به گزارش معدن نامه، محمدرضا زمانی در خصوص طرح « تثبیت و مهار زیستی ریزگردها در مقیاس پایلوت» گفت: مساحت بیابان­های ایران برحسب اعلام نظر سازمان جنگل­ها و مراتع کشور ۳۴ میلیون هکتار اعلام شده که بر اساس آمار سازمان هواشناسی ۲۳ میلیون هکتار از این مساحت صرفا شامل پدیده­ های بیابانی فاقد پوشش گیاهی است.

وی افزود: در حال حاضر به دلیل آنکه مشکل ریزگردها موجب گسترش محدوده بیابانی، افزایش آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی مختلف می­ شوند، مباحث بیابان­زدایی و تثبیت شن­های روان یا خاک­های سست در کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است و از موارد بسیار مهم در مدیریت بحران کشور محسوب می شوند.

زمانی با بیان ضرورت اینکه رفع این خطرات، از جمله بحث آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات مهم گریبانگیر کشور که به لحاظ سلامت و نیز اقتصاد مشکلاتی را ایجاد کرده، در دستور کار مسئولین امر قرار دارد، گفت: با توجه به اهمیت بحث بیابان زدایی و مساحت بیابانی کشور به میزان حدود یک چهارم از مساحت کل، توسعه روش­های نوین و کارا در این زمینه مورد تاکید است.

وی در خصوص یکی از طرح های تحقیقاتی پژوهشگاه که برای مبارزه با بیابان زدایی است، گفت: طرح «تثبیت و مهار زیستی ریزگردها در مقیاس پایلوت» به صورت آزمایشی در خاک­های ماسه بادی منطقه ای شهر زاهدان در مقیاس پایلوت انجام شد که نتایج حاصل موفقیت آمیز بود.

ساخت سیمان زیستی برای مبارزه با بیابان زایی
وی با بیان اینکه در این راستا، اختراعی تحت عنوان «سیمان بیولوژیک» در سازمان ثبت اختراعات و مالکیت صنعتی به ثبت رسید، ادامه داد: فرآیند سیمان زیستی، می­ تواند جهت مواردی نظیر مهار زیستی ریزگرد با منشا خاک­های روان، به سازی خاک، خودترمیمی بتن، بستر راهسازی، مرمت و ترمیم بناهای قدیمی توسط سازمان­های دولتی و خصوصی مانند وزارت راه، وزارت کشور، وزرات نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل­ها و مراتع و .... قابل کاربرد باشد.

وی گفت: انجام طرح در مقیاس میدانی در مناطق مختلف کشور نیاز به تصویب و اختصاص بودجه لازم از مراجع علمی کشور و همکاری سازمان­های مرتبط نظیر جنگل­ها و مراتع و استانداری­های مربوطه دارد تا امکان ارزیابی دستاوردهای طرح در شرایط آب و هوایی مختلف در استان­های کشور فراهم شود.

به گفته وی، پیش از این مالچ نفتی بطور معمول برای مهار خاک­های روان مورد استفاده قرار می ­گرفته است که با توجه به عدم توجیه اقتصادی و نیز مشکلات زیست محیطی پیآمد آن امروزه چندان مقبولیت ندارد. همچنین مالچ­های دیگری نظیر مالچ­های پلیمری، معدنی و گیاهی پیشنهاد شده است که همچنان در مرحله تحقیقاتی قرار دارند.

زمانی خاطر نشان کرد: به ازای هر هکتار تثبیت خاک با استفاده از مالچ نفتی، ۳۵۰ میلیون ریال هزینه مورد نیاز است؛ در حالی که با اجرایی شدن طرح بهره­ گیری از مالچ میکروبی، انتظار می­ رود این هزینه به میزان حداقل یک-سوم کاهش یابد؛ در عین اینکه استفاده از مالچ میکروبی پیآمدهای زیست محیطی ثانوی را بدنبال نخواهد داشت. همچنین، امکان کاشت درختان یا درختچه های سازگار با بوم هر منطقه، در صورت استفاده از مالچ میکروبی فراهم خواهد شد.

وی با اشاره به چگونگی استفاده از این یافته­ های پژوهشی در کشور، عنوان کرد: در ادامه شرایط کنونی تغییرات اقلیمی ایران باید در انتظار آینده ای به مراتب خشک تر و گرم تر باشد که اگر اقدامات فوری صورت نگیرد این پدیده می تواند تاثیرات بسیار بدی روی زندگی هزاران نفر بگذارد.

وی با بیان اینکه طبق آمار ملی، مساحت خشکی ایران ۱۶۵ میلیون هکتار است که بیابان ها ۳۲ میلیون هکتار آن را اشغال کرده اند، افزود: آمار دقیقی از میزان بیابان زایی در پنجاه سال گذشته ایران وجود ندارد، اما آنچه به وضوح مشاهده می شود کمبود آب، پیشروی بیابان در مراتع و مناطق شهری و طوفان های شن است در صورتی که اقدامات جدی در این باره انجام نگیرد، وسعت بیایان های کشور در آینده به صورت قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

به گفته وی، این وضعیت می تواند تهدیدی برای معیشت پایدار ساکنان تمامی مناطق باشد؛ بخصوص کسانی که در مراتع زندگی می کنند. سالیانه، وجود ریزگرد سبب آسیب گسترده­ ای به اراضی کشاورزی و دستگاه­های صنعتی می شود و مهار آن می­ تواند سهم شایان توجهی به امر اقتصاد و اشتغال افراد داشته باشد.

