بی‏‏‏‌ثباتی‏‏‏‌های اقتصادی، تورم ساختاری، بخشنامه‏‏‏‌های خلق‌الساعه، روند نزولی سرمایه‌گذاری در بخش معدن، ماشین‌آلات و زیرساخت‌های فرسوده از جمله عواملی هستند که باعث‌شده قیمت تولیدکننده بخش معدن همچنان روند افزایشی داشته‌باشد. قیمت مواد اولیه، هزینه انرژی، حمل‌ونقل و دستمزد نیز رشد هزینه‌ها در بخش معدن را به‌دنبال داشته‌است.

از طرف‌دیگرحقوق بالای دولتی و قیمت‌گذاری دستوری به‌جای تعیین نرخ براساس عرضه و تقاضا نیز علاوه‌بر اینکه بر سودآوری معادن تاثیرگذار بوده، افزایش هزینه‌های تولیدکننده بخش معدنی را به‌دنبال داشته‌ است.
بررسی‌‌‌‌ها نشان می‌دهد افزایش عوارض و مالیات برای جبران کسری‌بودجه به‌ویژه بر وضعیت معادن کوچک تاثیرگذار بوده و باعث کاهش سودآوری و تعطیلی این معادن شده‌است. افزایش تورم بخش معدن اما در شرایطی است که قیمت فروش محصولات معدنی متناسب با تورم امکان افزایش نداشته‌است و همین موضوع باعث‌شده توان تولید به‌ویژه در معادن کوچک و متوسط کاهش یابد. کارشناسان ضمن هشدار نسبت به کاهش سودآوری معادن معتقدند صنایع معدنی در وضعیت تورم و بی‌‌‌‌ثباتی فعالی، توان افزایش سرمایه و میزان تولید و ارتقای عملکرد و بهره‌‌‌‌وری را ندارند و همین موضوع مانع جدی در اجرای طرح‌های توسعه‌‌‌‌ای و سوددهی معادن است.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در فصل پاییز۱۴۰۲ به ۱۸۲۲.۰رسیده‌است که نسبت به فصل قبل (تورم فصلی)، ۰.۸، نسبت به فصل مشابه سال‌قبل (تورم نقطه‌به‌نقطه)، ۵۶.۲‌درصد و در چهار فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال‌قبل (تورم سالانه) ۴۷.۰‌درصد افزایش داشته‌ و این در حالی است که در فصل تابستان ۱۴۰۲، تورم فصلی۹.۰، تورم نقطه‌به‌نقطه، ۵۶.۵ و تورم سالانه ۳۵.۷ بوده‌است.

براین اساس درحالی‌که تورم فصلی و نقطه‌به‌نقطه در پاییز نسبت به فصل قبل اندکی کاهش داشته‌است، تورم سالانه بخش معدن در فاصله دو فصل افزایش حدود ۱۲ واحد درصدی داشته‌است. بررسی تورم بخش معدن در فصل بهار ۱۴۰۲ نیز حاکی از تورم فصلی ۱۳‌درصدی، تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۰.۷‌درصدی، تورم سالانه ۲۵درصدی است که بیانگر روند افزایشی تورم سالانه در بخش معدن از بهار تا پاییز ۱۴۰۲ است.

