به گزارش معدن‌نامه، گنبدهای نمکی به علت شرایط خاص زایشی و تکتونیکی خود می‌توانند نقش مهمی در ایجاد نفت‌گیرها داشته باشند به همین علت اغلب توسط سازمان ملی نفت در کشور مورد بررسی قرارگرفته‌اند، اما این گنبدها می‌توانند خاستگاه تشکیل منابعی همچون سولفور، نمک، پتاس، اورانیوم و ... نیز باشند. علاوه بر اهمیت‌هایی که بیان شد می‌توان از آنها به عنوان سایت ذخیره‌ای زیرزمینی نفت و گاز طبیعی و سایت‌های دفن زباله برای پسماندهای خطرناک استفاده کرد. کارگروه اکتشاف عناصر نادرخاکی مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور 19 گنبد نمکی در آذربایجان را مورد بررسی قرار داده که در ادامه گزارش، وضعیت این گنبدها در آذربایجان به صورت مفصل شرح داده شده است. 

گنبد نمکی چوپان‌لو، تبریز: در 4 کیلومتری شمال دهکده چوپان‌لو این گنبد که در امتداد گسل  تبریز-تسوج بالا آمده و حدود 25 متر ارتفاع دارد، واقع شده است. رنگ لایه‌های نمک خاکستری و سفید است و در هسته تاقدیس این گنبد لایه‌ای با حداکثر 30 سانتی‌متر ضخامت که واجد پتاس است، وجود دارد.

گنبد نمکی خواجه، تبریز: گنبد نمکی خواجه در استان آذربایجان شرقی واقع است. در جنوب غرب بخش خواجه درون مارن‌های میوسن میانی گنبد نمکی خواجه قرار دارد که در آن معدن فعال روبازی وجود دارد. رنگ طبقات نمکی قرمز، ارغوانی، عسلی، خاکستری و ... است.

گنبد نمکی داش اسپیران، تبریز: گنبد داش اسپیران در 6 کیلومتری جنوب غرب آبادی داش اسپیران در کنار آبراهه‌ای در داخل مارن‌های مربوط به میوسن میانی وجود دارد.

گنبد نمکی شوردره، تبریز: گنبد شور دره در 8 کیلومتری شمال تبریز واقع شده است. سنگ‌های دربرگیرنده گنبد نمکی مارن‌های قرمز و خاکستری با سن میوسن میانی است که لایه‌های تشکیل دهنده نمک به طور عمده رنگ‌های قرمز، صورتی، خاکستری تیره، قهوه‌ای و سفید دارد.

گنبد نمکی قره آغاج، تبریز: در 7 کیلومتری غرب دهکده قره آغاج و در داخل مارن‌های میوسن میانی مشاهده می‌شود. لایه‌های نمک به صورت بلورهای دانه‌درست و به رنگ‌های قرمز، خاکستری تیره و سفید هستند.

گنبد نمکی قزلجه، تبریز: در یک کیلومتری شمال غرب آبادی قزلجه است که سنگ‌های دربرگیرنده‌اش نیز مارن‌های خاکستری و قرمز میوسن است و در امتداد گسل تسویج بالا آمده است.

گنبد نمکی امیربیک، خوی: در 2 کیلومتری جنوب غرب شهرستان خوی واقع است. سنگ‌های در برگیرنده گنبد نمکی مارن‌های  میوسن است. لایه‌های نمکی این گنبد در رنگ‌های کرم، قرمز، خاکستری و سفید است.

گنبد نمکی اواوغلی، خوی: در 8 کیلومتری جنوب غرب آبادی اواوغلی در مسیر سه‌راهی خوی به طرف شهرستان خوی است. در این محل در امتداد گسلی به جهت شرقی غربی این گنبدها بالا آمده‌اند، طبقات در برگیرنده نمک‌ها مارن‌های میوسن (سازند قرمز بالایی) است. رنگ‌ لایه‌های نمکی قرمز، سفید، خاکستری و قهوه‌ای است.

گنبد نمکی خاک مردان، خوی: در 2 کیلومتری جنوب غرب آبادی مردان، درون مارن‌های خاکستری متمایل به سبز میوسن میانی واقع شده است. مارن‌ها ژپیس دار بوده و به صورت لایه‌های گچی نازک در داخل مارن‌ها مشاهده می‌شود.

