یک مقام معدنی ضمن اینکه بر تولیدات داخلی تاکید داشته باور دارد که نمی‌خواهیم جنگلی از ماشین‌آلات معدنی وارداتی بی‌کیفیت داشته باشیم اما فعالان معدنی این عرصه را چندان خوشایند ارزیابی نکرده و باور دارند متاسفانه در چند سال اخیر در این زمینه اقدام خاصی صورت نگرفته است و استفاده از ماشین‌آلات فرسوده، بدون کارایی، با بهره‌وری بسیار پایین و هزینه بسیار بالا در آینده باعث آسیب جدی به معادن خواهد شد و نه‌تنها شاهد بهبود شرایط بلکه شاهد بدتر شدن وضعیت فعلی خواهیم بود.
به این ترتیب اینطور برداشت می‌شود که نگاه دولتی‌ها با نگاه فعالان بخش‌خصوصی همراستا نبوده و اینطور به نظر می‌رسد که تا این نگرش اصلاح نشود مشکل همچنان پابرجا خواهد بود. در حالی که مسوولان مربوطه تاکید دارند که معدنی‌ها باید از ماشین‌آلات ساخت داخل استفاده کنند اما به باور معدنی‌ها خرید ماشین‌آلات داخلی نسبت به ماشین‌آلات خارجی‌ و وارداتی‌ برای آنها گران‌تر تمام می‌شود ضمن اینکه کیفیت لازم را هم ندارد.
در این خصوص معاون ماشین‌آلات وزارت صمت گفت: هیچ تفاوتی بین معادن کوچک و بزرگ برای ما وجود ندارد، همه تولیدکننده هستند، بالغ بر ۱۳۰۰دستگاه در سال ۱۴۰۲ واردات ماشین‌آلات داشتیم که تقریبا ۹۰‌درصد واردکننده این دستگاه‌ها معادن کوچک و متوسط بوده‌اند.
محمد موسوی در واکنش به این دغدغه فعالان بخش معدن گفت: پیش از دولت سیزدهم واردات ماشین‌آلات معدنی ممنوع شده بود. کل تولید ماشین‌آلات معدنی در کشور ۱۷۵۰دستگاه و بسیاری از شرکت‌های بزرگ ماشین‌سازی معدنی مانند هپکو هم تعطیل شده بود؛ در این زمینه دو راهکار در نظر گرفته شد که یکی برنامه افزایش تولید در کشور و دیگری آزادسازی واردات ماشین‌آلات معدنی بود.

موسوی افزود: در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ رشد خیلی خوبی در تولید ماشین‌آلات معدنی داشتیم به‌ طوری که در سال اول ۱۰۰‌درصد و در سال دوم ۴۰‌درصد رشد تولید داشته‌ایم. تولید ماشین‌آلات معدنی و راهسازی از ۱۷۵۰دستگاه در ابتدای دولت سیزدهم به حدود ۴‌هزار دستگاه ماشین‌آلات رسیده است البته این عدد کافی نیست و باید این عدد را افزایش دهیم و به سمت صادراتی شدن آن حرکت کنیم.
وی ادامه داد: همزمان با افزایش تولید، واردات ماشین‌آلات معدنی و راهسازی به صورت نو و مستعمل تا پنج سال آزاد شد و سالانه ۱۳۰۰دستگاه وارد کشور شده است.معاون وزیر صمت تصریح کرد: موضوع اصلی این است که ما یک نیاز انباشته داریم و با ۱۵‌هزار دستگاه ماشین‌آلات معدنی فرسوده در معادن مواجه هستیم. چنانچه طی سه سال متوالی برنامه‌های فعلی ادامه پیدا کند شاهد نوسازی ماشین‌آلات معدنی و راهسازی خواهیم بود.
موسوی اظهار کرد: تقریبا ۹شرکت اصلی تولیدکننده ماشین‌آلات را شرکت‌های بخش‌خصوصی تشکیل می‌دهند، همزمان واردات هم آزاد است و این خودش قیمت ماشین‌آلات را کنترل می‌کند. وی در پاسخ به این سوال که فعالان معدنی می‌گویند ماشین‌آلات معدنی که وارد شده مناسب شرکت‌های معدنی بزرگ است و معادن کوچک بی‌بهره مانده‌اند، گفت: هیچ فرقی بین معادن کوچک و بزرگ برای ما وجود ندارد و از نظر ما همه تولیدکننده هستند. بالغ‌بر ۱۳۰۰دستگاه در سال ۱۴۰۲ واردات ماشین‌آلات داشتیم که تقریبا ۹۰‌درصد از واردکننده‌های این دستگاه‌ها معادن کوچک و متوسط بوده‌اند.
معاون ماشین‌آلات وزارت صمت درخصوص روند واردات ماشین‌آلات نیز گفت: وزارت صمت واردات را انجام نمی‌دهد، خود معدن‌داران یا شرکت‌های بازرگانی که با آنها قرارداد دارند این کار را انجام می‌دهند. وزارت صمت صرفا با مشورت با شرکت‌های معدنی، برندهای معتبر را تعیین می‌کند چراکه نمی‌خواهیم جنگلی از ماشین‌آلات معدنی وارداتی بشویم که بعضا بی‌کیفیت باشند و بعدا معادن ما را تحت‌تاثیر قرار دهند.

