به گزارش بیرونیت، آهن چهارمین عنصر فراوان در زمین بوده و اکسید آن حدود ۵ درصد از پوسته زمین را شامل میشود. کانیهای معدنی رایج سنگآهن عبارت از هماتیت (Fe۲O۳ (و مگنتیت (Fe۳O۴ (میباشد. کانسارهای آهن در سنگهای ماگمایی و رسوبی یافت میشوند و کانسارهای آهن رسوبی ۹۰ درصد ذخیره آهن دنیا را شامل میشوند. سن این نوع کانسارها اغلب پرکامبرین است. آهن از جمله با ارزشترین مواد معدنی فلزی است که بـه عنـوان مـاده اولیـه در صـنایع مختلـف کـاربرد داشـته و نقـش بســیار مهمــی در توسـعه صنعتی کشورها ایفا میکند. همچنین سنگ آهن ماده اولیه تولید فوالد است که کاربرد بسیار گستردهای در توسعه زیرساختها، راه سازی، حمل ونقل، ماشین آلات و ... به خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد.
ایران با دارا بودن ۲.۴ میلیون تن ذخایر شناسایی شده آهن وسهم ۷.۱ درصدی از ذخایر آهن جهان، در مقام هشتم جای گرفته است.
بر اساس اکتشافات جدید انجام شده در سطح کشور در سال ۱۳۹۵، ذخیره قطعی آهن ۵.۴ میلیون تن گزارش شده است. هزینه عملیات اکتشافی در سطح کشور از ۱۳ میلیارد ریال درسال ۱۳۹۴ به رقمی بالغ بر ۳۱ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
در بین انواع محصولات، تولید گندله روند رو به رشد سریعتری داشته و از ۴.۴ میلیون تن درسال ۲۰۱۲ با نرخ رشد ۲۳ درصد به رقمی بالغ بر ۱.۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است. محصولات فرآوری شده شامل کنسانتره آهن ۴۰ درصد، آهن دانه بندی شده ۳۱ درصد، گندله ۲۵ درصد، هماتیت ۲ درصد و.. بوده است.
کشورایران در این سال با تولید ۷.۲۴ میلیون تن و سهم ۶.۱ درصدی، رتبه دهم تولید سنگ آهن در جهان را به خود اختصاص داده است.
کاهش قیمت علت عمده تغییرات تولید سنگ آهن
روند تولیدات آهن در ایران در ادامه دوره تا سال ۲۰۱۵ روند تقریباً ثابتی) نرخ رشد کمتر از ۱ درصد (
داشته و از ۳.۲۵ میلیون تن به ۸.۲۵ میلیون تن تغییر یافته است، اما در سال ۲۰۱۶ کاهش چشمگیری و به ۶.۲۱ میلیون تن رسیده است. روند تغییرات در ادامه رو به افزایش بوده و در سال ۲۰۱۸ به ۷.۲۴ میلیون تن رسیده است. از جمله دلایل عمده این امر کاهش قیمت آهن در بازارهای جهانی عنوان شده است.
در سال ۱۳۹۶، استان کرمان با میزان ذخیره ۹۸۲ و سهم ۳۹ درصدی ذخایر آهن بیشترین میزان ذخایر آهن کشوردر خود جای داده است بعد از کرمان استانهای خراسان رضوی و یزد به ترتیب با ۹۵۸ و ۳۲۲ در رتبههای بعدی قرار دارند. سهم این سه استان در مجموع ۹۰ درصد از ذخایر آهن در کشور را شامل میشود و سایر استانها تنها ۱۰ درصد از ذخایر آهن کشور را دربر میگیرند.
تولید فولاد خام در ایران در یک بازه زمانی ۱۲ ساله) ۲۰۰۷-۲۰۱۸) با میانگین نرخ رشد ۳.۸ درصدی از ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۷ به رقمی بالغ ۵.۲۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است.
ایران؛ بی رقیب در صادرات سنگ آهن
از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۷ با توجه به کاهش میزان تولیدات در ایران بر خلاف روند افزایشی جهان سهم ایران از تولید جهانی کاهش یافته وبه ۴.۱ درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده است. سهم ایران از تولیدات آهن در جهان در سال ۲۰۱۸ مجدداً افزایش یافته و به ۶.۱ درصد ارتقاء یافته است.
سهم ایران از میزان صادرات جهانی آهن در این سال، حدود ۳.۱ درصد معادل ۲۲ میلیون تن بوده که نسبت به سال قبل ۲۰۱۶ حدود ۴ میلیون تن افزایش صادرات داشته است و در این سال ایران با دو پله صعود نسبت به سال قبل، در جایگاه نهم میزان صادرات سنگ آهن در بین کشورهای جهان قرار گرفته است.
