به گزارش بیرونیت، در صنعت فولاد، به سبب شرایط ویژه و دشوار فعالیت‌هایش، لازم است که تجهیزات مورد استفاده در آن از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند. دسترسی و تامین ماشین‌آلات و تجهیزات متناسب و باکیفیت در واحدهای فولادی بستر مناسبی را برای رشد تولیدات و کاهش هزینه‌های کل مجموعه فراهم خواهد کرد. شرکت فولاد خوزستان از جمله بزرگ‌ترین صنایع فولادی کشور برشمرده می‌شود که در سال‌های اخیر تلاش داشته است تا برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را در زمینه استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات تولید داخل و جایگزینی آن‌ها با نمونه‌های خارجی انجام دهد.

با توجه به ماهیت صنعت فولاد و شرایط دشوار فعالیت‌هایش، شامل آلودگی‌های محیطی و دمای کاری بسیار بالا، نیاز است که تجهیزات مورد استفاده در این صنعت قابلیت کار در این شرایط را داشته و از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند. بر همین اساس، لازم است که از سیستم‌های پیشرفته و به‌روز برای اندازه‌گیری و پایش تجهیزات مانند سیستم‌ کنترلی پیشرفته PLC، سیستم‌های خنک‌کاری نوین مانند AIR MIST، سیستم‌های هیدرولیک پیشرفته و به‌روز مانند سیستم‌های سرو ولو و پروپرشنال ولو، سیستم‌های توزین پیشرفته و نظایر آن‌ها استفاده شود. به‌جرئت می‌توان گفت که در حال حاضر امکان تامین اکثر این تکنولوژی‌ها از تولیدات داخلی وجود دارد. گفتنی است که اغلب ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در واحدهای فولادسازی که در داخل کشور تولید می‌شوند از کیفیت قابل قبولی برخوردارند و در بسیاری از موارد، در مقایسه با نمونه‌های مشابه خارجی، دارای عملکرد بهتر و پایدارتری هستند. از جمله این موارد می‌توان به میزهای قالب فولادریزی بلوم، بیلت و اسلب، انواع تورچکارها و انواع فشنگی ماشین‌های برش اشاره کرد. هم‌اکنون امکان ساخت انواع موتورهای الکتریکی و انواع سیستم‌های هیدولیکی و پنوماتیکی در داخل کشور ایجاد شده است که در مقایسه با نمونه‌های مشابه خارجی، از کیفیت مناسب و قابل قبولی برخوردار هستند.

چالش‌ها و فرصت‌ها

در دوره کنونی، خصوصا در شرایطی که تحریم‌ها موانعی را برای تامین ماشین‌آلات و تجهیزات واحدهای فولادسازی کشور پدید آورده‌اند، تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند به عملکرد مناسبی در حوزه تامین داخلی این تجهیزات دست یابند. از جمله مهم‎‌ترین مزایای استفاده از ماشین‌آلات داخلی به جای نمونه‌های مشابه خارجی می‌توان به مواردی همچون جلوگیری از خروج ارز از کشور، هزینه پایین تامین تجهیزات ساخت داخل نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی و کوتاه بودن زمان تامین تجهیزات از سازندگان داخلی نسبت به منابع خارجی اشاره کرد. به‌علاوه، تعامل سازنده و بازخورد موثر بین سازندگان داخلی و مصرف‌کنندگان موجب خواهد شد تا با توجه به عملکرد قطعات و تجهیزات در خطوط تولید، سطح کیفی این تولیدات بازبینی و اصلاح شود و ارتقا یابد. این همکاری و ارتقای کیفی زمینه مناسبی را برای جلوگیری از وابستگی به تامین‌کنندگان خارجی و بالا رفتن توانمندی‌های تولیدکنندگان داخلی فراهم می‌آورد و امکان صدور دانش فنی در زمینه تولید فولاد به سایر کشورها را ایجاد می‌کند.

گفتنی است که به رغم پیشرفت‌های حاصل‌شده در زمینه تولید ماشین‌آلات و تجهیزات واحدهای فولادسازی در داخل کشور، این حوزه کماکان با چالش‌هایی مهم و اساسی مواجه است. یکی از این چالش‌ها نیاز به نقشه‌های استاندارد ساخت این تجهیزات و قطعات است. نبود نقشه‌های ساخت قطعات و تجهیزات امکان بروز خطای فردی و اشکال در نقشه را به وجود خواهد آورد که این امر، در نهایت، منجر به بروز اشکال در ساخت و غیرقابل استفاده بودن تجهیز خواهد شد. همچنین تست میدانی قطعات و تجهیزات ساخته‌شده بار اولی امکان بروز توقفات ناخواسته و افت تولید را به همراه خواهد داشت که این مسئله هزینه‌هایی چشمگیر برای واحدهای فولادسازی در پی دارد. از دیگر چالش‌های استفاده از تجهیزات داخلی می‌توان به کیفیت ناپایدار قطعات ساخت داخل به دلیل انحصاری نبودن ساخت و تغییر مکان سازندگان اشاره کرد که مشکلات متعددی را برای واحدهای فولادسازی فعال در کشور ایجاد می‌کند. گفتنی است که نباید از چالش‌های پیشِ‌روی سازندگان داخلی به سبب ثابت نبودن و نوسانات نرخ ارز و مشکلات تامین مواد اولیه چشم‌پوشی کرد.

