بنابراین جهان به دلیل کاربرد گسترده در صنایع پیشرفته و محدودیت ذخایر، بر این ماده معدنی متمرکز است. براساس پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی(IEA)، تقاضای جهانی برای لیتیوم تا سال ۲۰۴۰ میلادی بیش از ۴۰برابر خواهد شد که همین مساله نشانگر توجهات به این فلز سفید است.

در نتیجه اهمیت این ماده معدنی که نفت قرن ۲۱ نامیده شده، باعث می‌شود که ما هم به استحصال آن بیشتر توجه کنیم تا بتوانیم وابستگی به واردات را در عرصه‌های مختلف کاهش داده و در ضمن به افزایش ارزآوری در کشور کمک کنیم.

در این شرایط، شناسایی ، بهره‌برداری و فرآوری منابع داخلی ایران از جمله شورابه‌‌ها (که می‌توان از آنها لیتیوم استحصال کرد)، اهمیتی حیاتی دارد.
هرچند در ایران معادن کوچکی از لیتیوم کشف شده است اما بسیاری از کارشناسان باور دارند که کار تخصصی روی آنها صورت نگرفته یا اینکه این اکتشافات در حدی نیستند که بتوان به‌عنوان منبع ذخیره لیتیوم روی آنها حساب کرد. به طور مثال زمستان دو سال پیش بود که در کشورمان خبر کشف ذخیره ۵/‏۸‌میلیون تن لیتیوم خالص در استان همدان رسانه‌ای شد اما در نهایت مشخص شد این یک اشتباه محاسباتی بوده است.

در واقع حجم ذخیره معدن ۵/‏۸‌میلیون تن کانسنگ برآورده شده که در این صورت میزان قطعی ذخیره لیتیوم در مقایسه با کشور‌های دارای معادن لیتیوم عدد ناچیزی را نشان داده است اما بعد از آن یعنی در سال ۱۴۰۲ دوباره خبر برداشت لیتیوم از دریاچه ارومیه مطرح شد که البته اعتراضاتی را هم در پی داشت و بعد از آن مسوولان معدنی کشور اعلام کردند که توجیه اقتصادی برای برداشت لیتیوم از دریاچه ارومیه به سبب مقدار بسیار ناچیز، کمتر از ۳۰ پی‌پی‌ام عملا امکان‌پذیر نیست.

تولید لیتیوم با فرآوری شورابه‌ها
وقتی بحث از لیتیوم می‌شود، خوب است که به شورابه‌های کشور هم توجه کرد. در واقع مطرح می‌شود که با فرآوری شورابه‌‌ها هم می‌توان دست به تولید لیتیوم زد. در خصوص اهمیت استحصال لیتیوم از شورابه‌های دریاچه نمک مطالب زیادی مطرح شده است.

در واقع مطرح می‌شود که استحصال ترکیبات فلزی استراتژیک همچون منیزیوم، لیتیوم، نیکل و کبالت از شورابه‌ها نه‌تنها می‌تواند به ارزآوری و ایجاد ارزش ‌افزوده برای کشور کمک کند بلکه در صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز موثر خواهد بود.

با توجه به پتانسیل بالای شورابه‌‌های کشور، بهره‌برداری از این منبع غنی می‌تواند نقش مهمی در تامین مواد اولیه صنایع مختلف ایفا کرده و در نتیجه وابستگی به واردات را در حوزه‌های مختلف از جمله تولید باتری‌های خودرو، پهپادها، بدنه هواپیما، سیستم‌های ذخیره‌سازی برق خانگی و… کاهش دهد. با توجه به ظرفیت بالای شورابه‌های کشور، انتظار می‌رود به این حوزه بیش از پیش توجه شود.

در نتیجه سرمایه‌گذاری برای بهره‌برداری از ذخایر عظیم معدنی شورابه‌ها بهتر است از اولویت‌های سیاستگذاران باشد. در ضمن اینکه شورابه‌ها به دلیل داشتن طبیعت منحصربه‌ فرد، فرصتی برای توسعه ژئوتوریسم معدنی هم فراهم و به درآمدزایی هم کمک می‌کنند.

