در این زمینه کارشناسان ابراز امیدواری می‌کنند که درهای بخش معدن بیشتر از قبل به روی نوآوری باز شود و از دولت انتظار دارند که عرصه را برای فعالان این حوزه بیشتر فراهم کند.
کارشناسان باور دارند که حوزه‌های انحصاری همچون معدن بسیار کمتر به دنبال مبحث نوآوری هستند چراکه آنها فروش و بازدهی خود را دارند در حالی که در صنایع رقابتی بحث نوآوری با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود. در این بین می‌توان به کشورهایی مثل امارات و عربستان در حوزه معدن اشاره کرد که گام‌های بسیار خوبی برداشته‌اند. مساله‌ای که برای ایران که زمانی از این کشورها جلوتر بود، جای تاسف دارد! شرکت‌های‌ معدنی‌ موفق‌ در جهان‌ با پذیرش‌ فناوری‌های‌ دیجیتال‌ و هوشمند در تمامی‌ مراحل‌ معدنکاری‌ موفق‌ شده‌اند کل‌ زنجیره‌ عملیات‌ معدن‌ را خودکار و بهینه‌ کنند و در عین‌ دستیابی‌ به‌ ایمنی‌ و سودآوری‌، بهره‌وری‌ و کارایی را نیز افزایش‌ دهند. بر این‌ اساس‌ می‌توان گفت‌ هوشمندسازی‌ معادن‌ در سطح‌ جهان‌ منجر به‌ تحقق‌ دو هدف‌ شده ‌است؛ نخست‌، تبدیل‌ محیط‌ کار معدن‌ به‌ محیطی‌ امن‌ و مناسب‌ و دیگری‌‌ اثربخشی‌ بیشتر اقدامات‌ به ‌طوری‌ که‌ تولید با سودآوری‌ پایدار همراه‌ شده ‌است. مساله مهم این است که چنین کشورهایی درها را برای دریافت اطلاعات روز تکنولوژی باز گذاشته‌اند و خود را حبس نکرده‌اند. باید بدانیم که امروز تنها شرکت‌هایی که در حوزه دیجیتال فعال هستند بازی را خواهند برد بنابراین تنها راه پیشرفت ما در این عرصه باز کردن درها و استفاده از ظرفیت نخبگان است که انتظار می‌رود دولت چهاردهم آن را محقق سازد.
هوش‌مصنوعی می‌تواند در پیش‌بینی پهنه‌های معدنی، بهینه‌سازی عملیات استخراج و پیشگیری از وقوع خطرات موثر باشد. مدل‌سازی مبتنی‌بر داده‌های جمع‌آوری ‌شده از تجهیزات و زمین‌شناسی می‌تواند تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تری را ممکن سازد. هوشمندسازی؛ کلید افزایش ایمنی و بهره‌وری هوشمندسازی تجهیزات و فرآیندهای معدنی، از جمله استفاده از سنسورها و اینترنت اشیا باعث کاهش خطاهای انسانی و افزایش ایمنی محیط‌های کاری می‌شود. به‌علاوه، این فناوری‌ها می‌توانند کارایی ماشین‌آلات را افزایش داده و هزینه‌های نگهداری را به حداقل برسانند اما اجرای پروژه‌های هوشمندسازی با موانعی مانند کمبود زیرساخت‌های ارتباطی، عدم وجود نیروی متخصص و محدودیت بودجه روبه‌رو است، همچنین عدم آشنایی برخی مدیران صنعتی با مزایای این فناوری‌ها، مانعی برای توسعه سریع آنها محسوب می‌شود.
برای گسترش هوشمندسازی پیشنهاد می‌شود که شرکت‌های دانش‌بنیان با شرکت‌های معدنی در قالب پروژه‌های مشترک همکاری کنند. این همکاری می‌تواند در شناسایی دقیق نیازهای معادن و طراحی تجهیزات متناسب با شرایط هر معدن بسیار موثر باشد. نقش آموزش در توسعه هوشمندسازی هم یکی دیگر از مباحث مهم این مساله است که مواردی نظیر آموزش نیروی متخصص، به‌ویژه در زمینه هوش‌مصنوعی و تحلیل داده را در بر می‌گیرد.

هوشمندسازی معدن و صنایع معدنی نهایی می‌شود
معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی ایمیدرو گفت: این سازمان در حال نهایی سازی برنامه هوشمندسازی در معدن و صنایع معدنی است.
سمیه خلوصی تصریح کرد: ایمیدرو اقدامات گسترده‌ای را برای هوشمندسازی و استفاده از تکنولوژی صنعت نسل چهارم انجام داده که بخشی از آن شامل همکاری با وزارت ارتباطات و فناوری، برگزاری دوره‌های آموزشی و همچنین اجرای پایلوت این برنامه در معادن است.
وی ادامه داد: در این راستا تفاهمنامه‌ای با وزارت ارتباطات و فناوری مبادله شده که طبق آن مقرر شده زیرساخت‌های مرتبط با هوشمندسازی در معادن، توسط این وزارتخانه ایجاد شود.
معاون ایمیدرو در ادامه گفت: همزمان دو معدن زیرزمینی و روباز را به عنوان پایلوت طرح هوشمندسازی و استفاده از صنعت نسل چهارم، انتخاب کرده‌ایم و در حال تهیه سند حاوی جزئیات پروژه، اهداف و زمان‌بندی مربوط به فراخوان شناسایی پیمانکاران صاحب صلاحیت این برنامه هستیم.
به گفته خلوصی، اجرای برنامه‌های آموزشی، انتشار اطلاعات مختلف، مزایای استفاده از هوشمندسازی و استفاده از تکنولوژی نسل چهارم، از دیگر فعالیت‌های ایمیدرو در این مسیر به شمار می‌آید.
معاون ایمیدرو همچنین با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته در راستای فولاد سبز اظهار کرد: بررسی‌های متعددی در این برنامه در سه مقیاس آزمایشگاهی، شبیه‌سازی و اجرای پایلوت انجام شده و طرح آن در حال نهایی شدن است و به زودی در سطح ایمیدرو اجرایی می‌شود.
خلوصی اظهار امیدواری کرد که طی یک ماه آتی، برنامه قطعی و جامع این طرح نهایی و سپس وارد عملیات اجرایی شود.
نقش هوشمندسازی در بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، افزایش ایمنی معادن و توسعه پایدار صنعت معدن مدت‌هاست که مورد تاکید است اما مساله مهم چالش‌های اجرایی شدن این فناوری‌، نیازهای زیرساختی و لزوم تعامل بیشتر بین شرکت‌های دانش‌بنیان و مجموعه‌های معدنی است.

