کارشناسان این حوزه معتقدند زمان استفاده از این فرصت محدود است و قطعا اولین کشورهایی که به طور جدی هوشمندسازی معادن را در دستور کار قرار می‌دهند، امکان بهره‌‌‌بردن از مزایای حداکثری آن را دارند. اولین مزیت هوشمندسازی معادن، افزایش بهره‌‌‌وری، کاهش هزینه‌‌‌ها و افزایش سود است. بر اساس شاخص شتاب دیجیتال صنعت معدن‌کاری به میزان ۳۰ تا ۴۰‌درصد در مقایسه با سایر صنایع از بلوغ تحول دیجیتال عقب‌‌‌تر است. این در حالی است که بر اساس مطالعات صورت گرفته، فناوری دیجیتالیزه شدن به میزان ۱۰ تا ۲۰‌درصد بهره‌‌‌وری عملیات معدن‌کاری را افزایش می‌دهد.

آسان شدن صنعت دشوار
صنعت معدن و معدن‌کاری رو به رشد است. این صنعت یکی از سخت‌‌‌ترین صنعت‌های موجود در جهان است و این دشواری فقط با رشد تکنولوژی راحت می‌شود. با رشد تکنولوژی این صنعت نیز رشد فزاینده‌ای پیدا می‌کند. استفاده و بهره‌‌‌برداری از تکنولوژی می‌تواند آورده‌‌‌های مفیدی برای کارگران این صنعت داشته باشد. از روبات‌‌‌های پیشرفته گرفته تا هوش مصنوعی و سنسور، این خدمات به کمک کارگران معدن رسیده و آنها را برای کار در این حوزه مجهز و آماده می‌کند. تکنولوژی‌‌‌های نوین نه تنها به بهبود بهره‌‌‌وری و کاهش هزینه‌‌‌ها در صنعت معدن کمک می‌کنند، بلکه به ایمنی بیشتر کارگران، کاهش ریسک‌‌‌های محیطی و بهبود شرایط کاری نیز منجر شده‌‌‌اند. با استفاده از این تکنولوژی‌‌‌ها، معدن‌کاری به صنعتی امن‌‌‌تر، کارآمدتر و سازگارتر با محیط‌زیست تبدیل خواهد شد. در آینده، با پیشرفت‌‌‌های بیشتر در زمینه‌‌‌های روباتیک، هوش مصنوعی، و اینترنت اشیا، می‌توان انتظار داشت که این صنعت همچنان به رشد و تکامل خود ادامه دهد و به چالش‌‌‌های موجود به‌‌‌طور موثرتری پاسخ دهد. در ادامه به معرفی برخی تکنولوژی‌‌‌های هوشمند مورد استفاده در دنیا پرداخته شده است.

اتوماسیون و روباتیک: استفاده از وسایل نقلیه خودران و ماشین‌‌‌آلات روباتیک برای انجام وظایف با حداقل مداخله انسانی، منجر به افزایش بهره‌‌‌وری و ایمنی می‌شود. صنعت استخراج معدن نیاز به استفاده از روبات‌‌‌ها دارد. به این دلیل که روبات‌‌‌ها توانایی انجام امور سختی را دارند که انسان‌‌‌ها برای استخراج معادن توانایی آن را ندارند.
پهپادها و وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین : (UAVs) معدن‌‌‌کاری سنتی اغلب کارگران را در موقعیت‌‌‌های بالقوه خطرناک قرار می‌دهد، به‌‌‌ویژه در عملیات‌‌‌های زیرزمینی که ریزش سقف‌‌‌ها، گازهای سمی و سایر خطرات تهدیدی ذاتی هستند. هرچه زمان بیشتری در زیرزمین سپری شود، خطر برای معدن‌‌‌کاران بیشتر می‌شود. استفاده از پهپادهای خودران در صنعت معدن، خطرات برای کارگران انسانی را از بین می‌‌‌برد. استفاده از پهپادها برای نقشه‌‌‌برداری، پایش و نظارت بر سایت‌‌‌های معدن، فراهم آوردن داده‌‌‌های لحظه‌‌‌ای و کاهش نیاز به بازرسی‌‌‌های دستی، بسیار کاربردی است.

