سرمایه گذاری در طرح های معدن و صنایع معدنی، علاوه بر ایجاد اشتغال، از یک سو توسعه مناطق کم برخوردار، تقویت زیرساخت های کشور و نیز کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را در پی داشته و از دیگر سو، با اجرای برنامه های آموزشی و همکاری با دانشگاه ها و مراکز علمی، سبب توانمند شدن بخش خصوصی شده است. این سازمان در عین حال طی سال های اخیر ماموریت های جدیدی از جمله صنعت گوهرسنگ ها، برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی طراحی و اجرایی کرده است. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، به ویژه در سالی که به نام «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» مزین شده، اهداف فوق را در قالب دو استراتژی کلان "توسعه " و توانمندسازی" شکل می دهد. در این میان سرمایه گذاری و راه اندازی طرح ها، اکتشاف، فعال سازی معادن راکد، تنوع سازی در تامین مالی، بومی سازی، تقویت جایگاه صندوق بیمه فعالیت های معدنی، توسعه برنامه های آموزشی و... ذیل استراتژی های فوق انجام می شود.

 

به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، ارزش سرمایه گذاری های سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) از ابتدا تاسیس تا پایان سال 99 به بیش از 21.5 میلیارد دلار رسید. این میزان سرمایه گذاری در راستای سیاست های کلان وزارت صنعت ، معدن و تجارت و با مشارکت بخش خصوصی انجام شده است. در سال جاری نیز با احتساب نزدیک بیش از یک میلیارد و 941 میلیون دلار، از 23.5 میلیارد دلار عبور می کند. در همین حال میزان اشتغال ایجاد شده از سال 92 تا پایان سال قبل به 16700 نفر رسید. در سال 99 با تکمیل و افتتاح طرح های جدید، بیش از 3.45 میلیارد دلار سرمایه گذاری در حوزه معدن و صنایع معدنی محقق و برای بیش از 4200 نفر شغل به صورت مستقیم ایجاد شد.

امسال نیز برنامه راه اندازی بیش از 1.9 میلیارد دلار پروژه در برنامه قرار دارد که اشتغال مستقیم آن از 5هزار نفر عبور می کند.

 

یکی از اقدامات ایمیدرو طی سال های اخیر تنوع بخشی به تامین مالی طرح ها بوده به طوری که از سال 92 برای چهل و هفت طرح، بیش از 7.2 میلیارد دلار سرمایه از بخش خصوصی تامین شده که 2.5 میلیارد دلار آن محقق شده و برای بیش از هفت هزار نفر شغل ایجاد شده است.

 

انجام فعالیت های اکتشافی به عنوان اقدامی پایه ای به منظور تامین خوراک واحدهای صنایع معدنی از جمله اقدامات اصلی ایمیدرو در حوزه "توسعه" بوده است. اکتشاف پهنه ها در فازهای شناسایی و پی جویی در 30 استان شامل 104 پهنه در بیش از 680 هزارکیلومتر مربع گستره کشور در حال اجراست که 70 درصد آن تکمیل شده است. نکته قابل توجه این است که محدوده های معدنی کشور شامل محدوده های اکتشافی، گواهی کشف و پروانه های اکتشافی کمتر از 5درصد مساحت کشور است. از سوی دیگر طبق برنامه ایمیدرو، تا پایان سال جاری حفاری اکتشافی به مرز یک میلیون متر می رسد.

 

طرح فعال سازی معادن کوچک و متوسط در نقاط مختلف کشور، با هدف فعال سازی معادن بخش خصوصی که به دلیل شرایط داخلی یا بین المللی نیمه فعال و یا تعطیل شده اند، از آذر ماه سال 97 تعریف و در سال 98 عملیاتی شده است. معادن کوچک و متوسط به دلیل گستردگی (98.3درصد تعداد کل معادن کشور)، اشتغال زایی (85درصد سهم اشتغال معادن کشور) و تولید (65درصد سهم تولیدات معدنی کشور) دارای اهمیت است و می توانند در ایجاد اشتغال پایدار در بخش معدن و توسعه متوازن کشور، نقش بسیار مهمی ایفا کنند. با اجرای این طرح تا پایان سال 98، تعداد 146معدن در مناطق کمتر توسعه یافته احیا شده و در سال 99،  تعداد 253 معدن احیا و 14 کارخانه فرآوری، احداث شد. همچنین از ابتدای امسال تا 23 خرداد ماه سال جاری نیز، 101 معدن کوچک احیا و فعال شده است. بدین ترتیب تعداد کل معادن احیا شده بخش خصوصی از ابتدای اجرای طرح، به 500 واحد معدنی رسیده است.