گنبد نمکی قاپالوق، خوی: در 4 کیلومتری جنوب، جنوب غرب دهکده قاپولوق (جنوب شرق خوی) قرار دارد. رنگ نمک خاکستری، زرد، قرمز و سفید است. لایه‌های نمک در امتداد گسلی با روند شمالی – جنوبی بالا آمده به طوری که طبقات مارنی مربوط به میوسن را قطع کرده و چون در قسمت کلاهک گنبد سنگ‌های ولکانیکی وجود دارد سببب شده که گنبد از تاثیر عوامل فرسایش سالم مانده و ذخیره خوبی داشته باشد. در آذربایجان غربی این معدن تنها معدن نمکی است که فعال بوده و نمک مصرفی آذربایجان باختری را تامین می‌کند.

گنبد نمکی زنجیره، خوی: گنبد زنجیره در 2.5 کیلومتری جنوب شرق معدن قاپولوق قرار دارد. رنگ ظاهری گنبد قرمز ولی رنگ طبقات نمکی قرمز، خاکستری، سفید و ارغوانی است. نمک شدیدا چین خورده و طبقات حالت پیچیده‌ای دارد. این گنبد طبقات مارن‌های قرمز و خاکستری میوسن را قطع کرده است.

گنبد نمکی شعبانلو، خوی: در جنوب غرب خوی و یک کیلومتری آبادی شعبانلو قرار دارد. رنگ ظاهری گنبد قرمز ولی رنگ طبقات نمکی قرمز، خاکستری، سفید و ارغوانی است. نمک شدیدا چین خورده و طبقات حالت پیچیده‌ای دارد. این گنبد طبقات مارن‌های قرمز و خاکستری میوسن را قطع کرده است.

گنبد نمکی کشک ‌سرای، خوی: در 3.5 کیلومتری جنوب کشک‌سرای و در دامنه شمالی کوه گچی قلعه سی رخنمون دارد. این گنبد در ادامه گنبدهای قاپولوق و زنجیره در جوار گسل با جهت شرقی غربی قرار گرفته است. سنگ‌های دربرگیرنده گنبد نمک‌ مارن‌های قرمز  و خاکستری رنگ میوسن است. طبقات نمک به رنگ‌های صورتی، قرمز، سفید، خاکستری و دارای سینه کار قدیم است.

گنبد نمکی سار، شبستر: در 1.5 کیلومتری جنوب غرب آبادی سار به صورت قیفی که راس آن به طرف زمین باشد، دیده می‌شود. ارتفاع آن حدود 40 متر و از لایه‌های قرمز، جگری و خاکستری تشکیل شده است. قسمت‌های پایینی گنبد از مواد آبرفتی پوشیده شده ولی قسمت‌های بالایی توسط مارن‌های قرمز، خاکستری میوسن میانی پوشیده شده است.

گنبد نمکی منور، شبستر: گنبد نمکی منور در استان آذربایجان شرقی واقع است. رنگ لایه‌های نمکی به صورت قرمز ارغوانی و خاکستری با سن میوسن میانی است.

گنبد نمکی ایوند، شبستر: در یک کیلومتری جنوب آبادی ایوند است. لایه‌بندی گنبد بسیار ظریف و در رنگ‌های متنوع است. ارتفاع آن حدود 40 متر است و طبقات دربرگیرنده آن مارن‌های خاکستری و قرمز میوسن میانی، سازند قرمز بالایی است.

گنبد نمکی ترب، شبستر: این گنبد در 2 کیلومتری جنوب دهکده منور قرار دارد. رنگ‌ لایه‌های نمکی به صورت قرمز ارغوانی و خاکستری با سن میوسن میانی است.

گنبد نمکی نهند، ماکو: در 10 کیلومتری شمال غرب آبادی تازه کند و در جنوب غرب دهکده نهند است. به صورت قارچی در داخل مارن‌های قرمز و خاکستری با روند شمال باختری- جنوب خاوری بالا آمده است. رنگ نمک‌ها زرد عسلی، خاکستری، سفید قرمز و ... است. این گنبد بزرگترین گنبد آذربایجان است. در قسمت‌های مرکزی این گنبد لایه‌ای با حداکثر 45 سانتی‌متر از شیل و مارن خاکستری وجود دارد که واجد پتاس است. عوامل مختلفی در صعود این گنبد لایه‌ای با حداکثر 45 سانتی متر از شیل و مارن خاکستری وجود دارد که واجد پتاس است. عوامل مختلفی در صعود این گنبد موثر بوده‌اند که از مهمترین آنها رژیم تکتونیکی حاکم بر منطقه است.

گنبد نمکی تازه کند، ماکو: در 3 کیلومتری جنوب غرب تازه کند و درون میوسن میانی قرار دارد. حدود 120 متر ارتفاع دارد. لایه‌های آن خاکستری، قرمز و سفید است.

منبع: معدن نامه