با این حال ایران با در اختیار داشتن ذخایر بسیار از این ماده معدنی می‌تواند برای صادرات برنامه‌ریزی کند اما چرا این موضوع با چالش‌های بسیار همراه است و امروز عمده نیاز فولادی‌ها به زغالسنگ از طریق واردات تامین می‌شود؟ به گزارش «روزگار معدن»، با نزدیک شدن به سال نو میلادی، پیش‌بینی‌ها درباره وضعیت بازار کامودیتی‌ها در سال جدید میلادی افزایش پیدا کرد. البته در آستانه تعطیلات نیز بازار به ویژه در چین به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده محصولات معدنی با نوساناتی همراه شد. اما حالا با شروع موج جدید کووید ۱۹ کمی پیش‌بینی‌های صورت گرفته با تغییر همراه می‌شود و به گفته برخی کارشناسان تقریبا این پیش‌بینی‌ها بهم خورده است.

اما در چین شرایط به چه صورت است؟
کارخانه‌های فلزات چین با توجه به چشم‌انداز ضعیف، تولید خود را کاهش دادند. تولیدکنندگان عنوان کردند که کاهش سفارشات در داخل و خارج از کشور، بسیاری از کارخانه‌های کالاهای فلزی در استان گوانگ‌دونگ جنوبی چین را مجبور می‌کند هفته‌ها زودتر از حد معمول برای تعطیلات سال نو تعطیل شوند، در حالی که برخی نیز برنامه‌های تولید خود را کاهش می‌دهند. تعطیلی طولانی‌مدت در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات جهان باعث می‌شود که ذخایر فلزات اولیه مورد استفاده برای تولید کالاهای نهایی افزایش یابد و نرخ این مواد خام تا سال ۲۰۲۳ تحت فشار قرار گیرد. تقاضا در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات جهان در امسال به دلیل رکود در بخش املاک این کشور و همچنین اقدامات سختگیرانه مهار کووید- ۱۹ که به فعالیت‌های صنعتی برای دوره‌های طولانی لطمه می‌زند، به شدت آسیب دیده است. چین در اوایل ماه جاری به طور ناگهانی سیاست سختگیرانه کووید-۱۹ خود را کنار گذاشت اما لغو محدودیت‌ها سطوح بالایی از بیماری را به همراه داشت و تولید را مختل کرد. نظرسنجی رویترز نشان داد که انتظار می‌رود فعالیت کارخانه‌ها در ماه دسامبر کاهش بیشتری داشته باشد. سفارشات خارج از کشور برای محصولات چینی با کند شدن اقتصاد جهانی نیز در حال کاهش است. یکی از مدیران تولیدکننده آلیاژ روی در گوانگدونگ با تولید ماهیانه ۲۰۰۰ تن گفت: سفارشات ما ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. این شرکت قبلاً کارخانه خود را برای تعطیلات سال نو که از ۲۱ ژانویه آغاز می‌شود تعطیل کرده است و از کارگران خواسته است تا بعد از پنج فوریه باز نگردند. بر اساس گزارش کیتکو، یکی دیگر از تولیدکنندگان محصولات مس و آلومینیوم مستقر در فوشان قصد دارد تولید خود را در نیمه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل تا ۲۰ درصد کاهش دهد و یک تولید‌کننده لوله مسی مستقر در گوانگدونگ گفت که شرکت او همچنین قصد دارد تولید خود را در سال آینده بین ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار تن کاهش دهد. این تغییر برنامه می‌تواند تاثیر خود را بر قیمت‌های جهانی نمایان کند.

یکی از محصولاتی که می‌تواند در این زمینه با تغییراتی در حوزه تقاضا و نرخ مواجه شود، زغالسنگ است. با توجه به اتفاقات رخ داده در حوزه گاز، به نوعی تقاضا برای زغالسنگ در سال گذشته میلادی افزایشی شد اما حالا با شروع موج جدید کرونا مشخص نیست که بازار این محصول خود را برای چه تغییراتی در سال ۲۰۲۳ آماده می‌کند.

بازار همچون ۲۰۲۲ ادامه دار است
در این زمینه سعید صمدی دبیر انجمن زغالسنگ ایران در گفت‌وگو با « روزگار معدن» درباره سال ۲۰۲۳ و وضعیت بازار زغالسنگ، اظهار کرد: موج جدید ویروس کرونا تمام تحلیل‌ها درباره بازار را بر هم ریخت است.