حرکت کُند هوشمندسازی در معدن
رییس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران طی سخنانی از پیشرفت کند فناوری و هوش‌مصنوعی در حوزه معدن به دلیل پایین بودن رقابت سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که درهای این بخش بیشتر از قبل به روی نوآوری و فناوری باز شود.
سحر بنکدارپور اظهار کرد: ما در اتاق بازرگانی رقیب بنگاه‌ها نیستیم و تنها در جهت ارائه تسهیلات بین بخش‌خصوصی و بخش نوآوری وارد عمل شدیم که این رویکرد در بخش معدن نیز اجرایی شد.
او افزود: در چندین مرحله برگزاری کارگروه‌های مختلف ما به این نتیجه دست یافتیم که حوزه‌های انحصاری مثل معدن بسیار کمتر دنبال مبحث نوآوری هستند چراکه فروش و بازدهی خود را دارند اما در صنایع رقابتی بحث نوآوری با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.
رییس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه کشورهایی چون امارات و عربستان در حوزه معدن گام‌های بسیاری خوبی برداشتند و این برای ما که از آنها عقب ماندیم جای تاسف دارد، تصریح کرد: این کشورها درها را برای دریافت اطلاعات روز تکنولوژی باز گذاشتند و این قابل توجه است.
بنکدارپور ضمن اشاره به همکاری مشترک مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران و وزارت ارتباطات در راهبری تسهیلات تبصره‌۱۸ خاطرنشان کرد: طی فراخوانی که درخصوص هوشمندسازی و هوش‌مصنوعی در معادن منتشر شد و طرح‌هایی که به ما رسید، دریافتیم برخی شرکت‌ها و تیم‌ها اقدامات نوآورانه خوبی در این خصوص انجام دادند اما این روند باید به صورت زنجیره طی شود، این در حالی است که ما یک سیستم منسجم در این راستا نداریم.
رییس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه امروز شرکت‌هایی که در حوزه دیجیتال فعال هستند بازی را می‌برند، تاکید کرد: تنها راه پیشرفت ما باز کردن درها و استفاده از ظرفیت نخبگان است که امیدواریم این مهم محقق شود.

فاصله زیاد بین بخش صنعت و نوآوری
در ادامه بهاره خازنی، سرپرست مرکز توسعه فناوری اطلاعات، امنیت و هوشمندسازی ایمیدرو نیز پیرامون هوشمندسازی در حوزه معادن اظهار کرد: ما درصدد هستیم فاز مطالعاتی هوشمندسازی معادن را با توجه به درگیر بودن این مساله با جان کارگران با دقت انجام دهیم اما معتقدیم فاصله بسیاری میان بخش صنعت و نوآوری وجود دارد که این فاصله باید از بین برود.
وی در ادامه افزود: عدم اعتماد مدیران به روش‌های هوشمندسازی و تاکید آنها بر فناوری‌های روز به دلیل حملات سایبری و کوچک بودن شرکت‌های هوشمند در مقابله با شرکت‌های بزرگ معدنی و صنعتی موضوع و مساله مهمی است از این‌رو در کارگروه‌هایی که تشکیل دادیم درصدد رفع این مسائل هستیم.
بررسی‌ وضعیت‌ هوشمندسازی‌ معادن‌ در کشور، گویای‌ آن است‌ که‌ هوشمندسازی‌ به‌ آن شکل‌ و معنایی‌ که‌ در دنیا مطرح‌ است‌ در ایران‌ صورت‌ نگرفته ‌است‌. برخی‌ فناوری‌های‌ جدید در حوزه‌ معدن‌ ورود پیدا کرده‌اند و مورد‌استفاده‌ قرار می‌گیرند اما هوشمندسازی‌ و معدنکاری‌ مدرنی‌ که‌ در دنیا در حال‌ انجام‌ است‌، همچنان‌ در ایران‌ ظهور نکرده‌ است‌. در واقع به‌ دلیل‌ نگاه‌ سنتی‌ به‌ معدنکاری‌ و عدم‌استفاده‌ از فناوری‌های‌ نوین‌، بخش‌ معدن‌ کشور از نگاه‌ فناوری‌ حفاری‌، آتشباری‌، ترابری‌ و فرآوری عقب‌تر از حوزه‌های‌ دیگر حرکت‌ کرده‌است به ‌طوری ‌که‌ جز در موارد معدودی‌ در چند مجموعه‌ بزرگ‌، هوشمندسازی‌ چندان‌ فراگیر نشده ‌است‌ و فقط‌ برخی‌ شرکت‌های‌ معدنی‌ گام‌هایی در راستای‌ هوشمندسازی‌ برخی‌ فعالیت‌های‌ معدنکاری‌ برداشته‌اند.
منبع: روزنامه جهان صنعت