«جهان‌صنعت» بارها در این خصوص که قیمت زغال واقعی نیست گزارش تهیه کرد. تاکید شد که قیمت زغال‌سنگ در بازارهای جهانی بسیار بالاتر از قیمت‌های داخلی است؛ موضوعی که انگیزه تولید را از تولیدکنندگان این صنعت خاکستری گرفته است و نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در این عرصه توجیه اقتصادی ندارد.

با اینکه کشور ما به عنوان بزرگ‌ترین منبع ذخیره زغال در منطقه شناخته می‌شود اما مساله چالش‌برانگیز برای فعالان زغال بحث قیمت‌ها و اختلاف با عرصه جهانی است. در حالی که قیمت تمام شده زغال‌سنگ وارداتی حدود ۱۵‌میلیون و ۸۰۰‌هزار تومان در هر تن است اما قیمت زغال‌سنگ داخلی ۶‌میلیون و ۸۰۰‌هزار تن است! این تفاوت فاحش ضربه سنگینی به تولیدکننده‌های زغال وارد و آنها را بیش از پیش بی‌انگیزه کرده است؛ موضوعی که باعث شده تولید داخلی سیر نزولی به خود بگیرد و فعالان این حوزه دیگر نگران تامین نیاز داخلی نباشند.

در این خصوص کارشناسان تاکید دارند اگر با شرایط فعلی پیش برویم روز‌به‌روز واردات زغال افزایشی و تولید کاهشی خواهد شد. در کنار بحث ارزآوری موضوع مهم دیگر این صنعت اشتغال‌آفرینی است، در حالی که صنعت دیگری را نمی‌توان معرفی کرد که به این اندازه نیروی کار داشته باشد. بنابر آمارها حدود ۱۸‌هزار و ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم در حوزه زغال مشغول به کار هستند.

در واقع ۳۵‌درصد هزینه‌های زغال در ارتباط با حقوق نیروی انسانی است. بنابراین این حوزه جزو معدود حوزه‌هایی بوده که با سرمایه‌گذاری کم جمعیت عظیمی را سر کار گذاشته است.حالا با اطلاعاتی که به دست «جهان‌صنعت» رسیده فعالان این عرصه کمتر نگران شرایط خواهند بود.

گفته می‌شود با تلاش‌های مداوم فعالان این عرصه از جمله انجمن زغال خوشبختانه ‌درصد قیمتی از ۵/۲۶ به ۳۰‌درصد رسیده است. البته معدنکاران زغال و شرکت‌های زغالی ۳۳‌درصد مدنظرشان بود ولی با توجه به مقاومتی که از جانب برخی از تولیدکننده‌های فولاد صورت گرفت این عدد روی ۳۰‌درصد تنظیم شد. به این ترتیب باید گفت قیمت واقعی زغال هنوز به دست نیامده است ولی همین عدد جدید هم تا حدودی نگرانی‌ها را برطرف می‌کند و شرایط و فضای کسب‌و‌کار را بهبود می‌بخشد.

اتفاق خوب برای زغال‌سنگ
یک کارشناس معدن در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: تا قبل از سال ۹۷ به جای اینکه تولید‌کننده زغال نرخ زغال‌سنگ را تعیین کند مصرف‌کننده عمده این کار را برعهده داشت که بدون ضابطه هم صورت می‌گرفت. متاسفانه قیمت‌ها واقعی نبود و درآمد معادن زغال کفاف و جوابگوی هزینه‌های سرسام‌آور را نمی‌داد اما از سال ۹۷ اتفاق خوبی افتاد، به این صورت که فرمول و رابطه‌ای تعیین شد که ۵/۲۶‌درصد قیمت متوسط ماهانه شمش فولاد خوزستان در بورس مبنای تعیین قیمت زغال شد. با اینکه این نقطه شروع خوبی برای این حوزه بود اما در ادامه با توجه به افزایش نرخ تورم و از طرفی افزایش شاخص بهای تولید‌کننده در بخش معدن که در اواخر دهه ۹۰ این شاخص به عدد ۱۰۰ هم رسید و موضوع افزایش نرخ ارز و افزایش حقوق دستمزد نیروی انسانی موجب شده که دوباره معادن زغال در بحران قرار گیرند.
او که نخواست نامش فاش شود، تصریح کرد: با تلاش‌های مداوم فعالان این عرصه خوشبختانه چند روز گذشته این ‌درصد اصلاح شده و از ۵/۲۶‌درصد به ۳۰‌درصد رسیده است. البته معدنکاران زغال و شرکت‌های زغالی ۳۳‌درصد مدنظرشان بود ولی با توجه به مقاومتی که از جانب برخی از تولیدکننده‌های فولاد صورت گرفت این عدد روی ۳۰‌درصد فیکس شد.