 

طراحی نظام کنترل مدیریتی بر شرکت های بزرگ با هدف اولویت بندی در سرمایه گذاری و جهت دهی استراتژی های آنها، از سوی ایمیدرو اجرایی شده است. برنامه افزایش سرمایه شرکت های بزرگ در سال 99 با هدف حفظ سرمایه و تکمیل طرح های توسعه بیش از 39 هزار میلیارد تومان بود.

ایمیدرو با هدف تنوع بخشی به تامین مالی طرح ها، اقدام به شناسایی 215 هزار میلیارد تومان (10 میلیارد دلار) طرح بزرگ و متوسط مقیاس در حوزه معدن و صنایع معدنی (عموما واحدهای تابعه) کرده که به منظور تامین مالی بخش ریالی آن از روش  تاسیس و راه اندازی"شرکت سهامی عام پروژه" استفاده می کند.

درمدل یادشده، حداقل 6 شرکت سهامی عام پروژه زیرمجموعه شرکت های فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، ملی صنایع مس ایران، گل گهر، چادرملو و معادن تشکیل شده و طرح های مختلف موجود در قالب این شرکت ها دسته بندی و سهام شرکت های مذکور متناسب با پیشرفت مالی پروژه ها، در بورس به مردم عرضه می شود. تاکنون طبق همکاری هایی که با سازمان بورس در جریان است، نخستین شرکت سهامی عام پروژه با نام "تجلی" در آستانه پذیرش در بورس است. با این اقدام گامی نو در جهت استفاده از توان سرمایه های جامعه به منظور تامین مالی طرح های توسعه، رشد تولید و اشتغال صورت می گیرد. 

 

ایمیدرو در نظر دارد با همکاری بنگاه ها و بانک ها، بخشی از  منابع حاصل از فروش را به سمت بانک های توسعه ای هدایت و منابع حاصله را صرف تامین منابع مالی مورد نیاز  تکمیل طرح های نیمه تمام کشور کند.

در این باره، نخستین تفاهم نامه بهمن ماه سال گذشته، با بانک صنعت و معدن به ارزش 12 هزار میلیارد تومان (در قالب 3 فاز) منعقد شد و در ادامه طی 22 جلسه با بانک ها، تفاهم نامه های جدیدی در حال تهیه است. امید است تا سقف 200 هزار میلیارد تومان منبع مالی برای تکمیل طرح های نیمه تمام توسعه کشور تجهیز شود. اردیبهشت ماه امسال نیز تفاهم نامه ای با بانک تجارت به ارزش 15 هزار میلیارد تومان نیز مبادله و عملیاتی شد.

 

یکی دیگر از ابزارهای ایمیدرو برای حمایت از بخش خصوصی در توسعه معدن و صنایع معدنی، صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی است. در این راستا طی سال گذشته سرمایه صندوق از 350 میلیارد به 500 میلیارد تومان افزایش یافت و در سال جاری، قرار است سرمایه صندوق بیمه با رشد 500 میلیارد تومانی به 1000 میلیارد تومان، افزایش یابد.

 

یکی از اثرات سرمایه گذاری و توسعه بخش معدن و معدنی ایجاد زمینه ای برای ارزآوری و در عین حال جلوگیری از خروج ارز از کشور و تحقق اقتصاد مقاومتی، بوده است. در سال 99 به رغم تشدید تحریم ها، این حوزه 7.2 میلیارد دلار ارزآوری حاصل از صادرات برای کشور داشت. این در حالی است که سال پیش از آن این حوزه توانسته بود نزدیک به 10 میلیارد دلار ارزآوری برای کشور ایجاد کند. این امر علاوه بر ورود ارز به کشور، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را نیز در پی داشته است. انتظار می رود در سال جاری نیز شاهد افزایش ارزآوری این بخش از اقتصاد، برای کشور باشیم.

 

ایمیدرو از ابتدای سال گذشته، سیاست بومی سازی و توسعه ساخت داخل را بر مبنای اهداف کلان وزارت صنعت معدن و تجارت ابلاغ و بر اساس آن عملکرد شرکت های زیرمجموعه را دریافت و پایش می کند. طبق برنامه ریزی انجام شده، بومی سازی بیش از 500 میلیون دلار قطعه و فرایند تولید در سال جاری انجام خواهد شد و با احتساب بومی سازی هایی که در طرح های توسعه صورت می پذیرد، در سال جاری نزدیک به یک میلیارد دلار صرفه جویی ارزی ناشی از بومی سازی و توسعه توان ساخت داخل خواهیم داشت. سال گذشته نیز بیش از 617 میلیون دلار از محل اجرای سیاست های بومی سازی توسط شرکت های بزرگ، صرفه جویی ارزی ایجاد شد.