کاهش‌‌‌‌ تورم فصلی‌‌‌‌
در فصل‌‌‌‌ پاییز ١٤٠٢،تغییرات شاخص‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ تولیدکننده بخش‌‌‌‌ معدن نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ قبل‌‌‌‌ (تورم فصلی‌‌‌‌) ۰.۸‌درصد است که‌‌‌‌ در مقایسه‌‌‌‌ با همین‌‌‌‌ اطلاع در فصل‌‌‌‌ قبل‌‌‌‌ (۹.۰‌درصد)، ۸.۲ واحد‌درصد کاهش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌، به‌عبارتی‌‌‌‌‌ میانگین‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ دریافتی‌‌‌‌ توسط‌‌‌‌ تولیدکنندگان محصولات معدنی‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ازای‌‌‌‌ تولید ماده‌معدنی‌‌‌‌ در داخل‌‌‌‌ کشور، در فصل‌‌‌‌ پاییز ١٤٠٢ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ قبل‌‌‌‌ از آن، ۰.۸درصد افزایش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌. در این‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ بیشترین تورم فصلی‌‌‌‌ با ۶.۵‌درصد مربوط به‌‌‌‌ گروه «سایر معادن» و کم‌‌‌‌ترین‌‌‌‌ تورم فصلی‌‌‌‌ با ۰.۱درصد مربوط به‌‌‌‌ گروه «کانه‌‌‌‌‌های فلزی‌‌‌» است. همچنین‌‌‌‌ گروه «زغال‌سنگ‌‌‌» با تورم منفی ۰.۴‌‌درصد مواجه‌‌‌‌ بوده‌است‌‌‌‌.

کاهش‌‌‌‌ تورم نقطه‌به‌نقطه‌‌‌‌
در فصل‌‌‌‌ پاییز١٤٠٢، ‌درصد تغییرات شاخص‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ تولیدکننده بخش‌‌‌‌ معدن نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌ (تورم نقطه‌به‌نقطه‌‌‌‌) ۵۶.۲‌درصد است که‌‌‌‌ در مقایسه‌‌‌‌ با همین‌‌‌‌ اطلاع در فصل‌‌‌‌ قبل‌‌‌‌ (۵۶.۵‌درصد)، ۰.۳واحد‌درصد کاهش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌، به‌عبارتی‌‌‌‌، میانگین‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ دریافتی‌‌‌‌ توسط‌‌‌‌ تولیدکنندگان محصولات معدنی‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ازای‌‌‌‌ تولید ماده‌معدنی‌‌‌‌ در داخل‌‌‌‌ کشور، در فصل‌‌‌‌ پاییز١٤٠٢ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌، ۵۶.۲درصد افزایش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌. در این‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ بیشترین تورم نقطه‌به‌نقطه‌‌‌‌ با ۵۸.۵‌درصد مربوط به‌‌‌‌ گروه «کانه‌‌‌‌های‌‌‌‌ فلزی‌‌‌‌» و کم‌‌‌‌ترین‌‌‌‌ تورم نقطه‌به‌نقطه‌‌‌‌ با ۳۱.۳‌درصد مربوط به‌‌‌‌ گروه «زغال‌سنگ‌‌‌» است.

افزایش‌‌‌‌ تورم سالانه‌‌‌‌
در فصل‌‌‌‌ پاییز١٤٠٢،‌ درصد تغییرات شاخص‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ تولیدکننده بخش‌‌‌‌ معدن در چهار فصل‌‌‌‌ منتهی‌‌‌‌ به‌‌‌‌ این‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ دوره مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌ ۴۷.۰‌درصد است که‌‌‌‌ در مقایسه‌‌‌‌ با همین‌‌‌‌ اطلاع در فصل‌‌‌‌ قبل‌‌‌‌ (۳۵.۷‌درصد)، ۱۱.۳واحد‌درصد افزایش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌، به‌عبارتی‌‌‌ میانگین‌‌‌‌ قیمت‌‌‌‌ دریافتی‌‌‌‌ توسط‌‌‌‌ تولیدکنندگان محصولات معدنی‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ازای‌‌‌‌ تولید کالاهای‌‌‌‌ خود در داخل‌‌‌‌ کشور، در چهار فصل‌‌‌‌ منتهی‌‌‌‌ به‌‌‌‌ پاییز١٤٠٢ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ دوره مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌، ۴۷.۰درصد افزایش‌‌‌‌ داشته‌است‌‌‌‌. در این‌‌‌‌ فصل‌‌‌‌ بیشترین تورم سالانه‌‌‌‌ مربوط به‌‌‌‌ گروه «سایر معادن» با ۵۳.۹‌درصد و کم‌‌‌‌ترین‌‌‌‌ تورم سالانه‌‌‌‌ مربوط به‌‌‌‌ گروه «زغال‌سنگ» با ۲۸.۸درصد است.

