در این شرایط معدنی‌ها نیز به جای آنکه کنشگری خود را به ارائه مشاوره‌های موثرتر معطوف کنند، مجبورند وقت‌شان را صرف توجیه بدیهیات کنند، آن هم در شرایطی که با تحریم‌های بین‌المللی و مسائل داخلی مواجه هستیم، بنابراین ضرورت دارد مسوولان بر تولید، صادرات و گسترش بازارهای صادراتی متمرکز شوند.
از جمله سیاست‌هایی که موجب کاهش صادرات زنجیره فولاد شده می‌توان به عوارض صادراتی که از سال گذشته افزایش یافته و برخلاف مخالفت‌ها هنوز هم کاهشی نشده، اشاره کرد. براساس سیاست‌های دولت سال گذشته، نزدیک به ۱۴میلیون تن گندله روی زمین ماند‌ و در همین دوره عوارض صادراتی وضع شد‌. هرچند بعد از سه ماه سردرگمی، این عوارض کاهش یافت اما هنوز بخشنامه مذکور برای کاهش عوارض صادراتی محصولات فولادی اجرایی نشده است.
مشکل دیگر بحث رفع تعهد ارزی از طریق سامانه نیما است. دولت صنایع تکمیلی زنجیره فولاد که محصول نهایی صادر می‌کنند و عمدتا غیردولتی و غیرخصولتی هستند را مجبور کرده که ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما عرضه کنند. در حالی که در گذشته، صادرکننده می‌توانسته از محل صادرات خود، واردات انجام دهد و اقدام به واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه کند اما با لغو این سیاست، دیگر انگیزه‌ای برای صادرات فولاد باقی نمانده است.

به این ترتیب سیاست‌های دولت باعث شده صادرات توسط کسانی انجام شود که هیچ سابقه‌ای در حوزه فولاد ندارند. این افراد صادرات را به انجام می‌رسانند و یک ریال هم از فولادی که صادر می‌کنند، به کشور برنمی‌گردانند. علاوه بر این مشکلات دردناک مساله دیگر این است که نتیجه سیاست‌های دولت این شده که چین، ترکیه و کشورهای CIS جای ما را در بازارهای صادراتی بگیرند.

دو مشکل اصلی زنجیره فولاد
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران دو چالش وضع عوارض صادراتی و رفع تعهد ارزی از طریق سامانه نیما را کاهنده صادرات زنجیره فولاد عنوان کرد و گفت: انگیزه‌ای بین فعالان اقتصادی بخش خصوصی برای توسعه صادرات در این زنجیره وجود ندارد.
مهرداد صابری با بیان اینکه صادرات اغلب صادرکنندگان شناسنامه‌دار در حوزه فولاد به نزدیک صفر رسیده است، گفت: این وضعیت نتیجه سیاست‌های اعمال شده در حوزه عوارض صادراتی و رفع تعهد ارزی است.
وی ادامه داد: اینکه فعالان اقتصادی روی بدیهیات هم تا این حد خون دل می‌خورند، جای تاسف دارد؛ برای مثال یکی از موضوعاتی که در هفته‌های اخیر به دغدغه بخش خصوصی تبدیل شده، موضوع تعطیلی پنجشنبه‌ها است. در حالی که تاثیر تعطیلی روز پنجشنبه بسیار واضح است؛ این اقدام می‌تواند ارتباطات تجاری کشور را از این حالت حداقلی که وجود دارد هم کمتر کند.

در چنین شرایطی، فعالان اقتصادی نیز به جای آنکه کنشگری خود را به ارائه مشاوره‌های موثرتر معطوف کنند، مجبورند وقت‌شان را صرف توجیه بدیهیات کنند، آن هم در شرایطی که کشور با تحریم‌های بین‌المللی و مسائل داخلی مواجه است و ضرورت دارد که فعالان اقتصادی روی تولید، صادرات و گسترش بازارهای صادراتی متمرکز شوند.
صابری افزود: شاهد آن هستیم که سیاستگذار دست روی نقاطی می‌گذارد که اقتصاد کشور را مخالف جهت تحقق شعار سال که جهش تولید با مشارکت مردم است، سوق داده و موجبات کاهش تولید، افزایش بیکاری و کوچک‌تر شدن اقتصاد کشور را فراهم می‌کند. البته ظاهرا اکنون در مجلس تلاش‌هایی در حال انجام است که به جای پنجشنبه‌ها، شنبه‌ها تعطیل شود و امیدواریم این موضوع معطل نماند و زودتر اجرایی شود.

چالش‌های صادرات
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران به چالش‌های صادرات زنجیره فولاد اشاره کرد و گفت: در زنجیره فولاد در برخی نواحی، تولید با مصرف داخلی تقریبا برابر بوده و در برخی نواحی تولید کمتر از تقاضای داخل است اما در برخی محصولات مازاد وجود دارد و باید در این بخش صادرات صورت گیرد. سیاستگذاران در زمانی که امکان صادرات محصولات مازاد فراهم می‌شود، سیاست‌هایی وضع می‌کنند که مانع از توسعه صادرات می‌شود.
صابری گفت: به عنوان مثال سال گذشته، حدود ۱۳ الی ۱۴میلیون تن گندله روی زمین مانده بوده و در حال از دست دادن کارکرد خود بود؛ در همین برهه عوارض صادراتی وضع شد و پس از دو الی سه ماه سردرگمی فعالان اقتصادی، این عوارض کاهش یافت اما هنوز بخشنامه مذکور برای کاهش عوارض صادراتی محصولات فولادی اجرایی نشده است.
او با انتقاد از آنچه به نام رفع تعهد ارزی از طریق سامانه نیما اجرا می‌شود، گفت: دولت صنایع تکمیلی زنجیره فولاد را که محصول نهایی صادر می‌کنند و عمدتا غیردولتی و غیرخصولتی هستند،‌ مجبور می‌کند ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما عرضه کنند. البته در گذشته، چنین بود که صادرکننده می‌توانست از محل صادرات خود، واردات انجام دهد و اقدام به واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه کند، اما با لغو این سیاست، دیگر انگیزه‌ای برای صادرات فولاد باقی نمانده است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به اینکه صادرات اغلب فعالان شناسنامه‌دار حوزه فولاد به صفر رسیده است، افزود: اکنون صادرات بعضا توسط کسانی انجام می‌گیرد که هیچ سابقه‌ای در حوزه فولاد ندارند. این افراد صادرات را به انجام می‌رسانند و یک ریال، پنی و سنت از فولادی که صادر می‌کنند، به کشور بازنمی‌گردانند.
صابری با تاکید بر اینکه صادرات صنعت فولاد به عنوان یکی از ارزآورترین صنایع کشور بعد از نفت و پتروشیمی با مشکل روبه‌رو شده است، ادامه داد: با ادامه این روند، چین، ترکیه و کشورهای CIS جای ما را در بازارهای صادراتی خواهند گرفت؛ اتفاقی که هم‌اکنون در حال رخ دادن است. با وجود بخشنامه‌هایی که در کشور ما صادر می‌شود، مشتریان دیگر به تامین‌کننده ایرانی اعتماد ندارند.

منبع: روزنامه جهان صنعت