سالانه حدود ۳۶۰‌هزار تن فلز محتوا و کاتد و‌اند در کارخانجات مس ایران تولید می‌شود که از این میزان حدود ۲۲۰‌هزار تن آن در داخل کشور مصرف شده و باقیمانده محصولات مس به خارج از ایران صادر می‌شود اما فعالان این عرصه در حوزه‌های مختلف با چالش‌های متنوعی روبه‌رو هستند. مشکلاتی که عموما از سیاستگذاری غلط مسوولان نشات گرفته و سودآوری تولید را تحت تاثیر منفی قرار داده است.

بروکراسی حاکم بر فرآیند اداری، موازی‌کاری در قوانین، دخالت دولت در فرآیند قیمت‌گذاری و بی‌توجهی به تورم افسارگسیخته و نرخ رو به رشد بهای ارز در بازار آزاد از جمله مشکلاتی هستند که عملکرد فعالان حوزه تولید را متاثر می‌کند. در همین حال فعالان معدنی با مشکلات دیگری از جمله حقوق دولتی بالا و غیرمنطقی، تامین نشدن زیرساخت و همچنین دشواری در مسیر تعامل با سازمان‌های محیط‌زیستی روبه‌رو هستند.
یک فعال معدنی در خصوص اینکه فعالان مس با چه چالش‌هایی در روند فعالیت خود روبه‌رو هستند، اظهار کرد: ازجمله مهم‌ترین مشکلاتی که در روند فعالیت فعالان حوزه معادن مس، فرآوری و تولید به چشم می‌خورد، می‌توان به بروکراسی بسیار طولانی اداری اشاره کرد. بخشی از این مشکل به دلیل قدیمی بودن و ناقص بودن قوانین است و روند تولید در صنایع را زمان‌بر و مشکل‌ساز کرده است. در ادامه نبود تسلط کافی ارگان‌های دولتی مرتبط با صنایع به قوانین و مقررات، درنهایت به‌ کندی قابل‌توجه عملکرد صنایع منتهی می‌شود.
علیزادگان همچنین با اشاره به معادنی که در شعاع ۱۲۰‌کیلومتری تهران واقع‌ شده‌اند، ادامه داد: این دسته از معادن، مشکلات بسیار زیادی دارند. معدن‌داران چالش‌های بسیاری در تعامل با سازمان محیط‌زیست و اداره منابع طبیعی دارند که عملا روند فعالیت آنها را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.
این فعال معدنی با اشاره به مشکل زیرساخت‌ها در عرصه معدن نیز گفت: تامین نشدن زیرساخت‌های بخش معدن از دیگر مشکلاتی است که شرایط تولید ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این چالش در شرایطی روند فعالیت معادن و واحدهای فرآوری را تحت تاثیر قرار داده که دولت موظف است نیازهای زیرساختی در حوزه معدن را تامین کند اما در این شرایط نهادهای مربوطه هیچ همکاری نسبت به مشکلات و کاستی‌ها از خود نشان نمی‌دهند.
او در ادامه به مشکل افزایش حقوق دولتی در معادن اشاره و تصریح کرد: از حقوق دولتی تخصیص‌یافته به معادن باید به‌عنوان دیگر چالش حاکم بر بخش تولید نام برد. در سال‌های اخیر شاهد روند رو به رشد حقوق دولتی معادن بوده‌ایم. این رشد غیرمنطقی به‌ویژه عملکرد معادن کوچک و متوسط مقیاس را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.

سیاستی که سود معدنی‌ها را نزولی می‌کند
علیزادگان سپس به بحث افزایش نرخ ارز اشاره و خاطرنشان کرد: باید به قیمت‌گذاری ارز از سوی دولت در فرآیند فروش محصولات صنعتگران به‌عنوان دیگر چالش جدی نام برد که سودآوری صنایع را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. این سیاست که از آن با عنوان قیمت‌گذاری دستوری یاد می‌شود لطمات جدی را به تولید و تولیدکننده تحمیل کرده است. شرکت‌های معدنی دارای واحد فرآوری، مواد اولیه موردنیاز خود برای تولید را با احتساب نرخ ارز در بازار آزاد خریداری می‌کنند. در همین‌حال بهای بسیاری از محصولات و خدمات ارائه‌شده به صنایع تحت تاثیر نرخ ارز در بازار آزاد و تورم افسارگسیخته حاکم بر اقتصاد است. درنهایت دولت با قیمت‌گذاری دلار، از سودآوری تولید ما می‌کاهد.این فعال معدنی در ارتباط با اقدامات انجمن مس در خصوص پیشبرد اهداف موردنظر صنایع مس گفت: انجمن مس نهاد نوپا و تازه‌تاسیس است با این‌وجود در همین زمانی که از تاسیس آن می‌گذرد، عملکرد بسیار موفق و قابل قبولی ارائه کرده است. برقراری تعامل میان تولیدکنندگان و سیاستگذاران و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی از مهم‌ترین اقدامات انجام‌گرفته توسط انجمن مس است که تاثیر بسزایی بر رفع مشکلات حاکم بر این بخش دارد.