میزان صادرات سنگ آهن ایران از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ با نوسانات اندک همواره رو به افزایش بوده و با نرخ رشد ۴.۳۳ درصد از ۰.۴ میلیون تن در سال ۲۰۰۷ به ۲۲ میلیون تن درسال ۲۰۱۳ رسیده است. اما از سال ۲۰۱۳ میزان صادرات سنگ آهن با شیب نسبتاً تندی کاهش یافته و به حدود ۱۳
میلیون تن در سال ۲۰۱۵ رسیده است، در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میزان صادرات سنگ آهن دوباره رو به رشد بوده و به رقمی بالغ بر ۲۲ میلیون تن رسیده است. در این دوره، سهم ایران از صادرات سنگ آهن در جهان نیز تا سال ۲۰۱۳ رو به رشد بوده و از ۵.۰ درصد با نرخ رشد ۲۳ درصد به ۷.۱ درصد در سال ۲۰۱۳ افزایش یافته است، ایران در سال ۲۰۱۶، با سهم ۸۵ درصدی از مجموع صادرات سنگ آهن بزرگترین صادرکننده سنگ آهن بدون رقیب در رتبه اول منطقه قرار گرفته است البته در سالهای اخیر، بحرین، تولیدات خود را در این حوزه افزایش داده و به عنوان رقیب جدی ایران مطرح شده است.
ایران در سال ۲۰۱۸ بزرگترین صادرکننده مستقیم فوالد در منطقه بوده و پس از آن امارات متحده عربی و عربستان به ترتیب با سهم ۱۶ و ۱۱ درصدی درمقام دوم و سوم قرار گرفتهاند.
هفت کشور بزرگ گنده سازی بر فراز تولید سنگ آهن
روند ارزش تولیدات معادن آهن در ایران در ۱۰ سال گذشته همواره رو به رشد بوده بطوریکه از ۶.۹ هزار میلیارد ریال در سال ۲۰۰۷ به رقمی بالغ بر ۲۲۸ هزار میلیارد ریال در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است.
استانهای کرمان با ۴۰۱۹۹ هزار تن، یزد با ۲۱۶۶۱ هزارتن و خراسان رضوی با ۹۷۳۲ هزار تن در مجموع با ۹۱ درصد از تولیدات آهن کشور در رتبههای اول تا سوم میزان تولیدات معادن آهن در کشور جای گرفتهاند.
۷ شرکت بزرگ گندله ساز از ابتدای فروردین تا پایان مهر، ۱۸ میلیون و ۶ هزار و ۳۰۷ تن محصول تولید کردند. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، ۱۵ میلیون و ۶۸۹ هزار و ۳۶۵ تن بود.
از این میزان، شرکتهای «گل گهر» ۷ میلیون و ۳۸۲ هزار و ۱۱۵ تن، «توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه» ۳ میلیون و ۸۹۹ هزار و ۵۱۲ تن، «چادرملو» ۲ میلیون و ۱۸۰ هزار و ۹۰۸ تن، «اپال پارسیان سنگان» یک میلیون و ۹۲۲ هزار و ۲۶۷ تن، «صنایع معدنی فولاد سنگان» یک میلیون و ۶۵۰ هزار و ۴۱۶ تن، «سناباد» ۷۰۶ هزار و ۹۵۸ تن و «صبانور» ۲۶۴ هزار و ۱۳۱ تن بود.
از ۱۰ شرکت برتر تولید کننده آهن در جهان ۹ شرکت متعلق به آسیا است و شرکت ایمیدرو در ایران با تولید ۱۴ میلیون تن سنگ آهن در جایگاه ۲۵ در سال ۲۰۱۶ قرار گرفته است.
در میان شرکتهای تولید کننده آهن در ایران در سال ۲۰۱۴، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با ظرفیت تولید بیش از ۹ میلیون تن سنگ آهن، در رتبه نخست قرارداشته است.
در کشورهای پیشرفته معدنی دارای ذخایر همسان با ایران، سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی بسیار بالاتر از ایران است بنابراین اکنون به دلیل شرایط اقتصادی، ضرورت کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و ارتقای درآمدهای عمومی، نیازمند توسعه بخش معادن هستیم که این موضوع کمک بسزایی به فعال شدن صنعت خواهد کرد.
بدیهی است اطلاع از آخرین وضعیت مواد معدنی کشور خواهد توانست نقشی به سزا درتصمیم گیریهای اقتصادی سرمایه گذاران وفعالان تجاری دیگر ذینفعان داشته باشد لذا مسئولان باید با یک مدیریت جهادی از خام فروشی پیشگیری کنند و در این شرایط، سیاست ممنوعیت از خام فروشی منابع معدنی باید در دستور کار قانون دولتمردان قرار گیرد.
مطالب مرتبط