین مواد معدنی افزایش یابد و از کشورهای تولیدکننده در این زنجیره‌های تامین برای استفاده از فرصت‌ها و توسعه ظرفیت‌های تولیدی، تجاری و نظارتی در راستای توسعه پایدار بلندمدت حمایت شود.
منبع: دنیای اقتصاد
مطالب مرتبط
