چند روزی است رئیس‌جمهور ترکیه صحبت از اکتشاف گاز در دریای سیاه می‌زند اما به جنبه تبلیغات آن نگاه کنیم:
اکتشاف گاز در دریای سیاه؛ جنجال تبلیغاتی تا واقعیت

از دیرباز دنیای نفت و گاز آمیخته با هیجان بوده است؛ هیجانی آنچنان که «ژرژ کلمانسو»، سیاستمدار و نخست وزیر شهیر فرانسه در پایان جنگ جهانی اول و زمانی که کنفرانس صلح پاریس را در سال ۱۹۱۹ بنیان نهاد، این جمله معروف و تاریخی را گفت که «هر قطره نفت، حکم یک قطره خون سرباز را دارد». و باز آنچنان هیجانی که وقتی نفت در دره پنسیلوانیا و باکو کشف شد، زمین های بی مقدار آن سامان به هزاران روبل و دلار معامله شدند (علی آهنگر). هم اکنون با اینکه حدود ۱۰۰ سال از گفته نخست وزیر شهیر فرانسه «ژرژ کلمانسو»، می گذرد و در این سالها در نتیجه اکتشافات به کمک علم زمین شناسی و تکنولوژی پیشرفته، ذخایر نفت و گاز دیگری کشف و مصرف روزافزون ۱۰۰ ساله چندین و شاید هزار برابر افزایش یافته است. از سویی کشورهای نفت خیز، دیگر فقط کشورهای حوزه خلیج فارس، دریای کاسپین، دریای شمال و خلیج مکزیک نیستند و بسیاری از نقاط دنیا هم اکنون دارای ذخایر نفت و گاز می باشند. و از سوی دیگر با اوج گرفتن انرژی های تجدیدپذیر و اثر زیست محیطی سوخت های فسیلی و افت قیمت های سوخت های فسیلی که هم اکنون شاهد آن هستیم دیگر رنگ خود را باخته است و کشف یک میدان گازی با ذخیره حدود ۳۰۰ میلیارد متر مکعب با TSCF کمتر از ۱۲ دیگر هیچ گونه جذابیت ندارد. به طور مثال اگر این میدان را با میدان خیام خودمان در سواحل خلیج فارس مقایسه کنیم که ذخیره آن حدود ۱۰ تریلیون متر مکعب است و TSCF چندین برابر میدان گازی یافت شده در دریای سیاه می باشد آنگاه به عدم جذابیت میدان گازی دریای سیاه بیشتر پی می بریم. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه شاید به جذابیت ها و هیجان های تاریخی و اینکه سلیمان دمیرل از رئیس جمهورهای پیشین ترکیه (که خود یک مهندس عمران و آشنا به زمین شناسی بود) گفته بود که در هنگام تقسیم کشورهای عثمانی این زمین شناسان بودند که مرز کشور ترکیه فعلی را تعیین کردند و از آنجایی که میدان های نفتی خاتمه می یابد مرزهای ترکیه شروع می شود که گفته خیلی بی راهی هم نیست، واقف نیست. هم اکنون اردوغان می خواهد نوید اکتشاف گاز در ترکیه امروزی را بدهد به همین خاطر مردم ترکیه را سه روز تمام در انتظار نگه داشت تا سرانجام قولی را که از چهارشنبه ۲۹ مرداد درباره «خبر خوش» به مردم داده بود،