حرکت به سمت تولید داخلی

اجرای سیاست‌های مناسب در حوزه واحدهای تولیدکننده ماشین‌آلات کشور موجب شده است تا تامین بخش عمده‌ای از ماشین‌‌آلات مورد استفاده در واحدهای فولادسازی از طریق ساخت داخل میسر شود؛ چنان‌که امروز، با توجه به امکانات ساخت داخل و توانمندی سازندگان داخلی و بومی، امکان ساخت بیش از 90 درصد تجهیزات کارگاه فولادسازی، سیستم‌های اتوماسیون و ابزار دقیق و اندازه‌گیری مانند انواع PLC، موتورهای الکتریکی، گیربکس‌ها، سیستم‌های توزین و طراحی و ساخت سیستم‌های هیدرولیکی در داخل مهیاست و این تجهیزات در داخل تامین شده‌اند. یکی از تجهیزات جانبی و مهم کوره‌های قوس الکتریکی، سیستم تزریق کک اکسیژن و آهک است. با توجه به اهمیت این سیستم، با تکیه بر دانش کارشناسان و حمایت مدیران، شرکت فولاد خوزستان اقدام به بومی‌سازی این تجهیز کرد و 423 قطعه و ترسیم نقشه‌های ساخت به تعداد 124 شیت در مدت سه ماه به اتمام رسید و با همکاری شرکت‌های بومی، در مدت زمان شش ماه، کار ساخت، نصب و راه‌اندازی انجام شد. اکنون تمام مشکلات سیستم قدیمی برطرف شده و از سیستم جدید با بازدهی بالاتری نسبت به نمونه خارجی بهره‌برداری شده است. گفتنی است که این سیستم از سال 1390 روی کوره 4 شرکت فولاد خوزستان در سرویس قرار دارد.

کاهش هزینه‌ و ارتقای کیفیت، ارمغان استفاده از ماشین‌آلات تولید داخل

شرکت فولاد خوزستان در سال‌های گذشته به طور مستمر از واردات ماشین‌آلات و تجهیزات خود کاسته و به تبع آن خریدهای ساخت داخل را افزایش داده و این روند هر سال نسبت به سال قبل افزایشی چشمگیر داشته است. امروز بخش قابل توجهی از ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در در واحدهای ذوب، فولادریزی و جرثقیل این شرکت از محل تولیدات داخلی تامین می‌شود.

شرکت فولاد خوزستان توانسته است با ساخت قطعات و تجهیزات داخلی در زمینه‌های مختلفی همچون ساخت موتورهای الکتریکی، یونیت‌های هیدرولیک، جک‌های هیدرولیک و نیوماتیک، انواع گیربکس‌ها، انواع کوپلینگ‌ها، مبدل‌های حرارتی، سیستم‌های اندازه‌گیری و توزین، انواع ولوها، اگزوز فن و دمنده‌ها و سایر تجهیزات استفاده‌شده در خطوط ریخته‌گری همچون میزهای قالب، سیستم‌های کشاننده و صاف‌کننده، ماشین‌های برش و انواع تجهیزات خنک‌کاری شمش، به عملکردی مشابه و بعضا به کیفیتی بهتر از نمونه خارجی دست پیدا کند. از جمله ماشین‌آلات می‌توان به کوره‌های پاتیلی اشاره کرد که به همت کارشناسان و مدیریت محترم شرکت و با همکاری کنسرسیومی از شرکت‌های معتبر داخلی شروع شد. انجام این مهم با اتکا به دانش فنی داخلی و همچنین تجارب ارزنده چندین‌ساله در این زمینه صورت گرفت. در نهایت، کار بسیار بزرگ بومی‌سازی این ماشین به اتمام رسید و در حال حاضر، با گذشت چندین سال از اجرای پروژه، شاهد در مدار بودن این ماشین و تاثیر آن در روند تولید شرکت فولاد خوزستان هستیم.

با توجه به هزینه‌های ارزشی ماشین‌آلات و قطعات خارجی و هزینه‌های حمل‌ونقل و ترخیص و نگهداری و طولانی بودن زمان تامین از زمان سفارش تا خرید، قطعا تامین از طریق سازندگان داخلی هزینه‌های جانبی را کاهش خواهد داد و در قیمت تمام‌شده تجهیز، نقشی مهم خواهد داشت، به طوری که در بسیاری از موارد، قیمت تمام‌شده تجهیز ساخت داخل بیش از 60 درصد از قیمت نمونه خارجی ارزان‌تر است.