علیرضا بهداد: با ابلاغ دستورالعمل جدید قیمت به خودروسازان داخلی، آنها اولین مرحله از طرح جدید فروش به نام "فروش فوق العاده" را آغاز کردند. در این طرح که به نوعی جایگزین فروش فوری شده و نسبت به آن، تفاوت هایی اساسی دارد، قرار است 25 هزار دستگاه خودرو فروخته شود. هم ایران خودرو و هم سایپا، هر دو از یکشنبه چهارم خرداد، پیش ثبت نام را آغاز و از امروز نیز مرحله نهایی فروش را کلید زدند. 

اما طرح فروش فوق العاده از کجا آمد و چیست؟ پس از آنکه وزارت صنعت،معدن و تجارت از قیمتگذاری خودرو کنار رفت و شورای رقابت جایگزین آن شد، این وزارتخانه تصمیم گرفت طرح فروش خودروها را نیز دگرگون کند. بر این اساس، طرح های فروش به سه دسته "فوق العاده"، "پیش فروش" و "مشارکت در تولید" تقسیم و قرار شد به تناوب اجرایی شوند. در این بین، پیش فروش و مشارکت در تولید، پیش تر نیز به اجرا در می آمدند و این بار تغییراتی در آنها به ویژه در مورد سود مشارکت، ایجاد شد، اما فروش فوق العاده روشی کاملا جدید و بدون هیچ سود مشارکتی است. هدف وزارت صمت از طرح های جدید فروش، حذف دلالی و واسطه گری و فراهم شدن بستر لازم برای رسیدن خودروهای ثبت نامی به دست مصرف گنندگان واقعی است که البته کارشناسان معتقدند با وجود قیمتگذاری دستوری، رسیدن کامل به این هدف چندان میسر نخواهد بود. هرچه هست، طبق برنامه ریزی صورت گرفته از سوی وزارت صمت، خودروسازان طی هفته جاری اولین مرحله فروش فوق العاده محصولات خود را کلید زدند. ابتدا قرار بود شهروندان برای ثبت نام، 50 درصد قیمت خودروهای موردنظر خود را بپردازند، اما با دستور سرپرست وزارت صمت، این موضوع منتفی شد. بنابراین همه افراد واجد شرایط، بی آنکه هیچ پولی پرداخت کنند، امکان ثبت نام را خواهند داشت. برای راستی آزمایی افراد متقاضی در طرح فروش فوق العاده اما سامانه به نام امتا (مخفف احراز هویت مرجع تجارت ایران) طراحی شده که به طور اتوماتیک صلاحیت متقاضی و واجد شرایط بودن افراد برای درخواست خودروی جدید را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در طرح فروش فوق العاده اما دیگر نیازی به تعجیل برای ثبت نام نیست، زیرا سایت های فروش خودروسازان به مدت یک هفته و تا 14 خرداد باز خواهد بود. بنابراین یکی از برتری های این روش نسبت به فروش فوری این است که شانس همه برای ثبت نام در آن یکسان بوده و ظرفیت ثبت نام نیز (با توجه به مهلت در نظر گرفته شده) نامحدود است. با فرض اینکه سایت های فروش خودروسازان در طول ثبت نام اختلالی را به خود نبینند، می توان امیدوار بود همه آنهایی که شرایط لازم را داشته و به دنبال خرید خودرو هستند، موفق به ثبت نام شوند. پس از پایان ثبت نام اما اطلاعات متقاضیان پالایش و آنها که از شرایط لازم و کافی برخوردارند، وارد مرحله نهایی خواهند شد. مرحله آخر اما "قرعه کشی" است، به نحوی که ثبت نام کنندگان نهایی با سیستم قرعه کشی یا همان بخت آزمایی انتخاب خواهند شد. با اعلام منتخبان قرعه کشی، آنها ظرف مدت تعیین شده باید وجه لازم برای خرید خودروها را پرداخت کنند. در نهایت اما پس از پایان مراحل ثبت نام و راستی آزمایی و تکمیل وجه، خودروها ظرف سه ماه تحویل خواهند شد که البته سند آنها تا یک سال در رهن خودروسازان باقی می ماند.

باید منتظر ماند و دید با توجه به شرایط کلی فروش فوق العاده،شهروندان تا چه حد از آن استقبال می کنند و آیا بخت آزمایی می تواند از التهاب بازار خودرو بکاهد و شرایط را تا حدی به نفع مصرف کننده واقعی تغییر دهد؟