روز گذشته بهای زغال‌‌‌سنگ در بورس‌کالای آمریکا به ۳۲۹دلار به‌ازای هرتن رسید که پایین‌ترین سطح قیمتی در هفت‌ماه گذشته تاکنون است. البته تحلیلگران معتقدند سطح قیمت پایین نمانده و احتمال افزایشی شدن این بازار وجود دارد. همچنین باوجود اینکه اغلب کشورها قصد داشته‌‌‌اند در دهه‌‌‌های پیش‌رو استفاده از زغال‌‌‌سنگ را به صفر برسانند، به‌‌‌نظر می‌رسد دستیابی به این هدف آسان نخواهد بود؛ چراکه مطالعات نشان می‌دهد استفاده از نیروی برق به‌عنوان جایگزینی برای سوخت‌‌‌های فسیلی تنها می‌تواند حدود ۲۰‌درصد نیاز جهانی را پوشش دهد.

افت قیمتی سوخت کثیف
بهای معاملات آتی زغال‌سنگ حرارتی در بورس‌کالای آمریکا به کمتر از ۳۵۰دلار به‌ازای هر تن رسید. این سطح قیمتی از اوایل ماه مه سال میلادی جاری تاکنون مشاهده نشده است. افزایش نشانه‌‌‌هایی مبنی بر اینکه عرضه زغال‌سنگ می‌‌‌تواند جوابگوی تقاضای فصل زمستان برای مناطق آسیا و اروپا باشد، عامل اصلی افت قیمت‌های جهانی بوده است. اعمال ممنوعیت‌‌‌‌‌‌ اروپا برای واردات زغال‌سنگ از روسیه به‌عنوان بخشی از تحریم‌‌‌های اعمالی از سمت اتحادیه اروپا بر این کشور به‌‌‌دلیل حمله نظامی به اوکراین از دلایل افزایش قیمت این سوخت کثیف بوده است.

همچنین جایگزینی زغال‌سنگ حرارتی با گاز و سایر سوخت‌‌‌های فسیلی تقاضای این محصول را در سال میلادی جاری افزایش داد. با وجود اینکه اروپا در حال حاضر توانسته است مخازن گاز خود را برای سپری کردن زمستان پر کند، به عقیده تحلیلگران، این چالش به‌راحتی حل نمی‌شود. در حال حاضر بسیاری از صنایع در این منطقه با مشکل کمبود گاز مواجه‌اند و پیش‌بینی می‌شود به‌‌‌دلیل تقاضای قوی در بلندمدت، قیمت‌ها نیز در میان‌مدت و بلندمدت بالا بمانند. طبق گزارش آژانس بین‌‌‌المللی انرژی، تقاضا جهانی برای زغال‌سنگ حرارتی از سال ۲۰۲۱ حدود یک‌‌درصد افزایش پیدا کرده و به حدود ۸میلیارد تن در سال رسیده که تقریبا با رکورد مصرف در سال ۲۰۲۳ برابر است. همچنین چین متعهد شده است که ظرفیت تولید زغال‌سنگ را در سال‌جاری حدود ۳۰۰میلیون تن افزایش دهد که تقریبا معادل زغال‌سنگی است که چین سالانه وارد می‌کند.

تولید‌‌‌کنندگان به‌‌‌دنبال تامین مالی
با وجود کاهش نسبی قیمت، به دلیل ممنوعیت اتحادیه اروپا برای واردات زغال‌سنگ از روسیه، قیمت‌ها همچنان در سطح بالایی قرار دارند و تجار زغال‌سنگ در دنیا به‌خصوص اروپا به‌‌‌دنبال تامین‌کنندگان مالی برای جبران هزینه‌‌‌ها هستند. تا پیش از اعمال تحریم‌‌‌های ماه اوت، روسیه بیش از نیمی از زغال‌سنگ وارداتی اروپا را تامین می‌‌‌کرد. درحال حاضر خریداران با بررسی بازارهای انرژی به دنبال سوخت‌‌‌های جایگزین هستند. افزایش قیمت‌ها برای معامله‌‌‌گران که پیش از این نیز تحت فشار بودند مشکل‌ساز شده است؛ چراکه بانک‌ها نیز از اعطای پول به تجار عقب‌نشینی کردند، در نتیجه معامله‌‌‌گران ناچارند نقدینگی مورد نیاز خود را از طریق صندوق‌های خصوصی تامین هستند که معمولا سود بیشتری دریافت می‌کنند.