استفاده از هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین برای مدل سازی: استفاده از الگوریتم‌‌‌های هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌‌‌های زمین‌‌‌شناسی، بهینه‌‌‌سازی عملیات‌‌‌ها و پیش‌بینی نیازهای نگهداری تجهیزات، به اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌‌‌تر منجر می‌شود. مدل‌‌‌سازی منابع فرآیندی است که معمولا ۸۰درصد از زمان آن صرف پردازش داده‌‌‌ها می‌شود، در حالی که ۲۰درصد باقی‌‌‌مانده برای تحلیل و تصحیح نتایج استفاده می‌شود. به زودی، سیستم‌‌‌های خودران که توسط الگوریتم‌‌‌های هوش مصنوعی هدایت می‌‌‌شوند، قادر خواهند بود این آمار را معکوس کنند. این امر به زمین‌‌‌شناسان این امکان را می‌دهد که زمان بیشتری را برای آزمایش مدل‌‌‌ها و تصحیح برآوردها صرف کنند، که منجر به برآوردها و مدل‌‌‌های با دقت بالاتر خواهد شد و این مدل‌‌‌ها می‌توانند به‌‌‌طور یکپارچه با در دسترس قرار گرفتن اطلاعات جدید به‌‌‌روزرسانی شوند.

استفاده از پرینت سه‌بعدی: چاپ سه‌‌‌بعدی در صنعت معدن به طور فزاینده‌‌‌ای در حال تبدیل شدن به یک ابزار نوآورانه برای بهبود کارآیی، کاهش هزینه‌‌‌ها و افزایش قابلیت‌‌‌های عملیاتی است. این فناوری امکان تولید قطعات و اجزای پیچیده با دقت بالا را فراهم می‌کند که در شرایط خاص و محیط‌‌‌های سخت مانند معادن به‌‌‌ویژه در بخش‌‌‌هایی که دسترسی به قطعات یدکی دشوار است، کاربرد دارد. استفاده از چاپ سه‌بعدی برای ایجاد طراحی‌‌‌های پیچیده و بهینه شده که می‌تواند امکان استفاده از مواد کمتر را فراهم ‌کند.

استفاده از سیستم‌‌‌های عامل از راه دور: مراکز عملیات از راه دور (ROC) از فناوری‌‌‌ها برای تضمین عملیات ایمن و قابل اعتماد از یک مکان متمرکز بهره می‌‌‌برند. با این حال، بلوغ و پیچیدگی این محیط‌‌‌های کاری مشترک بسته به قابلیت‌‌‌های موجود در سازمان معدن متفاوت است. برخی از شرکت‌ها سیستم‌‌‌های مبتنی بر داده‌‌‌های ابری را پیاده‌سازی کرده‌‌‌اند که داده‌‌‌های سایت را در یک دریاچه داده واحد تجمیع می‌کنند، که می‌توا‌ن‌ با دسترسی پیدا کردن به آن، داده ها را تحلیل کرد و برای پشتیبانی از تصمیم‌‌‌گیری، بصری‌سازی کرد و«‌اتاقی از صفحه‌‌‌نمایش‌‌‌ها» ایجاد می‌کند؛ در حالی که برخی دیگر از شرکت‌ها سیستم‌‌‌های اتوماسیون کارخانه، سیستم‌‌‌های مدیریت ناوگان و ماشین‌‌‌آلات از راه دور را از طریق ROC مدیریت و به‌‌‌طور فعال کنترل می‌کنند.

استفاده از سنسورها و شاخص‌‌‌های گیرنده: سنسورها و شاخص‌‌‌ها کمک به اندازه‌‌‌گیری ثبات زیر زمین، عوامل محیطی و دما می‌کنند. سنسورها با پیش‌بینی خطرات و هشدار به کارگران، آنها را از خطرات احتمالی حفظ و امنیت را تامین می‌کنند. با نظارت دقیق بر مصرف انرژی، تجهیزات و منابع، می‌توان هزینه‌‌‌ها را کاهش و بهره‌‌‌وری را افزایش داد.

راهکارهای عملیاتی برای هوشمندسازی معادن در ایران
بر اساس مطالعه موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌های بازرگانی اهم‌‌‌ راهکارهای‌‌‌ عملیاتی‌‌‌ برای‌‌‌ ارتقای‌‌‌ معدن‌کاری‌‌‌ هوشمند در کشور به‌‌‌ شرح‌‌‌ ذیل‌‌‌ است‌‌‌:

١ .ارائه‌‌‌ تسهیلات‌‌‌ با نرخ ترجیحی‌‌‌ و حمایتی‌‌‌ به‌‌‌ بنگاه‌‌‌های‌‌‌ فناور فعال‌‌‌ در حوزه‌‌‌ هوشمندسازی: ‌‌‌ تخصیص‌‌‌ تسـهیلات‌‌‌ بـا نرخ‌‌‌ ترجیحی‌‌‌ و حمایتی‌‌‌ برای‌‌‌ تحقیق‌‌‌ و توسـعه‌‌‌، خریـد و انتقال‌‌‌ دانش‌‌‌ فنی‌‌‌ و عملی‌‌‌ و فنـاوری‌‌‌، بـه‌‌‌ بنگاه‌‌‌هـای‌‌‌ معدنی‌‌‌ کـه‌‌‌ در زمینه‌‌‌ هوشمندسازی‌‌‌ فعالیت‌‌‌ می‌کنند.