در جمعه بعد از ظهر روز ۳۱ مرداد به اطلاع مردم ترکیه برساند؛ خبری که به گفته او، دوران جدیدی را در تاریخ ترکیه رقم خواهد زد. این بیان هیجان انگیز کافی بود تا رسانه ها و سایت های خبری بی درنگ دنباله گفته های او را بگیرند و خبر از اکتشاف یک منبع عظیم گازی در دریای سیاه بدهند. خبرها آنچنان رونق گرفت که پای خبرگزاری های خارجی هم به میان آمد. رویترز یکی از آنان بود که هیجان را از حد گذراند و خبر از کشف یک میدان گازی با ذخیره ۸۰۰ میلیارد متر مکعب گاز در دریای سیاه داد؛ منبعی بی پایان که در باور همین رسانه می توانست تکافوی مصرف ۲۰ سال ترکیه را با نرخ مصرف کنونی بدهد. گمانه زنی ها و گفت و گوها به ویژه در سایت ها و شبکه های اجتماعی ترکیه با هیجانی وصف ناشدنی بین موافقان | و مخالفان سیاسی از هر دسته و گروه ادامه داشت تا آنکه در ساعت ۳ بعداز ظهر جمعه به وقت استانبول، رجب طیب اردوغان بر صفحه تلویزیون های بی تاب ترکیه ظاهر شد. لازم به گفتن نیست که دیگر دوست و دشمن در هیجانی بسیار گسترده تر از فوتبال فنرباغچه با یک تیم آلمانی، چشم و گوش به صفحه تلویزیون دوخته بودند. در یکی از کاخ های استانبول، مشرف بر دریای سیاه، بر دیوار کناری اتاقی که اردوغان در آن نشسته بود، مانیتور بزرگی نصب بود. صفحه مانیتور به طور مستقیم کشتی غول آسای تزئین یافته و زیبایی را نشان می داد که در دل دریای سیاه مشغول فعالیت است. بر دیواره کشتی ۲۲۹ متری یک نام نوستالژیک برای مردم ترکیه نقش بسته بود: «سلطان محمد فاتح»؛ فاتحی که در سال ۱۹۵۳ میلادی قسطنطنیه (استانبول کنونی) را فتح کرد تا برای بیش از 460 سال امپراتوری بزرگ عثمانی را بنا کند. حالا زمان آن بود که به گفته اردوغان، صفحه تاریخ دیگری برای ترکیه گشوده شود. همه چیز بوی هیجان و نوستالژیک میداد به ویژه نام کشتی، شهر استانبول و کاخی که اردوغان به تعمد آنجا را برای سخن گفتن برگزیده بود. زرق و برق و هیاهوی شکل گرفته داشت اصل خبر را کمرنگ می ساخت. سر انجام اردوغان لب به سخن گشود. خبر همانی بود که پیش از این در زبان ها و نوشته ها  و رسانه ها دست به دست می گشت. یک میدان عظیم نفتی در دریای سیاه کشف شده بود اما با یک تفاوت؛ میزان ذخیره گازی که اردوغان اعلام داشت با خبر روز پنجشنبه رویترز تفاوت کلی داشت. او گفت این میدان ۳۲۰ میلیارد متر مکعب ذخیره گازی دارد؛ رقمی که با گزارش ۸۰۰ میلیارد متر مکعبی رویترز قابل قیاس نبود. اما چیز مهمی نبود. اینکه ترکیه یک میدان گازی بزرگ یافته است، بهتر از همه چیز بود. این رویای دیرینه ترکها بود که حالا محقق می شد. او اظهار امیدواری کرد در سال ۲۰۲۳ مردم کشورش از گاز اکتشافی خودشان بهره مند شوند.

سال ۲۰۲۳ برای ترکیه و اردوغان مثل سال های دیگر نیست. این سال یکصدمین سالگرد تأسیس جمهوری مدرن ترکیه است. اردوغان برای ۱۰۰ سالگی دوران جدید کشورش برنامه های زیادی را تدارک دیده که مهم ترین آن استراتژی انرژی است. رویای اردوغان در زمینه انرژی اما به همین جا ختم نشد. او به مردم ترکیه پیام داد که کشورش تا تبدیل شدن به یک صادر کننده خالص انرژی، استراحت و توقف نخواهد داشت. گفته های اردوغان رونمایی از رویا و هیجانی بود که از چهارشنبه تا جمعه در ترکیه، منطقه و بخش زیادی از جهان در مورد ترکیه جریان داشت؛ اما آیا واقعیت ماجرا نیز چنین است؟ از دنیای رویا و هیجان که دور شویم، به تدریج و اندک اندک وارد دنیای واقعیت می شویم؛ واقعیتی که با رویا و هیجان، گاه فاصله هایی سهمناک دارد. برای درک بیشتر واقعیت، نخست سری به دریای سیاه می زنیم، همانجا که گفته می شود میدان گازی ترکیه در آن کشف شده است. در این بخش که قسمت غربی دریای سیاه است، کشورهای بلغارستان و رومانی قرار دارند. کمی آن طرف تر، در ساحل شمالی دریا، اوکراین و شبه جزیره کریمه واقع شده است. دریا در سواحل استان «زونگولداغ» ترکیه و بلوک اکتشافی بیشترین عمق را دارد .

اما واقعیت از نظر یک متخصص نفتی ایرانی درباره این کشف (مهندس مطیعی)
 نام این میدان گازی در دریای سیاه Tuna میباشد.
 این میدان در فاصله ۱۵۰ کیلومتر ساح ترکیه قرار دارد.
 عمق آب 211۷ متر است.
 عمق چاه Tuna-1 حدود 4000 متر میباشد (معلوم نیست از سطح دریا یا از کف دریا).
 مقدار گاز درجا 11TSCF است.
 با ضری بازیافت ۸۵% مقدار گاز قاب استحصال برابر با 9 / 35 TSCF خواهد بود .
 در مقایسه حد اقتصادی بودن در خلیجفارس 12 TSCF گاز درجا در یک مخزن بواعمق آب حوداکثر
۱۲۰ متر میباشد.
 مقدار میعانات گازی معلوم نیست.
 اعداد اعلان شده براساس فق یک چاه است.
بنابراین ادعاهای رسانهای شده با ابهامات فراوان روبرو است و اقتصادی بودن زیر سوال است.


منصور قربانی/ رییس انجمن زمین‌شناسی ایران

مطالب مرتبط



نظر تایید شده:0

نظر تایید نشده:0

نظر در صف:0