کمبود ماشین‌آلات به‌زودی معادن را زمین‌گیر می‌کند
این در حالی است که دبیر انجمن تولید‌کنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی گفته است: وزارت صمت به دلیل کمبود ارز موردنیاز برای واردات ماشین‌آلات معدنی، تولید را به شرکت‌ها دیکته کرده و به سمت تولید ماشین‌آلات داخلی با کیفیت پایین و هزینه بالا رفته است.
عبدالرضا صالحی گفت: طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب باید با برنامه‌ریزی، معادن را جایگزین نفت کرد و از متکی‌بودن بودجه کشور به نفت رها شد اما متاسفانه در چند سال اخیر در این زمینه اقدام خاصی صورت نگرفته است و استفاده از ماشین‌آلات فرسوده، بدون کارایی، با بهره‌وری بسیار پایین و هزینه بسیار بالا، در آینده باعث آسیب جدی به معادن خواهد شد.
دبیر انجمن تولید‌کنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی گفت: طبق آمار وزارت صمت، حدود ۱۷‌هزار دستگاه ماشین‌آلات فعال در معادن کشور داریم اما به‌نظر می‌رسد با توجه به میزان ماشین‌آلات وارد شده، این آمار صحیح نباشد چراکه احتمال می‌دهیم این آمار اعلام شده براساس آمار شرکت پخش فرآورده‌های نفتی و میزان سهمیه سوختی که به ماشین‌آلات معدنی اختصاص داده می‌شود، ‌باشد.

وی ادامه داد: در صورت صحت آمار وزارت صمت و براساس روش‌های علمی و متداول، باید با ۱۷‌هزار دستگاه ماشین‌آلات فعال معدنی، نزدیک به ۴‌میلیون تن در سال برداشت مواد معدنی داشته باشیم اما در بهترین حالت تقریبا زیر ۶۰۰‌هزار تن در سال برداشت می‌کنیم بنابراین آماری که از ماشین‌آلات معدنی گفته می‌شود، واقعی نبوده و تعداد ماشین‌آلات فعال در معادن، پایین‌تر از این عدد است.
صالحی توضیح داد: اگر ماشین‌آلات نو جایگزین ماشین‌آلات قدیمی و مستهلک داخلی که به گفته وزارت صمت ۱۷‌هزار دستگاه است شود، تفاوت سوخت یارانه‌ای که مصرف می‌کنند، حدود ۱۱۰‌هزار‌میلیارد تومان خواهد بود که می‌توان این رقم را به واردات ماشین‌آلات معدنی با تکنولوژی جدید اختصاص داد تا با افزایش تولید و ارز‌آوری بیشتر، گردش مالی برای واردات ماشین‌آلات ایجاد شود.

مصرف سوخت بالای ماشین‌آلات مستهلک معدنی
دبیر انجمن تولید‌کنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی افزود: اکثر ماشین‌آلات معدنی بسیار فرسوده و در حد قراضه هستند و تعدادی نیز قابلیت استفاده در معادن را ندارند ولی با توجه به سوخت ارزان، معدن‌داران سهمیه سوخت آنها را دریافت کرده و مشخص نیست در کجا و به چه صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد و این نقطه ابهام که آیا مازاد مصرف سوخت‌ قاچاق می‌شود یا خیر باید رفع شود.
صالحی با اشاره به اینکه به دلیل استفاده از ماشین‌آلات فرسوده، افزایشی در برداشت محصولات معدنی نداشتیم، گفت: باید طبق برنامه‌های توسعه، سالانه ۱۰‌درصد افزایش در برداشت محصولات معدنی داشته باشیم؛ سال ۱۳۹۷ حدود ۷۰۰‌هزار تن برداشت داشتیم و اکنون این رقم باید حدود یک‌میلیارد و ۴۰۰هزارتن باشد که چنین چیزی نیست و متاسفانه این رقم به زیر ۶۰۰‌هزار تن رسیده است.
گفته می‌شود که در حال حاضر، عدم تخصیص به موقع ارز، مانعی بزرگ برای تولید و واردات ماشین‌آلات شده است. اگر برای شرکت‌های دارای نمایندگی‌ با سابقه، ارز حاصل از منابع اشخاص یا ارز آزاد را در نظر بگیرند، این شرکت‌ها با استفاده از ارتباطات گذشته خود و از طریق شرکت‌های واسط، به راحتی می‌توانند ماشین‌آلات مورد نیاز معادن را وارد و چالشی که در معادن وجود دارد را تا حدی حل کنند.
منبع: روزنامه جهان صنعت