٢ .ایجاد یا مشارکت‌‌‌ در ایجاد نهادهای‌‌‌ سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ : صندوق‌های‌‌‌ جسورانه‌‌‌ فرابورسی‌‌‌ از جمله‌‌‌ صندوق‌‌‌ جسورانه‌‌‌ هوشمندسازی‌‌‌ معادن‌‌‌ با هدف‌‌‌ تامین‌‌‌ ﻭ تجمیـع‌‌‌ سـرمایه‌‌‌ موردنیـاز بـرای‌‌‌ هوشمندسـازی‌‌‌ معـادن‌‌‌ و صنایـع‌‌‌ معدنی‌‌‌ کشـور بـا مشـارکت‌‌‌ نهادهای‌‌‌ سـرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ کشـور، بخـش‌‌‌ خصوصی‌‌‌ فعال‌‌‌ در صنایـع‌‌‌ معدنی‌‌‌ کشـور نظیر شرکت‌ها و هلدینگ‌‌‌ها، نهادهای‌‌‌ سیاستگذاری‌‌‌ از جملـه‌‌‌ ایمیدرو و صندوق‌‌‌ بیمه‌‌‌ فعالیت‌‌‌های‌‌‌ معدنی‌‌‌ و سرمایه‌‌‌های‌‌‌ بخش‌‌‌ خصوصی‌‌‌ حقیقی‌‌‌ و حقوقی‌‌‌ در قالـب‌‌‌ پذیره‌‌‌نویسـی، ‌‌‌ صندوق‌های‌‌‌ سـرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ خصوصـی‌‌‌ (PE) بــا قابلیـت‌‌‌ سـرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ و مدیریـت‌‌‌ پروژه‌‌‌های‌‌‌ هوشمندسـازی‌‌‌ معـادن‌‌‌ و صنایـع‌‌‌ معدنـی، ‌‌‌ صندوق‌‌‌ پژوهش‌‌‌ و فناوری‌‌‌ هوشمندسازی‌‌‌ صنایع‌‌‌ معدنی‌‌‌ با مشارکت‌‌‌ بخش‌‌‌ دولتی‌‌‌ و خصوصی‌‌‌.

٣.استفاده‌‌‌ از ظرفیت‌‌‌ (پلتفرم‌‌‌)سکوهای‌‌‌ تامین‌‌‌ مالی‌‌‌ جمعی‌‌‌ استارت‌آپ‌‌‌های‌‌‌ حوزه‌‌‌ معدن‌‌‌ و صنایع‌‌‌ معدنی‌‌‌: تامین‌‌‌ مالی، ‌‌‌ مهم‌‌‌ترین‌‌‌ فاکتـور در ایجـاد اکوسیـستم‌‌‌‌های اسـتارت‌‌‌ آپـی‌‌‌ اسـت‌‌‌. بنابراین ایجـاد پلتفرم‌‌‌هـای‌‌‌ تخصصـی‌‌‌ در حـوزه‌‌‌ تامین‌‌‌ مالی‌‌‌ طرح‌‌‌‌‌‌های‌‌‌ سـرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌ ریسک‌‌‌‌پذیر حـوزه‌‌‌ معـدن‌‌‌ و صنایـع‌‌‌ معدنـی‌‌‌، مهم‌‌‌تـر از تـوان‌‌‌ مدیریتی‌‌‌ و تخصـص‌‌‌ تاسیس‌‌‌، مدیریت‌‌‌ و توانمندسازی‌‌‌ استارت‌آپ‌‌‌هاست. همچنین‌‌‌ حمایت‌‌‌ از کسب‌‌‌ و کارهـای‌‌‌ نوپا و شرکت‌های‌‌‌ دانش‌بنیان‌‌‌ ‌‌‌ در این‌‌‌ حوزه‌‌‌ نیـز از رویکردهای‌‌‌ در خـور توجـه‌‌‌ اسـت‌‌‌. بــه‌‌‌ هم‌‌‌‌رسانی‌‌‌ عرضه‌‌‌ و تقاضای‌‌‌ فنـاوری‌‌‌ در صنایـع‌‌‌ معدنی‌‌‌ نیـز از دیگـر نتایجی‌‌‌ اسـت‌‌‌ کـه‌‌‌ در اثر تامین‌‌‌ مالی‌‌‌ هوشـمند‌‌‌سـازی‌‌‌ معـادن‌‌‌ رخ‌‌‌ می‌دهد.