با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و جاده‌های امن، می‌توان مناطق مختلف در این عرصه همچون دریاچه نمک قم را به یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری کشور تبدیل کرد. این اقدام نه‌تنها در رونق گردشگری بلکه در افزایش منافع و رونق اقتصادی منطقه تاثیرگذار خواهد بود.

اهمیت شورابه‌ها در ایران
مطابق تعاریف علمی، زمانی که کل مواد جامد محلول در آب (TDS) بیش از ۵۰‌هزار میلی‌گرم در لیتر باشد، به آن شورابه می‌گویند. این ماده معدنی که تفاوت ماهوی با آب دارد، قابلیت تثبیت‌کنندگی خاک جهت جلوگیری از پخش گردوغبار دارد و تولید مواد معدنی گوناگون و همچنین تولید محصولاتی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سدیم و لیتیوم حاصل از فرآیند فرآوری شورابه‌هاست.

یکی از منابع ارزشمند شورابه در ایران در دریاچه نمک قم واقع شده است که با وسعت ۲۳۰۰ کیلومتر مربع و ارتفاع ۷۶۵متر از سطح دریا بین سه استان اصفهان، قم و سمنان قرار دارد و یکی از منابع باارزش کشور محسوب می‌شود.

شورابه‌های دریاچه نمک قم، با ذخایر غنی از عناصر استراتژیک نظیر منیزیم، پتاسیم، سدیم و لیتیوم فرصتی منحصربه‌‌فرد برای ایران فراهم آورده تا با تولید مواد معدنی حیاتی، علاوه‌بر کاهش وابستگی به واردات، نقش موثری در توسعه اقتصادی ایفا کند. البته در این خصوص گفته می‌شود که مخالفت سازمان‌های مختلف از جمله محیط‌زیست باوجود صدور پروانه بهره‌برداری باعث توقف برداشت‌ها شده است.

به باور کارشناسان موانع فعلی نه‌تنها فرصت‌های اقتصادی و اشتغالزایی را از بین برده بلکه منجر به افزایش هزینه سرمایه‌گذاری طرح و وابستگی کشور به واردات موادمعدنی استراتژیک شده است. این در حالی است که ایران به‌عنوان کشوری غنی از منابع معدنی، می‌تواند با استحصال عناصر استراتژیک از شورابه‌‌ها نقش موثری در تولید ثروت ملی و کاهش وابستگی به واردات این عناصر ایفا کند.

چرخش سیاست‌های عربستان به سمت لیتیوم
آنچه این ماده معدنی را ارزشمند کرده، تمرکز بر آن تا سال ۲۰۳۰ برای تولید خودروهای برقی است. شیلی با ۸‌میلیون تن ذخایر لیتیوم، بیشترین میزان ذخایر این ماده معدنی را در جهان دارد. از آنجایی که لیتیوم به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان تبدیل شده است؛ در نتیجه تقاضای این ماده معدنی به سرعت در حال رشد است.

چندی پیش در خبرها آمد که عربستان با هدف تولید باتری خودروهای الکتریکی و سرمایه‌گذاری در این عرصه، قصد دارد که لیتیوم مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند. این کشور که سال‌ها وابسته به نفت بوده در این عرصه میلیاردها دلار هزینه می‌کند تا خود را به قطبی برای تولید خودروهای الکتریکی تبدیل کند.

حالا سرمایه‌گذاری در خودروهای الکتریکی به بخشی از تلاش‌‌های محمدبن‌سلمان برای تنوع بخشیدن به منابع درآمد اقتصادی این کشور تبدیل شده است. وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در همین راستا عنوان کرد: شرکت آرامکو عملیات اکتشاف استخراج لیتیوم از آب دریا و تخلیه آب شور از میادین نفتی عربستان را آغاز کرده است.

الخورایف خاطرنشان کرد: اگرچه می‌توان به نتایج عملیات اکتشافی مذکور امیدوار بود اما باید اقدامات بیشتری در این زمینه انجام شود. وی با اشاره به حجم ذخایر معدنی و امکان تغلیظ سنگ‌های معدنی، از این دو به‌عنوان ویژگی‌هایی نام برد که در هنگام بررسی صرفه اقتصادی چنین پروژه‌هایی باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
منبع: روزنامه جهان صنعت