از سویی دیگر این اتفاق باعث شده تا رشد اقتصادی در چین افت شدیدی داشته باشد که خود می‌تواند تمام محاسبات درباره بازار را تغییر دهد. وی ادامه داد: درباره بازار ۲۰۲۳ تقریبا پیش‌بینی‌ها بر آن است که بازار به شرایطی مشابه سال قبل خود ادامه داده و با نوسانات جزئی همراه
باشد. شاید یکی از دلایل آن باشد که بخش قابل توجهی از مصرف انرژی از سمت گاز به سمت زغالسنگ افزایش پیدا کرده و در عمل تقاضا برای این محصول معدنی بیشتر شده است. این شرایط تا اصلاح نرخ گاز و نفت ادامه دار خواهد بود که باعث می‌شود بازار زغالسنگ همچنان در مسیر افزایشی در حرکت باشد.

سرمایه‌گذاری لازمه بهره‌برداری از فرصت‌های جهانی
هرچند بازار می‌تواند با شروع دوباره کووید ۱۹ با تغییراتی همراه شود، اما افزایش قیمت‌های جهانی فرصتی است تا بخش معدن کشور از آن بهره‌برداری کرده و میزان ارزآوری خود را افزایش دهد. حوزه زغالسنگ نیز با توجه به میزان ذخایر شناسایی شده می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و با ارز حاصل از صادرات توسعه در این بخش را سرعت بخشد، اما متاسفانه شرایط در این حوزه به صورتی است که عملا نیاز داخلی برای واحدهای فولادی هم از طریق واردات تامین می‌شود و این حوزه به جای ارز آوری درحال‌حاضر بیشتر ارز بری برای کشور به همراه دارد. صمدی با تاکید بر اینکه در استفاده از فرصت‌ها همیشه عملکرد ضعیف داشته ایم، اظهار کرد: متاسفانه در حوزه زغالسنگ برای بهره‌برداری از چنین شرایطی ظرفیت‌سازی صورت نگرفته است. اگر امروز هم برای ایجاد ظرفیت‌های جدید اقدام کنیم، حداقل ۴ سال دیگر به نتیجه می‌رسد، در نتیجه بعید است از فرصت‌های موجود در امسال بتوان استفاده کرد. وی تصریح کرد: فراموش نکنیم درحال‌حاضر ایران بزرگترین وارد‌کننده زغالسنگ در منطقه است و در ۷ ماهه امسال بالغ بر ۵۴۰ میلیون دلار زغالسنگ وارد کرده است. اگر مجموعه‌های فولاد‌سازی بخواهند نیاز خود را تامین کنند تا پایان سال نیازمند واردات ۱.۵میلیون تن زغال‌سنگ خواهیم بود که حدود ۹۴۰ میلیون دلار می‌شود.

به گفته صمدی، امروز برای سرمایه‌گذاری هم پروژه‌های جدید موجود است و هم سرمایه‌گذار اما پایین نگه داشتن مصنوعی نرخ باعث شده تا سرمایه‌گذاران تمایلی برای ورود به این بخش نداشته باشند. و ی افزود: به طور معمول برای هر ۱ میلیون تن زغالسنگ خام، نیازمند ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری هستیم، در حالی که بازگشت سرمایه در این حوزه هم بسیار کوتاه است. صمدی درباره میزان مصرف ذوب آهن اصفهان و چرایی عدم ورود آن به موضوع سرمایه‌گذاری گفت: طبق کدال ذوب آهن در ۱۴۰۱، هر تن زغال با نرخ ۱۲ میلیون تومان وارد شده است در حالی که نرخ داخلی ۳ میلیون تومان است. اگر ذوب آهن در این زمینه سرمایه‌گذاری کند می‌تواند در ۳-۴ سال پیش رو میزان واردات خود را کاهش دهد اما نگاه مدیریت دولتی باعث می‌شود تا این مجموعه به سمت سرمایه‌گذاری زمان بر نرود.

سخن پایانی
آن طور که میزان ذخایر موجود نشان می‌دهد، حوزه زغالسنگ می‌تواند نقش مهمی در ارز آوری ایفا کند اما لازمه آن سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از ذخایر است که باید با حمایت‌های دولتی بستر‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذار فراهم شود.

متاسفانه گپ نرخ داخلی و خارجی باعث شده تا حجم سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش و کشور برای تامین نیاز‌های خود به سمت واردات برود.
منبع: روزگار معدن