به این ترتیب باید گفت قیمت واقعی زغال هنوز به دست نیامده است ولی همین عدد جدید هم تا حدودی نگرانی‌ها را برطرف می‌کند و شرایط و فضای کسب‌و‌کار را بهبود می‌بخشد.

این فعال معدنی درباره ماهیت معدنکاری زغال‌سنگ تصریح کرد: اکثر معادن زغال زیرزمینی هستند و به دلیل خطرات بالقوه‌ای که در امر معدنکاری در زیرزمین وجود دارد و الزامات ایمنی بنابراین هزینه تولید در این دسته از معادن نسبت به سایر معادن بیشتر است.

از طرف دیگر معادن زیرزمینی زغال سنتی کارگر‌بر هستند. تقریبا ۶۰‌درصد بهای تمام شده زغال‌سنگ سنتی را حقوق و دستمزد نیروی انسانی دربر می‌گیرد، در نتیجه هزینه‌ها حاشیه سود معدنکاری زغال را نه‌تنها کاهش داده بلکه به صفر رسانده بود. ولی حالا اصلاح قیمت نه‌تنها باعث می‌شود که دغدغه‌مندی سرمایه‌گذار و فعال بخش خصوصی رفع شود بلکه باعث ایجاد جذابیت در راه‌اندازی معادن جدید زغال‌سنگ و طرح‌های توسعه شرکت‌های زغالی به خصوص در منطقه طبس خواهد شد.

او تصریح کرد: ۷۶‌درصد زغال‌سنگ ایران در طبس قرار دارد و نزدیک به ۷۰‌درصد جامعه آماری نیروی انسانی خراسان جنوبی در معادن زغال کار می‌کنند. از نظر آماری نزدیک به ۱۲‌هزار نفر به طور مستقیم در این حوزه شاغل بوده و امرار معاش می‌کنند.
پیش از این بارها انجمن زغال‌سنگ ایران پیگیر بازنگری در این موضوع بوده است اما مشکل همچنان باقی ماند. ضمن اینکه بی‌توجهی دولت را در سیاست‌های تقابلی با زغالی‌ها هم دیده‌ایم. به طور مثال با اینکه در پی حمله روسیه به اوکراین شاهد شکل‌گیری بحران انرژی در دنیا بودیم و فرصت خوبی برای صادرات زغال ایران فراهم شد اما باز هم دولت سیزدهم مانع‌تراشی کرد و زغال تولید نشد و صادرات رونق نگرفت! با اینکه در این زمان به شدت قیمت زغال بالا رفت اما در ایران قیمت‌ها تکان نخورد! کارشناسان در این خصوص گفتند با توجه به اینکه قیمت زغال‌سنگ در کشور ما براساس فرمولی تعیین می‌شود که در آن فرمول نرخ شمش فولاد خوزستان مبنای محاسبه قرار می‌گیرد و نه قیمت‌های جهانی، از این رو می‌توان گفت شرکت‌های زغال‌سنگی در بازار سرمایه از افزایش قیمت‌های جهانی بهره‌ای نمی‌برند اما حالا با واقعی شدن قیمت زغال شرایط تغییر خواهد کرد.

منبع: روزنامه جهان صنعت