صنعت فولاد به یکی از صنایع پرمصرف انرژی تبدیل شده و فرآیند تولید آن نیاز به مقدار زیادی انرژی، به خصوص برق دارد. بازیافت مواد قابل استفاده در تولید فولاد، به معنای استفاده مجدد از مواد قبلی و جلوگیری از استخراج و فرآوری مواد اولیه جدید است. این کار باعث کاهش نیاز به انرژی برای تولید فولاد می‌شود و در نتیجه مصرف برق را کاهش می‌دهد.
با کاهش مصرف برق در صنعت فولاد، منابع طبیعی حفظ شده و آلودگی هوا هم کاهشی خواهد شد، همچنین بازیافت محصولات فولادی منجر به کاهش زباله‌های صنعت فولاد شده و به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند، بنابراین ترویج بازیافت محصولات فولادی به عنوان یک روش پایدار و سودمند برای کاهش مصرف برق و حفظ منابع طبیعی تلقی می‌شود.
یکی از موارد مهم بحث کاهش مصرف انرژی است. فرآیند تولید فولاد از مواد اولیه نیازمند صرف انرژی بسیار زیادی است. در مقابل بازیافت فولاد به انرژی بسیار کمتر نسبت به تولید فولاد اولیه نیاز دارد. به عنوان مثال تولید یک تن فولاد از مواد بازیافتی حدود ۷۵درصد انرژی کمتری نسبت به تولید آن از سنگ‌آهن مصرف می‌کند. مساله دیگر موضوع کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. تولید فولاد یکی از منابع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای به ویژه دی‌اکسید کربن است، بازیافت فولاد با کاهش نیاز به تولید فولاد جدید به طور چشمگیری میزان انتشار این گازها را کاهش می‌دهد. مساله دیگر کاهش هزینه‌های تولید است. بازیافت فولاد به دلیل کاهش مصرف انرژی و مواد اولیه، هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد و در نتیجه به رقابت‌پذیری صنایع فولادی کمک می‌کند.

مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی بازیافت فولاد
بازیافت محصولات فولادی نه‌تنها به تولید کمک می‌کند بلکه از نظر اقتصادی نیز بسیار مقرون‌به‌صرفه است.
با بازیافت فولاد می‌توان به مزایایی که در ادامه اشاره شده دست یافت. نخست، ایجاد اشتغال: توسعه صنعت بازیافت فولاد به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک می‌کند. افزایش ارزش‌افزوده، تولید محصولات فولادی از مواد بازیافتی و ارزش‌افزوده بیشتری را برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کند. دوم، کاهش آلودگی محیط‌زیست: بازیافت فولاد با کاهش حجم ضایعات فولادی به کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک می‌کند. در نهایت می‌توان به این نتیجه رسید که بازیافت محصولات فولادی راهکاری اساسی برای رسیدن به فولاد سبز نیز تلقی می‌شود و شرکت‌های فولادی باید هر چه زودتر به این امر ورود جدی داشته باشند.

