در سالی که گذشت صنعت فولاد ایران فرازونشیب‌های زیادی به خود دید که ناشی از اتفاقات بین‌المللی، سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های مدیران و برنامه‌ریزان بوده است. قیمت محصولات فولادی در سال‌های اخیر متاثر از کاهش ارزش پول ملی و عقب‌ماندگی‌های ناشی از تحریم در این حوزه، روند نزولی داشته است اما مساله مهم در شرایط فعلی دورنمای فولاد در سال‌۱۴۰۳ است. شاید بتوان پیش‌بینی کرد که سال جدید برای صنعت فولاد کشور سال خوبی باشد به شرط اینکه تولیدکنندگان فولادی با محدودیت‌های ناشی از قانونگذاری و سیاست‌های دستوری همچون عوارض صادراتی مواجه نشوند.

عوامل داخلی موثر بر چشم‌انداز صنعت فولاد
بازار فولاد ایران در سال‌۱۴۰۲ با فرازونشیب‌های بسیاری روبه‌رو بود. از یک‌سو، شاهد افزایش قیمت‌ها در ابتدای سال بودیم که به دلیل عوامل مختلفی ازجمله افزایش قیمت جهانی فولاد، افزایش نرخ ارز و تورم داخلی رخ داد. از سوی دیگر، در ابتدای نیمه‌دوم سال، با کاهش تقاضا و رکود در بازار مسکن، قیمت فولاد نیز روندی کاهشی داشت و اما در اواخر سال با توجه به افزایش نرخ ارز و انتظارات تورمی شاهد افزایش مجدد قیمت فولاد بودیم.
چشم‌انداز ترسیم‌شده فولاد ایران تولید ۵۵میلیون تن محصول تا سال‌۲۰۲۵ است که فعلا بیش از ۳۲میلیون تن آن محقق شده است. لازمه دستیابی به این مهم نیازمند تصمیمات و اقدامات زیادی است که موانع و مشکلاتی را پیش روی خود دارد؛ یکی از موارد مهم قیمت دلار است. این مولفه از جمله مولفه‌های بسیار تاثیرگذار در تعیین قیمت محصولات فولادی است.

باوجود اینکه در ابتدای سال‌۱۴۰۲ قیمت ارز تاحدی کنترل شده بود، در نیمه‌دوم این سال با سرعت قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافت تا حدی که از قیمت ۶۰هزار تومان عبور کرد و به نزدیکی مرز ۷۰هزار تومان هم رسید. به همین سبب محصولات فولادی نیز روندی صعودی را آغاز کردند.
از طرف دیگر باید توجه داشت که دورنمای صنعت فولاد در سال جدید وابسته به قیمت ارز مبادله‌ای است. با توجه به اینکه بانک مرکزی عموما تلاش کرده تا فاصله قیمت ارز نیمایی و بازار آزاد را کم کند، قیمت دلار نیمایی نیز با شیب ملایم افزایش یافت. نتیجه این مساله موجب بالا رفتن حاشیه سود محصولات فولادی در بازار داخلی و بازارهای صادراتی شده است.
موضوع دیگر عدم مصرف داخلی ناشی از رکود است. رکود در بازار فولاد، می‌تواند مهم‌ترین عامل منفی در دورنمای صنعت فولاد سال جدید باشد. ضعف اقتصاد و پایین بودن شاخص‌های اقتصادی کشور در سال ۱۴۰۲، باعث شده مصرف‌کنندگان داخلی محصولات فولاد دست نگه دارند و این عامل موجب رکود در بازار فولاد شده است.

باتوجه به اینکه دولت سیزدهم همچنان در تحقق وعده‌های خود درباره پروژه‌های بزرگ همچون مسکن ملی، ناکام بوده است، انتظار می‌رود همچنان این رکود ادامه یابد. مضاف بر این با توجه به اینکه بودجه سال‌۱۴۰۳ تا اواسط اردیبهشت بلاتکلیف است، وضعیت بودجه عمرانی نیز بلاتکلیف بوده و این بر افزایش نگرانی‌ها از ادامه وضعیت رکودی اقتصاد کشور دامن می‌زند.

