بارها توصیه کردیم که دولت تمام تمهیدات لازم برای توسعه صادرات کل زنجیره فولاد و فلزات اساسی را فراهم کند، این در حالی است که متاسفانه در حال حاضر شاهد این مهم نیستیم.
فارغ از بحث عوارض صادراتی که از یک‌سال قبل وضع شد و همچنان ادامه دارد، می‌توان به موضوع ۱۰۰‌درصد برگشت ارز نیمایی اشاره کرد که از اول سال‌جاری تا پایان آبان ماه این مشکل برای شرکت‌های تجاری پابرجا بود و در ادامه اخیرا رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که این بخشنامه اصلاح شده و صادرکنندگان می‌توانند ارز خود را به نرخ توافقی بفروشند.

اما مساله این است که این موضوع یکی از مسائل اساسی‌ای بود که قطعا به طور مستقیم روی صادرات چرخه زنجیره فولاد ایران در هشت ماه ابتدایی سال تاثیر چشمگیری گذاشت. در خصوص اعمال تحریم‌ها باید گفت ترامپ نشان داد که وقتی در می‌۲۰۱۸ اعلام کرد می‌خواهد از برجام خارج شود بلافاصله دو دوره تحریم را اعمال کرد.

این دو دوره در آگوست۲۰۱۸ و نوامبر۲۰۱۸ وضع شد و تحریم صنعت فولاد کشور نیز جزو تحریم‌های اساسی‌ای بود که در اولویت قرار گرفت. سپس همزمان با تحریم صنعت نفت و حمل‌ونقل دریایی، فولاد ایران نیز تحریم شد. این مسائل نشان داد که صنعت فولاد کشور یکی از عوامل مهمی است که آمریکا در نظر دارد جهت اعمال فشار به ایران به کار ببرد. طبیعتا فولاد یکی از منابع درآمدزا برای کشور است و چرخه زنجیره فولاد کارآفرینی زیادی در کشور ایجاد می‌کند.

قطعا ترامپ منابع درآمدی ایران را محدودتر خواهد کرد. با وجود محدود شدن بازارها ما با جدیت باید در زمینه صادرات چرخه زنجیره فولاد و فلزات حضور پیدا کنیم بنابراین می‌توان گفت با آمدن ترامپ دسترسی ایران به بازارهای فولادی محدود‌تر می‌شود. تبلیغاتی که در زمینه صنعت فولاد ایران در خارج از کشور می‌شود، خیلی شدید است.

با توجه به دریافتی‌هایی که از حضور در سمینارهای خارجی دارم باید بگویم که فولاد و چرخه زنجیره فولاد برای همه موضوع مهمی است و معادن برای کشورها و با توجه به آینده‌ای که فولاد و مواد معدنی ایفا می‌کنند از اهم موضوعات است.

فارغ از اینکه سیاست‌های ترامپ برای فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی و روی آوردن به انرژی‌های تجدید‌پذیر خواهد بود یا خیر، هیچ‌کس تضمین نمی‌کند که ترامپ مثل دور اول سیاست‌های توسعه صنعت نفت و گاز را ادامه ندهد و سیاست‌های توسعه ماشین‌های الکتریکی و انرژی‌های تجدید‌پذیر را سرکوب نکند چراکه باور دارم ترامپ در دور دوم خیلی غیرقابل پیش‌بینی‌تر از دور اول خواهد بود.

در دور اول تحریم‌ها در سال۲۰۱۸ یکی از اخباری که در سال۲۰۱۸ مخابره شد این بود که وزارت خزانه‌داری آمریکا برای اعمال تحریم به ایران از بیش از ۲۰۰ کارشناس خبره استفاده کرده است.
آن زمان مطرح شد افرادی هستند که کاملا به بازار ایران اشراف دارند و خیلی از اطلاعات را به دست می‌آورند.

بعد از کرونا هم مطرح کردم که با ادامه این تحریم‌ها احتمالا تعداد افرادی که در وزارت خزانه‌داری آمریکا فقط مختص به تحریم ایران کار می‌کنند، افزایش یافته است. تحریم‌ها در دوره بایدن ادامه یافت و اسم شرکت‌های متعددی به این لیست وارد شد.

با بررسی‌ها متوجه می‌شویم که آمریکایی‌ها به جزئیات پرداخته‌اند، حتی مهندسی معکوس کردند که محموله‌های وارداتی به اروپا از کدام مبدا بوده، مسیر را یافته و متوجه شدند که اسناد برخی محموله‌های وارداتی به اروپا در عمان یا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سوئیچ شده و حتی جابه‌جایی کشتی اتفاق افتاده برای اینکه مسیر کشور مبدا مشخص نشود و بعد با ارزیابی‌ها مشخص شد که محموله از ایران آمده و دیدیم شرکت‌های زیادی که حتی اروپایی بودند تحریم شدند و این مساله خیلی عرصه را تنگ کرد و تا به امروز این روند ادامه دارد.

البته باید گفت کشورهای هدفمان مشخص است و معتقدم که با ردیابی صادراتی که ما به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیا و خاور دور داشتیم، آمریکا عرصه را به جهت واردات محصولات ایرانی تنگ‌تر خواهد کرد. این یکی از عواملی است که باعث می‌شود خریداران از خرید محصول معدنی ایرانی عقب‌نشینی کنند.

معتقدم حتی تحریم‌هایی که عراق به ویژه در مورد واردات میلگرد وضع کرد و خیلی از تولید‌کنندگان میلگرد کشور بر سر این موضوع لطمه دیدند تحت‌تاثیر آمریکا بوده چراکه عراق برای مبادی کشورهای دیگر محدودیت را در حد ایران وارد نکرده است اما ترکیه بارها محموله فولاد ایران را در سال‌های گذشته وارد کرده و با تغییر اسناد به عنوان محصول ترکی به سوریه با قیمت ۴۰دلار بالاتر صادر کرده است! این در حالی است که ما عملا هیچ منافعی از صادرات آنطور که باید نبرده‌ایم.

فارغ از اینکه سوریه هم شریک تجاری ماست ولی ما مجبور شدیم محموله را از طریق ترکیه صادر کنیم. متاسفانه این روند در دور دوم تحریم‌ها ادامه دارد و کشورهای زیادی که محموله‌های ایران به آنها ارسال می‌شود تحت فشار آمریکا قرار می‌گیرند تا واردات را محدود کنند.

منبع: روزنامه جهان صنعت