با توجه به مطالعات صورت گرفته ذخایر مس و سنگ فرصت ها و مزیت هایی که در بازارهای جهانی در کشورهای منطقه و حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی وجود داشته بدلیل وجود مصالح ساختمانی و سنگ های تزئینی است. سرزمین ما که از تنوع بسیار خوبی برخوردار بوده و از این جهت در بازارهای رقابتی بعنوان یک برگ برنده در اختیار بوده، صرفاً به جهت نداشتن یک برنامه راهبردی کامل و قابل اجرا در این بخش این مزیت ها را به راحتی به رقبای خود در منطقه واگذار نموده ایم. ماده معدنی مس یکی از مزیت های برجسته معدنی در کشور ماست.

با جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در حوزه های مختلف اکتشاف، بهره برداری و فرآوری صنعتی در معادن غنی و باارزش این ماده معدنی کشور، این توانایی را داریم که به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات نهایی مس با ارزش افزوده بالا در سطح دنیا تبدیل شویم، به ویژه از این نظر که ایران تنها کشور در سطح آسیا است که نزدیک به نیم قرن تجربه اکتشاف و بهره برداری معدن مس سرچشمه را دارد و قابلیت شکل گیری یک صنعت متنوع و بزرگ بر پایه این ماده مرغوب معدنی در کشور وجود دارد، اما متاسفانه تاکنون علی رغم سرمایه گذاری های هنگفتی که در این بخش صورت گرفته است این صنعت بدلیل نداشتن یک استراتژی منحصر خود، در سطح تولید و صادرات کنسانتره متوقف مانده و با چالش های مهمی دست به گریبان است.

اما این که چرا صنعت معدنکاری ما به رغم در اختیار داشتن سرمایه انسانی غنی، ذخایر عظیم نفت و گاز و موقعیت جغرافیایی استثنایی تاکنون نتوانسته به رشد واقعی خود در اقتصاد برسد، این در واقع سوال اصلی است که چرا تاکنون برنامه راهبردی بخش معدن را بطور کامل نتوانسته ایم به اجرا درآورده و با این چالش مهم در این بخش روبرو نشده‌ ایم؟ 

استراتژی یک نگاه است، نه یک دستور العمل اداری، که در اتاق های دربسته نوشته و ابلاغ شود. هسته اصلی استراتژی گفت و گوهای هدف مند با تشکل های تخصصی و دانشگاهی براساس نیاز کنونی و آینده جامعه است. از همین رو، تمرکز اصلی  استراتژی باید بر ایجاد زیرساخت های فکری و فیزیکی در حوزه های مختلف صنعت و معدن و تجارت  قرار گیرد. معدن مزیت بزرگ و برجسته اقتصاد ماست. قدر این نعمت خدادادی را فقط هنگامی درخواهیم یافت که یک استراتژی واضح و شفاف به عنوان قطب نمای توسعه در پیش روی ما قرار گرفته باشد. استراتژی یعنی چشم  ها را باید شست و جور دیگر به آینده آن صنعت نگاه کرد.

پیاده سازی و اجرای موفق برنامه استراتژیک تدوین شده بخش معدن کشور نیازمند به، ورود مدیران باتجربه با تعهد بالا و اهتمام بدنه کارشناسی متولی بخش معدن و همکاری و پشتیبانی تشکل ها و ذینفعان کلیدی دربخش معدن دارد. در واقع استراتژی ها و ر اهکارهای اجرایی بخش معدن کشور، در قالب حوزه های اکتشاف، بهره برداری، صنایع معدنی و تجارت بر پایه ویژگی های ذاتی معدنکاری براساس: اهمیت صیانت از منابع و ذخایر معدنی پایان پذیر و تجدیدناپذیر کشور، اهمیت حفاظت از منابع انسانی در برابر مخاطرات عملیات معدنی، اهمیت کمیته سازی اثرات منفی زیست محیطی عملیات معدنی، اهمیت افزایش سرمایه اجتماعی بخش معدن و باور عمومی به منافع ملی فعالیت های معدنی، اهمیت توانمندسازی بخش خصوصی و کنترل انحصارات و ضرورت تفکیک امور حاکمیتی از ا مور تصدی گری در فعالیت های معدنی کشور ما از نظر شاخص توسعه (با ساده ترین شاخص آن که تولید ناخالص سرانه است) در وضعیتی متناسب با ظرفیت های خود قرار ندارد.

پایین بودن شاخص توسعه بالفعل کشور نسبت به ظرفیت های توسعه ای بالقوه آن نشان می دهد که علی رغم وضعیت نامساعد فعلی آن در مقایسه با اقتصادهای فعال دنیا از قابلیت توسعه ای و رشد بالایی برخورداراست و چنانچه کشور در مسیر دستیابی به ظرفیت های توسعه بالقوه قرار گیرد ، تقاضا برای تولیدات مجموعه بخش معدن و صنایع معدنی چشمگیر و فزاینده خواهد شد، لذا، بالفعل شدن این تقاضای بالقوه عمدتاً درگرواتخاذ سیاست های مناسب توسط متولی این بخش ودستگاه های مسئول که در قانون معدن دیده شده است.

متاسفانه درایران، دولت‌ها بر این باورند که مالک بخش خصوصی در کشور هستند و بدون در نظر گرفتن پیشنهاد‌های این بخش، با اتخاذ سیاست های جدید برای بنگاه‌های خصوصی تصمیم‌گیری می‌کنند. تغییر سیاست‌های اقتصادی، جزو تجربه‌های شکست‌خورده‌ای است که بارها نمونه‌های آن در کشور دیده‌شده است.

کوچک‌سازی مهم‌ترین نیاز حوزه‌های کلان اقتصادی است و در چشم‌انداز توسعه‌ای برنامه استراتژی وزارت صنعت، معدن و تجارت چابک سازی از درجه و اولویت بالایی برخوردار نیست و باید برای این مسائل، راهکار و راهبردی مناسب ارائه گردد، که تمامی این اقدامات از طریق تعریف استراتژی بخش معدن امکانپذیر باشد.

در شرایط پسابرجام اصلی‌ترین وظیفه تشکل‌ها جذب سرمایه گذار است و اگر این مهم مدیریت نشود، وضعیت کنونی تداوم پیدا کرده و هر روز شاهد پسرفت بیشتر اقتصاد کشور خواهیم بود. عمل نکردن بر اساس استراتژی و دیدگاه توسعه‌ای یک نقصان بزرگ در کشور است که لازم است در شرایط کنونی در فضایی تعاملی و با همکاری همه جانبه، برای توسعه اقتصاد کشور با استفاده از استراتژی توسعه‌ای و استراتژی بخش تلاش کنیم.

منبع: معدن نامه