٤.تدوین‌‌‌ یک‌‌‌ بسته‌‌‌ سیاستی‌‌‌ حمایتی‌‌‌ در مورد هوشمندسازی‌‌‌ معادن‌‌‌ و شکل‌‌‌گیری‌‌‌ کنسرسـیوم‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ دانش‌‌‌بنیـان‌‌‌ معدنــی‌‌‌: ایــن‌‌‌ امـر می‌توانـد گامـی‌‌‌ موثر در راسـتای‌‌‌ تجمیـع‌‌‌ منابــع‌‌‌ مالــی‌‌‌ جهــت‌‌‌ تامین‌‌‌ مالــی‌‌‌ مطلــوب‌‌‌ صنایــع‌‌‌ معدنــی‌‌‌ بــا همــکاری‌‌‌ ســازمان‌‌‌ توســعه‌‌‌ و نوســازی‌‌‌ معــادن‌‌‌ و صنایــع‌‌‌ معدنــی‌‌‌ ایران‌‌‌ (ایمیــدرو)، صندوق‌های‌‌‌ حمایتی‌‌‌ تخصصی‌‌‌ دولتی‌‌‌ همچـون‌‌‌ صنـدوق‌‌‌ حمایـت‌‌‌ از تحقیقـات‌‌‌ و توسـعه‌‌‌ صنایـع‌‌‌ پیشــرفته‌‌‌ (صحا) باشـد.

۵. تدوین مجموعه سیاست‌های تشویقی و تنبیهی برای ترغیب شرکت‌های معدنی به هوشمندسازی: ابزارهای تشویقی و تنبیهی باید به گونه‌ای به کار گرفته شوند که رفتار بنگاه‌ها به طور خود‌تنظیم به سمت هوشمند‌سازی سوق یابد. به عنوان یک نمونه ابزار تشویقی می‌توان به در نظر گرفتن اعتبار مالیاتی و حقوق دولتی برای شرکت‌های معدنی به اندازه ۵۰‌درصد از هزینه‌های هوشمند‌سازی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید اشاره کرد. همچنین به عنوان یک نمونه ابزار تنبیهی در ترغیب فعالان معدنی به هوشمندسازی می‌توان به اخذ عوارض از واحدهای معدنی که در مسیر هوشمندسازی معادن گام برنداشته‌اند، اشاره کرد.

۶ . انتقال فناوری از طریق شرکت‌های بزرگ معدنی داخلی و شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان: به این صورت که وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و وزارت امور اقتصادی و دارایی زمینه جذب سرمایه‌‌‌گذاری خارجی در حوزه اکتشاف، استحصال و بهره‌برداری منابع معدنی را به گونه‌‌‌ای فراهم کند که انتقال فناوری از طریق شرکت‌های بزرگ معدنی داخلی و شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان صورت گیرد و سالانه ۱۵‌درصد دانش طراحی و ساخت تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز و فرآیندهای زنجیره ارزش از معادن، به شرکت‌های داخلی منتقل شود.

۷ .ایجاد سیستم اطلاعاتی یکپارچه در بخش معدن: اکوسیستم معادن یک اکوسیستم زنده و پویاست و ضروری است تا بازیگران این حوزه بتوانند به طور مرتب با یکدیگر در ارتباط باشند و ضمن به اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده‌های مربوط به فعالیت‌های اقتصادی خود، شبکه‌ای ایجاد کنند تا از اطلاعات و داده‌‌‌های موجود در این شبکه برای سیاستگذاری و تصمیم‌گیری کارآمد بهره‌‌‌برداری شود. در این راستا تشکیل یک داشبورد اطلاعاتی جامع یکپارچه و هوشمند که ضمن ارائه الکترونیکی و هوشمند همه اطلاعات و خدمات مربوط به بخش معدن امکان پایش و نظارت معادن را داشته و مدیران و سیاستگذاران ارشد بتوانند به صورت برخط اطلاعات و آمارهای کلان مربوط به حوزه معدن را دریافت کنند، می‌تواند گامی مثبت در راستای هوشمندسازی معادن باشد و منجر به سیاستگذاری و تصمیم‌سازی مطلوب و با خطای حداقلی شود.
منبع: دنیای اقتصاد