زمانی افزود: از آنجا که مقوله مهار ریزگرد به میزان بسیاری تحت تاثیر شرایط و عوامل محیطی و اقلیمی است، از این رو کمک و همکاری متخصصین بومی را مطالبه می کند و سبب شکل­گیری روند تحقیقات ایشان در این وادی خواهد شد.

وی افزود: پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری به عنوان یک سازمان پژوهشی، داوری اولیه طرح را به عهده داشته و در حوزه معاونت فناوری با توجه به اشراف به موضوع فناوری و شناخت مجری و همکاران به لحاظ تخصص، دانش و تجربه در این زمینه، موضوع طرح و اجزای آن مورد تایید قرار گرفته است.

رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری خاطر نشان کرد: انتظار می ­رود طرح حاضر بتواند بطور مستقیم و غیرمستقیم، موارد مقرر شده در بندهای یک، دو، هفت، دوازده و بیست و دو از سیاست­های اقتصاد مقاومتی را پوشش دهد.

روزهای پاک به شهرهای مستعد ریزگرد باز می گردد
وی تاکید کرد: با اجرای این طرح به دلیل مهار ریزگردها امید است که بتوان روزهای پاک و شرایط مناسب و سالم برای زندگی روزمره را بیشتر در اختیار شهرهای مرزی و یا ساکن در مناطق بحرانی ریزگرد قرار داد.

وی عنوان کرد: با توجه به بحث گرمایش جهانی، کاهش نزولات آسمانی، کم آبی و توسعه بیابان ها در منطقه و بالاخص کشور ایران، بازار محصول رو به رشد است. همچنین با توجه به پتانسیل منطقه جغرافیایی برای استفاده از این فناوری، امکان صدور فناوری به این مناطق را باید در نظر گرفت.

زمانی با اشاره به آینده­ نگاری فناوری و وضعیت تولید محصول سیمان زیستی خاطر نشان کرد: باتوجه به اینکه فناوری استفاده از سیمان زیستی در مباحث تثبیت خاک بسیار نوین است و بالاخص استفاده از این فناوری در حوزه مهار ریزگردها از سابقه طولانی برخوردار نیست و همچنین بازه زمانی افول فناوری­های زیستی در مقایسه با حوزه ­های دیگر «های تک» مانند فناوری اطلاعات و نظایر آن نسبتا طولانی است، پیش بینی می­ شود حداقل زمان لازم برای جایگزینی این فناوری بیش از بیست سال باشد.

وی افزود: پس از اجرای این فاز و تامین مالی فاز دوم برای اجرای پایلوت در یک منطقه ۵ هکتاری و تخمین هزینه های واقعی، پاشش محصول در کانون های ریزگرد از طریق مناقصات پیمانکاری و تحت نظارت تیم تخصصی فعلی به انجام می رسد.

زمانی با بیان اینکه در طرح حاضر بیش از مقوله صرفه جویی ارزی، مسئله استراتژیک بودن آن به لحاظ رفع مشکل زیست محیطی ریزگردها مطرح است، عنوان کرد: از آنجاکه جایگزین مناسب و دوستدار طبیعت برای طرح حاضر در داخل کشور وجود ندارد که قابلیت رقابت با فناوری موضوع طرح را داشته باشد، ناگزیر از بازگشت به استفاده از مالچ نفتی خواهیم بود که خود پیامدهای زیست محیطی و همچنین بار اقتصادی بالایی دربرخواهد داشت. از سوی دیگر در صورت اجرا نشدن طرح برای حل معضل ایجاد شده، ناگزیر به واردات فناوری از خارج کشور یا واردات محصول هستیم.

احیای زمینهای بایر به زمینهای قابل کشت
وی با بیان اینکه این طرح در بهبود محیط زیست تاثیر گذار خواهد بود، گفت: کاهش ریزگردها در مقوله حذف آلودگی هوا و تاثیر آن بر شرایط آب و هوایی قابل طرح است، همچنین بازگرداندن و احیای زمین­های بایر به زمین­های قابل کشت از دیگر آثار طرح حاضر است که طی طرح­های مطالعاتی و آماری پس از اجرای طرح حاضر قابل بررسی هستند.

وی گفت: با اجرای این پروژه به فناوری های دیگری از جمله « سویه های موثر برای تثبیت ریزگرد بدون اثرات جانبی»، « ایجاد زنجیره تولید و توزیع از جمله روش های تولید در حجم های بالا و هزینه های بسیار پایین توجیه پذیر برای پاشش میکروبی در بیابان ها»، « فناوری پاشش میکروبی در بیابان ها»، و« تثبیت ریزگردها در شرایط بیابان» دست می یابیم.

منبع: ایران اکونومیست