ایران به‌عنوان یک کشور در حال توسعه برای پیشرفت خود، نیاز به توسعه معادن دارد و بخش معدن از عمده‌ترین بخش‌های تامین‌کننده مواد اولیه بخش صنعت به شمار می‌رود. بنابراین به منظور دستیابی به توسعه پایدار، لازم است جنبه‌های محیط‌زیستی صنایع معدنی (با توجه به اقلیم کشور) شناسایی شود. 

جمع‌آوری اطلاعات محیط‌زیستی بخش معدن نه‌تنها برای ارزیابی وضعیت رایج محیط‌زیست معادن، بلکه برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری به منظور دستیابی به توسعه پایدار محیط‌زیست معادن نیز دارای اهمیت است. در طرح آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور در سال ۱۳۹۴ که در آن اطلاعات سال ۱۳۹۳ جمع‌آوری شده، تمام معادن کشور (به استثنای معادن شن و ماسه) که در این سال در حال بهره‌برداری بوده‌اند، سرشماری و معادن شن و ماسه نمونه‌گیری شده‌اند. 

گزارش پیش رو که از سوی مرکز آمار ایران تهیه شده، شامل نتایج اطلاعات محیط‌زیستی معادن کشور در سال ۱۳۹۳ است که به‌وسیله گروه آمارهای انرژی و محیط‌زیست دفتر صنعت، معدن وزیربنایی از پرسش‌های درج شده در بخش ۱۱(شاخص‌های بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست) پرسشنامه طرح آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور، استخراج شده است.

۳ استان پیشرو
چارچوب آماری این طرح فهرست تمامی معادن متشکل و در حال بهره‌برداری کشور است که درباره معادن شن و ماسه براسـاس مجوزهـای صادرشده از سوی شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها و درباره سایر معادن براساس مجوزهای صادرشده از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیـه و بـا اسـتفاده از اطلاعات آمارگیری سال قبل به‌هنگام شده است. براساس این گزارش، مرکز آمار ایران اطلاع داد استان‌های فارس، هرمزگان و اصفهان بیشترین سرمایه‌گذاری در بخش محیط‌زیست معادن را انجام داده‌اند. 

براساس نتایج جدید مرکز آمار ایران از وضعیت امور زیست‌محیطی در معادن کشور، توزیع استانی معادن در حال بهره‌برداری نیز نشان می‌دهد در سال ۹۳ استان‌های فارس، هرمزگان و اصفهان به ترتیب با ۱۱۷، ۶۲ و ۴۶ معدن، بیشترین تعداد معادن دارای سرمایه‌گذاری در بخش محیط‌زیست را به خود اختصاص داده‌اند.

سرمایه‌گذاری در محیط‌زیست معادن
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در سال ۹۳، تعداد ۶۴۳ معدن در حال بهره‌برداری که معادل ۱۲درصد از کل تعداد معادن فعال کشور است، ۶/۲۵۴میلیارد ریال در بخش محیط‌زیست سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از این میزان، معادن «استخراج سنگ‌آهن» با ۱۶۵ میلیارد ریال، بیشترین سرمایه‌گذاری را در بخش محیط‌زیست انجام داده و معادن «استخراج سنگ مس» و «شن و ماسه» با «۳۱میلیارد ریال» و «۱۷میلیارد ریال» سرمایه‌گذاری در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین از این تعداد، معادن استخراج «شن و ماسه»، «سنگ آهک» و «سنگ لاشه» به ترتیب با ۱۷۷، ۱۳۹ و ۹۰ معدن، بیشترین تعداد معادن دارای سرمایه‌گذاری در بخش محیط‌زیست بوده‌اند. افزون بر این، از میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در این حوزه، ۱۲۰/۱میلیارد ریال در بخش «فضای سبز»، ۵۷/۱میلیارد ریال در بخش «آب و فاضلاب»، ۲۵/۸میلیارد ریال «پسماند»، ۳۲/۲میلیارد ریال «هوا»، ۱۰/۱میلیارد ریال «صدا» و ۱۸/۲میلیارد ریال در «سایر بخش‌های مربوط به محیط‌زیست» سرمایه‌گذاری شده است. 

علاوه بر این، از میان معادن سرمایه‌گذاری‌کننده در بخش «محیط‌زیست»، ۵۶۸ معدن در بخش «فضای سبز»، ۱۱۶ معدن در بخش «آب و فاضلاب»، ۷۶ معدن در بخش «هوا»، ۷۰ معدن در بخش «پسماند»، ۲۰ معدن در بخش «صدا» و ۴۳ معدن در «سایر بخش‌های محیط‌زیست» سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

۲۸/۲درصد معادن دارای فاضلاب
نتایج حاصل از اطلاعات محیط‌زیستی طرح آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری سال ۹۳ نشان می‌دهد از ۵۳۵۵ معدن در حال بهره‌برداری، ۱۵۰۹ معدن معادل ۲/۲۸ (درصد از کل تعداد معادن فعال) دارای فاضلاب است. از این تعداد، معادن استخراج «شن و ماسه»، «سنگ تزئینی» و «سنگ آهک» به ترتیب با ۷۴۴، ۴۴۱ و ۱۲۹ معدن، بیشترین معادن دارای فاضلاب را به خود اختصاص داده‌اند. 

توزیع استانی معادن، نشان می‌دهد استان‌های اصفهان، کرمان و خراسان جنوبی به ترتیب با ۲۱۱، ۱۷۸ و ۱۰۳ معدن، بیشترین تعداد معادن دارای فاضلاب را داشته‌اند. نتایج آمارگیری سال ۹۳ نشان می‌دهد مقدار کل فاضلاب تولید شده در معادن دارای فاضلاب کشور، ۴۵میلیون و ۳۳۷هزار مترمکعب است. این رقم در سال ۹۲، ۴۴میلیون و ۴۹۵هزار مترمکعب بوده است. 

توزیع استانی معادن، نشان می‌دهد استان‌های «کرمان»، «گیلان»، «یزد»، «گلستان» و «تهران» به ترتیب بیشترین مقدار فاضلاب معدنی را تولید کرده‌اند.

۴۳۸ معدن دارای مخزن سد باطله
نتایج مرکز آمار ایران نشان می‌دهد از ۳۷۲۹ معدن دارای باطله، ۴۳۸ معدن از «مخزن سد باطله»، ۳۰۳۷ معدن از «مخزن دپوی باطله» و ۲۵۵ معدن از «سایر روش‌ها» برای دفع مواد باطله معدن استفاده کرده‌اند.

منبع: روزنامه گسترش صمت