 

تامین امور زیربناها برای بخش خصوصی از جمله آب، جاده، خط ریلی و برق، در راستای سیاست های توسعه ای ایمیدرو انجام می شود. در این میان تامین پایدار آب معدن و صنایع معدنی، از جمله اقدامات اساسی است که راهبری این مهم از سوی ایمیدرو و سرمایه گذاری آن از سوی شرکت های بزرگ و همکاری بانک ها صورت گرفت. در سال گذشته قطعات یک تا سه خط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران (سیرجان، سرچشمه و اردکان) افتتاح و سپس عملیات اجرایی 3 خط انتقال آب از خلیج فارس به استان های خراسان رضوی و اصفهان و همچنین از دریای عمان به سیستان و بلوچستان آغاز شد.

همچنین امسال، تامین زیربناهای مورد نیاز راه و برق برای 56 معدن، طراحی شده و اجرایی می شود. مبادله تفاهم نامه احداث 778 کیلومتر راه آهن سنگان بافق - سنگان با سرمایه گذاری 8100 میلیارد تومان با وزارت راه و مشارکت بخش خصوصی، شروع عملیات اجرایی جاده ناحیه سنگان، با ارزش800 میلیارد تومان در قالب قرارداد مشارکت، مبادله تفاهم نامه احداث اتوبان لامرد پارسیان با سرمایه گذاری 1000 میلیارد تومان در راستای اهداف توسعه ای ایمیدرو صورت می گیرد. طبق برآوردهای صورت گرفته، هزینه موردنیاز زیربناهای بخش معدن و صنایع معدنی به منظور تحقق اهداف چشم انداز بیش از 19 میلیارد دلار است که68 درصد از این رقم مربوط به زنجیره فولاد است.

از سوی دیگر ایمیدرو توسعه مناطق صنایع انرژی بر را با تسهیلاتی که در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد، از ابتدای دهه 80 عملیاتی کرده است. در حال حاضر علاوه بر منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در غرب بندرعباس، توسعه مناطق ویژه لامرد در جنوب استان فارس، پارسیان در غرب استان هرمزگان و نیز کاشان را با هدف جذب سرمایه گذار در بخش صنایع معدنی کشور را در حال اجرا دارد.

 

 

این سازمان حمایت از توسعه گوهرسنگ ها و حمایت از ایجاد بازارچه و فرآوری این نوع سنگ ها را نیز به عنوانی اقدامی جدید در راستای اهداف توسعه ای، از دو سال گذشته آغاز کرده است. سند توسعه صنعت گوهرسنگ ها، برنامه های عملیاتی و اصلاحات و الزامات مورد نیاز آن با همکاری ذینفعان بخش خصوصی و نهادهای دولتی مرتبط، تهیه شده و مورد تایید وزارت صنعت معدن و تجارت نیز قرار گرفته است. تاکنون با هدف توسعه این صنعت، بازارچه های گوهرسنگ در اصفهان و مشهد راه اندازی شده است.

 

بخشی از استراتژی "توانمندسازی" ایمیدرو در قالب همکاری با دانشگاه ها و مراکز علمی و نیز برگزاری دوره های آموزش تخصصی اجرایی شده است. در سال 99 و سال قبل از آن، 604 دوره برای سطوح تکنیسین، کارگری و کارشناسی برگزار شد که 10هزار و 262 نفر را تحت پوشش قرار داد. این سازمان همچنین با هدف توسعه همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی، تصویب و عقد 28 قرارداد پروژه های پژوهشی به مبلغ 204 میلیارد ریال، برگزاری دو جلسه شورای پژوهش ایمیدرو و بنگاه های منتخب بخش معدن و صنایع معدنی، همکاری با شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در راستای اجرایی کردن آیین نامه اجرایی بند ح تبصره 9 ماده واحده قانون بودجه سال 1399 و بررسی و تصویب پروپوزال های منتخب در کمیته تخصصی پژوهش، مبادله تفاهم نامه همکاری آموزشی و پژوهشی با انجمن مهندسی معدن ایران و دانشگاه علم و صنعت ایران، تصویب 9 پایان نامه تحصیلات تکمیلی تقاضا محور دریافتی از سامانه ساتع به ارزش 3900 میلیون ریال، حمایت از 6 مورد همایش تخصصی و چاپ کتاب به ارزش 372 میلیون ریال و تامین اعتبار فرآیند حمایت از پایان نامه های تحصیلات تکمیلی مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران به ارزش 5000 میلیون ریال را در کارنامه خود دارد.