تاثیر عوامل بین‌المللی بر چشم‌انداز صنعت فولاد
اگر بخواهیم عوامل خارجی موثر در بهبود وضعیت فولاد کشور را بررسی و دیدی کلی از تاثیر عوامل خارجی بر این صنعت ارائه کنیم، باید به چندین مورد اشاره کرد؛ نخست پایین آمدن نرخ بهره است. عموما برای کنترل تورم و پیشگیری از رکود، بانک‌ها نرخ بهره را کاهش می‌دهند. از طرف دیگر برای افزایش سرمایه‌گذاری در اقتصاد، این نرخ را پایین می‌آورند.

به همین دلیل کاهش نرخ بهره موجب کنترل تورم، پیشگیری از رکود و بهبود اقتصاد جهانی می‌شود. با توجه به اینکه فدرال‌رزرو در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۴ سطح نرخ بهره را ثابت نگه‌ داشت، انتظار می‌رود شرایط برای صنعت فولاد باثبات و روندی مثبت داشته باشد. ممکن است در ادامه نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو مقداری کاهش یابد که نویدبخش رونق بازار فولاد است. در بازار فولاد ایران هم می‌توان امید داشت این روند جریان یافته و بازارهای صادراتی بهبود یابند.
مورد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، وضعیت اقتصاد چین است. این کشور علاوه‌بر اینکه بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد دنیاست، به‌خاطر بزرگ بودن صنعت مسکن و دیگر صنایع‌اش، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فولاد و محصولات آن در دنیاست؛ بنابراین این کشور نقش مهمی در صنعت فولاد دنیا دارد و باید برای ترسیم دورنمای صنعت فولاد حتما شاخص‌های اقتصادی‌اش را لحاظ کرد.
حال باتوجه به اینکه شاخص‌های اقتصادی چین در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۴ روند مثبتی داشته، می‌توان امید داشت که این روند مثبت بر صنعت فولاد دنیا و همچنین صنعت فولاد ایران تاثیر مثبتی داشته باشد.

هرچند که در یک ماه اخیر اقتصاد چین نوساناتی داشته که منجربه واکنش فعالان اقتصادی این کشور و درخواست تزریق منابع بیشتر در صنایع چین از جمله صنعت مسکن شده است که دولت نیز روی خوشی به این درخواست‌ها نشان داده است. به همین دلیل تقاضای فولاد چین همچنان بالا خواهد ماند که این علاوه‌بر اینکه خبر خوبی برای بازارهای جهانی فولاد است، برای تولیدکنندگان فولاد و محصولات فولادی ایران که عمده صادرات‌شان به چین است، خبر خوشحال‌کننده‌ای است.
موضوع دیگر بررسی ارزش یوآن در برابر دلار است. چین در سال‌های اخیر برای ورود محصولاتش به بازارهای بین‌المللی با قیمت‌های رقابتی، ارزش یوآن را در برابر دلار آمریکا پایین نگه ‌داشته است. باتوجه به این سیاست، انتظار می‌رود امسال نیز این روش را ادامه دهد که در صورت موفقیت، صادراتش افزایش می‌یابد. با افزایش صادرات چین، واردات محصولات فولادی در این کشور افزایش می‌یابد که این امر سیگنال مثبتی برای صنعت فولاد ایران در سال جدید است.
در کل باید گفت که پیش‌بینی قیمت فولاد در سال ۱۴۰۳ به عوامل مختلفی بستگی دارد. قیمت جهانی، نرخ ارز و سیاستگذاری‌های داخلی به عنوان مولفه‌های مهم در قیمت‌گذاری تمامی فلزات نقش‌آفرینی می‌کنند.

با در نظر گرفتن افزایش نقدینگی، افزایش خروج سرمایه از کشور، نپیوستن به FATF و احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا؛ در سال ۱۴۰۳ افزایش حداقل ۳۰درصدی نرخ ارز قابل پیش‌بینی است.
وضعیت اقتصادی کشور و میزان تقاضا برای فولاد در بخش‌های مختلف از جمله مسکن، خودرو و صنعت، بر قیمت فولاد تاثیر خواهد گذاشت که به نظر می‌رسد تنها مولفه‌ای که احتمال تقاضا را بالا می‌برد، طرح مسکن ملی است که در صورت تداوم عملکرد ضعیف دولت در این بخش، تقاضا برای فولاد کاهشی خواهد بود.

منبع: روزنامه جهان صنعت