در شرایط اقتصادی امروزی که ایران سپری می‌کند اهمیت این صنعت در بهبود شاخص‌های اقتصادی از جمله اشتغالزایی، رشد صادرات و ارزآوری و … بر کسی پوشیده نیست. از این جهت دولت در سیاستگذاری خود باید به دنبال ایجاد بسترهای لازم برای افزایش تولید و صادرات این فلز پراهمیت باشد.
براساس آمارهای منتشر شده از طرف انجمن جهانی فولاد حدود ۱۵۲‌میلیون و ۸۰۰‌هزار تن فولاد خام در جهان طی ماه جولای ۲۰۲۴ تولید شده و سهم ایران از این میزان، یک ‌میلیون و ۸۰۰‌هزار تن بوده است.

تولیدکنندگان فولاد کشور در حالی موفق به تحقق این میزان تولید فولاد خام در هفتمین ماه از سال‌جاری میلادی شدند که متاسفانه با کاهش ۱۸٫۷‌درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳، جایگاه ایران در بین ۱۰ فولادساز برتر جهان بعد از یک رتبه نزول از نهم به دهم کاهش یافت و کشور برزیل جای ایران را گرفت.
کمبود انرژی، نقش پررنگ دولت و قیمت‌گذاری دستوری از جمله مشکلاتی هستند که فعالان صنعت فولاد با آن دست به گریبان بوده و درنتیجه با مانع رونق تولید روبه‌رو هستند اما یکی از مسائلی که فعالان معدنی از آن رنج می‌برند تصمیمات خودسرانه بدون مشورت با فعالان بخش خصوصی و کاردان‌های صنعت فولاد است که باعث شده چالش‌های این عرصه چندین‌برابر گذشته شود.

مشکل تصمیمات بدون مشورت تاجایی پررنگ است که گفته می‌شود زنجیره فولاد کشور بیماری مزمن دارد و این مساله در کل زنجیره ریشه دوانده است اما اگر مدیریت با رویکردی صحیح بر این زنجیره حاکم و از نظرات بخش خصوصی استفاده شود، می‌توانیم به نتایج بهتری دست پیدا کنیم.
در این بین تولیدکنندگان می‌توانند با همدلی و همکاری، صدای واحدی را از حاکمیت بخواهند. حالا فعالان صنعت فولاد انتظار دارند که با حمایت‌های لازم از سوی حاکمیت و توجه به مسائل فولاد بتوان به سمت حل مشکلات گام برداشت.
یک فعال صنعتی در این خصوص گفت: اساسا آنچه منجر به افت تولید فولاد خام کشور طی هفته‌های اخیر شده، قطعی برق به عنوان یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تولید در واحدهای فولادسازی بوده است.
متاسفانه محدودیت تامین برق صنایع در روزهای گرم سال به یک چالش تکراری برای فولادسازان داخلی تبدیل شده و نه‌تنها تمهیدات لازم برای رفع این معضل توسط دولت و مسوولان اندیشیده نشده است بلکه به دلیل کمبود تولید برق در کشور از یکسو و افزایش میزان مصرف از سوی دیگر، شاهد تشدید قطعی برق کارخانه‌های صنعتی و فولادی در سالی که به نام جهش تولید مزین شده است، هستیم.
حمید سانتینی تصریح کرد: طبق ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان مصوب ۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ مجلس شورای اسلامی، در راستای توسعه صنایع دانش‌بنیان مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه بازار برای این صنایع و تولید برق پاک در محل مصرف، صنایع با قدرت مصرف بیشتر از یک مگاوات موظفند معادل یک‌درصد از برق مورد نیاز سالانه خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین کنند و این میزان در پایان سال پنجم باید حداقل به ۵‌درصد برسد.
این فعال صنعتی خاطرنشان کرد: این قانون در حالی به تصویب رسیده است که تامین انرژی برق برای کارخانه‌های فولادی فعال در بخش خصوصی کشور، هزینه هنگفتی را به همراه دارد و در صورت احداث نیروگاه‌های خورشیدی نیز برق کافی و مورد نیاز فعالان این صنعت از محل احداث این نیروگاه‌ها تامین نخواهد شد. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان فولاد ناچار به استفاده از دیزل ژنراتورها هستند که این مساله نیز معضلات خاص خود را به همراه دارد.
او ادامه داد: انحصاری بودن برخی قطعات مصرفی و همچنین خدمات تعمیرات و نگهداری، استفاده از دیزل ژنراتورها در کارخانه‌های فولادسازی را با چالش روبه‌رو کرده است چراکه متاسفانه در شرایط سخت و دشوار تحریم، دسترسی به قطعات و خدمات فنی مرتبط با این دیزل ژنراتورها که عمدتا از تکنولوژی‌های معتبر اروپایی و آمریکایی بهره می‌برند، امکان‌پذیر نیست.

از طرفی، سوخت قابل استفاده در این ژنراتورها نیز گاز و گازوییل است و اگر قرار باشد معضل قطعی گاز در روزهای سرد سال که همچون قطعی برق گریبان فولادسازان کشور را گرفته ادامه پیدا کند، بنابراین استفاده از دیزل ژنراتورها نیز تفاوت چندانی در شرایط موجود ایجاد نخواهد کرد.
سانتینی با اشاره به نقش منفی دولت تصریح کرد: علاوه بر کمبود برق که بی‌شک دولت و وزارت نیرو متولی اصلی رفع این چالش هستند، تامین آهن اسفنجی به عنوان ماده اولیه اصلی تولید فولاد در کارخانه‌های فولادسازی کشور و همچنین نحوه قیمت‌گذاری آن در بورس کالای ایران نیز عملکرد فعالان این صنعت را تحت تاثیر قرار داده است.

به نحوی که بخش عمده‌ای از آهن اسفنجی عرضه شده در بورس در اختیار تولیدکنندگان دولتی قرار می‌گیرد و از این‌رو دست فولادسازان بخش خصوصی از تامین این ماده اولیه حیاتی کوتاه باقی می‌ماند. لازم به ذکر است که این معضل به ویژه در روزهای سرد سال که واحدهای احیا مستقیم با معضل قطعی گاز مواجهند، بیشتر رخ‌نمایی کرده و به دنبال افت تولید آهن اسفنجی و کاهش عرضه و افزایش تقاضا، شرایط بازار دستخوش تغییرات نامناسبی می‌شود.
او با اشاره به وضعیت قیمت‌گذاری دستوری نیز گفت: قیمت‌گذاری دستوری در بورس نیز بر مشکلات موجود در تولید فولاد کشور دامن زده است و اگر دولت و وزارتخانه‌های ذی‌ربط بتوانند این معضل به علاوه کمبود برق و گاز کارخانه‌های فولادسازی کشور را رفع کنند، نه‌تنها جایگاه ایران در میان برترین فولادسازان جهان متزلزل نخواهد شد بلکه می‌توان نسبت به بهبود و تقویت این جایگاه طی چهار سال آینده امیدوار بود.
منبع: روزنامه جهان صنعت