تغییر روش تولید به کوره‌های قوس الکتریکی
محمد کمال‌زاده، مدیر دیگر فولادی با تاکید بر تاثیر منفی انتشار گازهای گلخانه‌ای به ‌ویژه دی‌اکسیدکربن(CO۲) بر محیط‌زیست و گرمایش جهانی گفت: حدود ۷درصد از کل حجم دی‌اکسید کربن تولیدی جهان از صنایع فولادسازی است. ایران که یکی از ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد در دنیا به شمار می‌آید، باید توجه ویژه‌ای به کاهش انتشار این گاز داشته باشد.
وی افزود: مهم‌ترین راهکار کاهش انتشار کربن، تغییر روش تولید از کوره بلند به سمت کوره قوس الکتریکی است. با توجه‌ به اینکه تولید فولاد در ایران عمدتا با کوره‌های الکتریکی انجام می‌شود، این رویکرد یک مزیت بزرگ در زنجیره تامین فولاد سبز کشور به‌ حساب می‌آید.
کمال‌زاده همچنین اشاره کرد که در آینده نزدیک، با توسعه فناوری‌های مرتبط با تولید هیدروژن سبز و اعمال مالیات‌های سنگین کربنی، تولید فولاد به روش‌های سنتی کمتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت و صنعت فولاد به سمت استفاده از روش‌های پایدارتر و سبز حرکت خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، تولید فولاد با استفاده از روش‌های نوآورانه مانند CCS و CCU (جمع‌آوری و استفاده از دی‌اکسیدکربن) بهترین راه‌حل برای فولادسازان ایرانی جهت کاهش انتشار کربن به شمار می‌رود، اما با توجه ‌به تحولات سریع در فناوری‌های مرتبط با هیدروژن، پیش‌بینی می‌شود در آینده نه‌چندان دور، تولید فولاد سبز به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شود. با توجه به مشکلات زیست‌محیطی ایجاد شده ناشی از تولید فولاد در کشور و مخاطرات عدیده‌ای که در زمینه سلامت شهروندان ایرانی به وجود آمده ابتدایی‌ترین راه متصور برای اجتناب از مضرات مذکور پیاده‌سازی روش CCU است.

حاشیه سود به کمتر از ۱۰ درصد رسید
ظرفیت خالی صنعت فولاد کشور بین ۷ تا ۱۰میلیارد دلار ارزش جایگزینی دارد یعنی ۷ تا ۱۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده که به واسطه کمبود برق و گاز و مواد معدنی و امثالهم نمی‌توانیم از آن بهره‌برداری کنیم و در صورت رفع چالش‌ها ارزآوری ۱۰میلیارد دلاری و کسب سهم ۲۵درصدی از صادرات غیرنفتی برای این صنعت در دسترس است.
امین ابراهیمی مدیر صنعت فولاد با اعلام اینکه براساس گزارشات ۶ماهه منتشرشده در سامانه کدال، میانگین حاشیه سود صنعت فولاد کشور به زیر ۱۰درصد رسیده است، اظهار داشت: از یک طرف درآمد فولادسازان در حوزه داخلی به واسطه سیاست‌های کنترل شده و در حوزه خارجی به واسطه دامپینگ چین و روسیه و همینطور بحث ارز نیمایی و سایر ترمزهای صادراتی کاهش یافته و از سوی دیگر هزینه‌های فولادسازان به طور میانگین ۴۰درصد افزایش یافته است و همچنان روند صعودی دارد که چنین شرایطی، تاب‌آوری صنعت فولاد را به مرز بحران رسانده است.
نایب رییس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اضافه کرد: البته اقدامات خوبی در حوزه ارزی به واسطه همکاری مشترک بین انجمن‌های زنجیره فولاد از سال گذشته استارت خورده که امیدواریم هر چه زودتر بازار توافقی ارز صادراتی راه‌اندازی شود تا بخشی از مشکلات این حوزه را مرتفع کند.
ابراهیمی با اشاره به چالش انرژی در صنعت فولاد اظهار داشت: در کنار همه این مسائل محدودیت انرژی به شکل برق در تابستان و به شکل گاز در زمستان تقریبا صنعت فولاد را تبدیل به یک صنعت فصلی کرده که فقط نیمی از سال می‌تواند فعالیت کند.
این مدیر معدنی تصریح کرد: با توجه به کاهش شدید حاشیه سود فولادسازان و کمبود منابع ناشی از آن، لازم است مبنای مدیریت شرکت‌ها از مبنای لاینر اکونومی یا اقتصاد خطی به سمت اقتصاد چرخشی که یک بحث جدید هست تغییر پیدا کند.
این مدیر صنعت فولاد گفت: بازیافت محصولات فولادی نقش بسزایی در صرفه‌جویی انرژی ایفا می‌کند. بازیافت در صنایع فلزی، نه‌تنها باعث کاهش مصرف صنایع طبیعی و انرژی می‌شود، بلکه به کاهش آلودگی محیط‌زیست و حفظ منابع معدنی نیز کمک شایانی می‌کند.
وی گفت: استفاده از محصولات جانبی تولید شده در صنعت فولاد و تولید فولاد سبز در چند سال گذشته به یکی از مهم‌ترین موضوعات در صنعت فولاد و حفاظت از محیط‌زیست تبدیل شده است.
ابراهیمی با اشاره به اقتصاد چرخشی گفت: اقتصاد چرخشی یک مدل تولید و مصرف است که هدف آن، کاهش ضایعات و استفاده بهینه از منابع موجود است. در این مدل به ‌جای دور انداختن مواد و محصولات، به‌طور مداوم، بازسازی و بازیافت مجدد می‌شود. این فرآیند باعث طولانی‌تر شدن چرخه‌ عمر بازیافت می‌شود.
این مدیر معدنی در مورد بازیافت حرارت گفت: صنعت فولاد حدود ۸درصد از تقاضای جهانی انرژی را تشکیل می‌دهد. ۲۰ الی ۴۰درصد از هزینه‌های تولید فولاد مربوط به انرژی است. مطالعات نشان داده که با حرارت ناشی از صنعت فولاد، ۱۰درصد از برق مورد نیاز این صنعت را می‌توان تامین کرد. پس با اطمینان می‌توان گفت بازیافت انرژی حرارتی، موجب افزایش بازدهی، کاهش مصرف سوخت و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و CO۲ خواهد شد. در این زمینه شرکت‌های فولادی اقداماتی همچون پیش‌گرم کردن فولاد، شارژ اسفنجی گرم، پیش‌گرم کردن گاز، خوراک در فرآیند احیای مستقیم، تولید بخار و برق از روش جذب حرارتی را انجام داده‌اند.