صادرات به شرط دستیابی به استانداردهای کیفی بالا
در ادامه یک فعال ورق و گرده مسی گفت: در حال حاضر صادرات مقوله‌ای است که بسیار مورد توجه قرار گرفته و اکثر کشورهای جهان به دنبال توسعه روابط تجاری خود هستند. در ایران نیز با توجه به تقاضای پایین ورق و گرده مسی، تولیدکنندگان باید به سمت صادرات محصولات حرکت کنند اما رقابت در بازارهای خارجی، مستلزم رعایت برخی از نکات کلیدی است. به عنوان مثال، برای اینکه محصولات داخلی در رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی موفق شوند، باید از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشند. تحقق این امر در گرو به‌روزرسانی ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید است که در حال حاضر تحقق این امر به دلیل برخی از مشکلات امکان‌پذیر نیست.

بهمن امامی در رابطه با راه‌حل برون‌رفت واحدهای نورد از این شرایط، مطرح کرد: با توجه به پتانسیل‌ بازارهای داخلی و تقاضای پایین مصرف‌کنندگان به دلیل قیمت بالای مس، یکی از اقداماتی که می‌تواند زمینه بهبود شرایط تولیدکنندگان ورق و گرده مسی را فراهم کند، صادرات محصولات است. اگر فعالان این صنعت امکان صادرات و عرضه محصول در بازارهای خارجی را داشته باشند، عملکرد آنها در زمینه فروش مناسب‌تر خواهد بود.

یک راهکار موثر نیست!
این فعال صنعت مس در پاسخ به سوالی مبنی بر وضعیت تجارت با سایر کشورها اظهار داشت: در جهت رونق صادرات کشور، چالش‌هایی که مانع از رشد و توسعه هرچه بیشتر واحدهای تولیدی در خصوص تجارت شده‌اند، الزامی است که برطرف شوند. به عنوان مثال، مالیات بر ارزش‌افزوده یکی از موانعی است که اکنون باعث شده تا درآمد واحدهای تولیدی آن طور که باید در مسیر رشد حرکت نکند زیرا فروشندگان قراضه مسی راغب به صدور فاکتور رسمی و پرداخت مالیات نیستند علاوه‌براین، باید برای جذب سرمایه‌گذاران و تجار خارجی، اقدامات بیشتری در زمینه بازاریابی بین‌المللی انجام شود.

متاسفانه باید اذعان کنم که اکنون اکثر واحدهای تولیدی ورق و گرده مسی در شرف تعطیلی قرار دارند و ما هم برای حفظ سرمایه‌های انسانی و امرار معاش آنها از طریق این مجموعه و جلوگیری از تحمیل خسارات مالی بیشتر، به مسیر خود ادامه می‌دهیم البته امیدواریم که دولت و مسوولان، راهبردهایی در خصوص صادرات محصولات بیندیشند و شرایط تولیدکنندگان با حضور در بازارهای بین‌المللی بهبود یابد.
امامی در خصوص روند معکوس قیمت‌ها و تقاضای مشتریان در بازارهای داخلی توضیحات بیشتری ارائه داد و گفت: یکی از نکات جالبی که در در بازارهای داخلی شاهد آن هستیم، اقدامات مشتریان و تقاضای بالای آنها برای خرید محصولات در زمان افزایش قیمت‌ها و رشد نرخ ارز است زیرا بر این باورند که با خرید محصولات، ارزش سرمایه‌های‌ خود را حفظ می‌کنند. از سوی دیگر این روند با افت قیمت‌ها و بهای ارز، کاملا تغییر کرده و میزان فروش و معاملات صورت گرفته در بازار کاهشی می‌شود کمااینکه اکنون به دلیل روند نزولی نرخ ارز، حدود یک‌هفته است که تقاضایی برای خرید محصولات وجود ندارد. در این شرایط برخی از تولیدکنندگان برای اینکه موفق به جذب مشتریان شوند، قیمت‌های پایینی را اعلام می‌کنند که همین مساله، رقابت زیاد واحدهای تولیدی برای فروش محصولات و شکنندگی قیمت‌ها را به همراه دارد.
این تولیدکننده ورق و گرده مسی در رابطه با سایر چالش‌هایی که در مسیر کاهش هزینه‌ها وجود دارد، ادامه داد: واردات فسفر نیز که برای اکسیژن‌زدایی از مذاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، انجام نمی‌شود و تولیدکنندگان داخلی با ایجاد انحصار در بازار، قیمت‌های بالایی برای این محصول که در چند سال اخیر شاهد افت کیفیت آن هستیم، اعلام می‌کنند. شایان ذکر است که فسفر باید با اختلاف کمی از قیمت قراضه مسی به فروش برسد اما اکنون بهای آن دو‌برابر قراضه تعیین می‌شود به طوری که قیمت قراضه و فسفر در سال گذشته به ترتیب حدود ۳۵۰تا ۴۰۰‌هزار تومان و یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود. اگرچه در سال جاری قیمت قراضه مسی و فسفر به ۵۲۰‌هزار تومان و ۷۵۰هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسیده است اما همان‌طور که به آن‌ اشاره شد، کیفیت فسفرهای داخلی کاهش یافته و این موضوع منجر به افزایش دو‌برابری مصرف آن نسبت به نمونه مشابه وارداتی در فرآیند اکسیژن‌زدایی شده است.

منبع: روزنامه جهان صنعت