پیتر رایان، مدیرعامل صندوق خصوصی مالی گوبا کپیتال معتقد است، بیشتر بانک‌ها و شرکت‌های بیمه، تجار را تامین مالی نمی‌‌‌کنند، بنابراین معامله‌‌‌گران به بازارهای جایگزین رو می‌‌‌آورند. به گفته رایان، گویا به میزان بیش از ۵۰۰میلیون دلار درخواست برای اعطای وام کالایی وجود دارد که اکثر درخواست‌‌‌ها مربوط به زغال‌سنگ است. اما کریس اسکات، مدیر مالی شرکت نوام انرژی تریدینگ و متخصص بازارهای نفتی معتقد است که در تجارت زغال‌‌‌سنگ حاشیه سود معاملاتی این کانی به حدی زیاد است که بازار می‌‌‌تواند با نرخ‌های بهره بالا کنار بیاید. در واقع آمار‌‌‌ها و ارقام نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگ با فروش زغال‌سنگ به مشتریان با قیمت‌های بالا سود زیادی کسب کرده و در نتیجه می‌‌‌توانند نرخ‌های سنگین بهره را پرداخت کنند.
درواقع آنها بار افزایش هزینه را به دوش مشتری انداخته‌‌‌اند و در نهایت هزینه بالاتری برای گرمایش از مشتریان دریافت می‌کنند. درحال حاضر اروپا از یکی از بحران‌های بزرگ انرژی در دهه‌های اخیر رنج می‌‌‌برد، به همین دلیل تعدادی از کشورها از طرح‌‌‌های خود برای حذف استفاده از زغال‌سنگ به عنوان سوخت فسیلی عقب‌نشینی کرده‌اند و از این سوخت برای تامین انرژی نیرو‌‌‌گاه‌‌‌ها استفاده می‌کنند.

کاهش آلودگی امکان‌‌‌پذیر است؟
باوجود اینکه به‌‌‌دلیل تغییرات آب‌وهوایی حوادثی همچون سیل، خشکسالی و توفان‌‌‌ بیش از پیش رخ می‌دهد، آمارها نشان می‌دهد استفاده از زغال‌سنگ که بزرگ‌ترین عامل گرمایش زمین و افزایش دمای هوا شناخته می‌شود، نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه بیشتر شده است. در حال حاضر، ژنراتورهای برق که از زغال‌سنگ به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند، بیشترین منبع تامین برق برای دومین سال متوالی نامیده شدند؛ به‌خصوص در اروپا مصرف زغال‌سنگ به‌عنوان انرژی، جایگزین گاز وارداتی از اروپا و سوخت هسته‌‌‌ای شده است. چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده دنیا هم رکورد استخراج این سوخت در معادن را شکسته است. هدف چین از افزایش استخراج، حفاظت از خود در برابر نوسان‌ بازارهای جهانی است. بهای زغال‌سنگ صادراتی در سال میلادی جاری با صعود بی‌‌‌سابقه رکورد زده و تحلیلگران معتقدند قیمت‌های بالا در سال‌های پیش‌رو نیز ادامه خواهد داشت.

زغال‌سنگ منبع اصلی گازهای گلخانه‌‌‌ای در اتمسفر است؛ زیرا دی‌‌‌اکسیدکربن بیشتری نسبت به نفت و گاز آزاد می‌کند، اما به‌‌‌دلیل سوختن آن که از سایر حامل‌‌‌های انرژی راحت‌‌‌تر است همچنان به طور گسترده از آن استفاده می‌شود. بسیاری از دانشمندان معتقدند که مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی تا سال ۲۰۴۰ باید متوقف شود تا بتوان از بدترین اثرات تغییرات اقلیمی جلوگیری کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده است، برای اینکه جهان در سال ۲۰۵۰ به انتشار خالص صفر دی‌اکسید کربن برسد، باید نیروگاه‌‌‌های زغال‌سنگ کشورهای توسعه‌یافته تا سال ۲۰۳۰ و سایر کشورها تا سال ۲۰۴۰ تعطیل شوند. اما یافته‌‌‌ها نشان می‌دهد که این مساله به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. برخی معتقدند که استفاده از برق به‌عنوان منبع انرژی می‌تواند راه‌حلی برای جایگزینی سوخت‌‌‌های فسیلی باشد؛ اما آمارها نشان می‌دهد که برق تنها ۱۸‌درصد از نیاز دنیای امروزی به حامل انرژی را تامین می‌کند و نمی‌توان با هر نوع منبعی برای تولید برق، اعم از تجدید‌پذیر و هسته‌‌‌ای نیاز به سوخت‌‌‌های فسیلی را به طور چشمگیری کاهش داد.
منبع: دنیای اقتصاد