پیشنهاد تشکیل شورای عالی سرمایه‌گذاری در کشور
خداداد غریب‌پور مدیرعامل صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌های کشور گفت: باید به سوی صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا حرکت کنیم. ما محصولات با ارزش‌افزوده بالا وارد کرده و محصولات با ارزش‌افزوده پایین صادر می‌کنیم. این در حالی است که باید به سوی صادرات محصول با ارزش‌افزوده بالا حرکت کنیم.
وی افزود: ما در سه ماهه نخست سال جاری، ۲میلیون و ۹۰۰هزار تن صادر انجام داده‌ایم. برای تشویق صادرات، باید نرخ ارز نیمایی افزایش یابد زیرا تراز ارزی کشور را بهبود بخشیده و همچنین ارز مورد نیاز کشور را تامین می‌کند.
وی گفت: یکی از حاشیه‌های سود، نرخ تامین مالی است. زمانی که حاشیه سود کم شود، سرمایه‌گذاری نیز کاهش می‌یابد.
غریب‌پور با پیشنهاد تشکیل شورای عالی سرمایه‌گذاری در کشور گفت: خوب است که تامین مالی در کشور، زیر نظر شورایی به ‌نام شورای عالی سرمایه‌گذاری انجام شود. در بسیاری از کشورها تامین مالی را بانک‌ها انجام می‌دهند. در حال حاضر ۸۸درصد اوراق تامین مالی در اختیار بانک‌ها و ۱۲درصد از محل بازار سرمایه است.
وی تصریح کرد: این کشور برای رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، این ظرفیت به طور علمی، فنی و تکنولوژی انجام شده است. با نگاهی متوازن به امر سرمایه‌گذاری و بازرگانی، تولید و عرضه فولاد در بازار جهانی، نیاز به بازبینی دارد. ما جایگاه دهم در تولید فولاد و جایگاه نوزدهم در مصرف فولاد در دنیا را دارا هستیم. به قولی، نصف صادرات مواد معدنی کشور فولاد است.
غریب‌پور اظهار داشت: باید هماهنگی میان تولید‌کنندگان و مسوولان مرتبط با تولید فولاد در کشور، نظام بانکی و نرخ‌های بازار به وجود بیاید تا شاهد یک نشاط در صنعت فولاد کشور باشیم.

منبع: روزنامه جهان صنعت