تورم گروه زغال‌سنگ
بررسی تورم زیربخش‌های بخش معدن در بخش استخراج زغال‌سنگ، نشان می‌دهد در فصل پاییز ۱۴۰۲، شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در گروه زغال‌سنگ، ۱۵۱۴.۰ بوده‌است. تورم فصلی گروه زغال‌سنگ در این فصل منفی ۰.۴‌‌درصد، تورم نقطه‌به‌نقطه، ۳۱.۳‌درصد و تورم سالانه ۲۸.۸‌درصد بوده‌است؛ این در حالی است که در تابستان تورم فصلی گروه زغال‌سنگ، ۴.۸‌درصد، تورم نقطه‌به‌نقطه، ۳۷.۱‌درصد و تورم سالانه ۲۵.۷‌درصد بوده‌است. مقایسه دو فصل حاکی از آن است که با وجود کاهش تورم فصلی و نقطه‌به‌نقطه گروه زغال‌سنگ، تورم سالانه روندی افزایشی داشته‌است.

تورم گروه کانه‌‌‌‌های فلزی
شاخص قیمت تولیدکننده گروه کانه‌‌‌‌های فلزی در پاییز ۱۴۰۲ رقم۲۰۰۶.۶ بوده‌است. تورم فصلی این گروه در این فصل ۰.۱‌درصد، تورم نقطه‌به‌نقطه، ۵۸.۵‌درصد و تورم سالانه ۴۶.۸‌درصد بوده‌است. در تابستان ۱۴۰۲، تورم فصلی، نقطه‌به‌نقطه و سالانه این گروه به ترتیب، ۹.۳، ۵۸.۱ و ۳۳.۸ ثبت شده‌است. مقایسه دو فصل نشان می‌دهد با وجود کاهش تورم فصلی، تورم نقطه‌به‌نقطه و سالانه در این گروه افزایش داشته‌است.

گروه سایر معادن
شاخص قیمت تولیدکننده گروه سایر معادن در پاییز ۱۴۰۲، رقم ۱۱۳۶.۰ ثبت شده‌است. تورم فصلی، نقطه‌به‌نقطه و سالانه این گروه در این فصل نیز به ترتیب ۶.۵، ۴۸.۰ و ۵۳.۹ بوده‌است که نسبت به تابستان ۱۴۰۲ و ثبت تورم فصلی ۸.۰‌درصدی، تورم نقطه‌به‌نقطه، ۵۱.۰‌درصدی و تورم سالانه ۵۶.۷‌درصدی، کاهش داشته‌است.

در دی‌‌‌‌ماه سال‌١٤٠٢، شاخص‌‌‌‌ تولید شرکت‌های‌‌‌‌ معدنی‌‌‌‌ بورسی‌‌‌‌ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌ با افزایش‌‌‌‌ ۴۱.۷درصدی‌‌‌‌ و نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه قبل‌‌‌‌ با افزایش‌‌‌‌ ۱۲.۵درصدی‌‌‌‌ مواجه‌شده و همچنین‌‌‌‌، شاخص‌‌‌‌ فروش شرکت‌های‌‌‌‌ معدنی‌‌‌‌ بورسی‌‌‌‌ هم‌‌‌‌ نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌ با افزایش‌‌‌‌ ۴۲.۵درصد و نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه قبل‌‌‌‌ با افزایش‌‌‌‌ ۸.۵درصد مواجه‌‌‌‌ شده‌است. بررسی‌‌‌‌ها نشان می‌دهد نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه قبل‌‌‌‌ شاخص‌‌‌‌ تولید و فروش زیربخش‌های‌‌‌‌ کنسانتره و گندله‌‌‌‌ افزایش‌‌‌‌ یافته‌است‌‌‌‌.

بررسی‌‎ها حاکی از آن است نسبت‌‌‌‌ به‌‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌‌ سال‌قبل‌‌‌‌ افزایش‌‌‌‌ شاخص‌‌‌‌ تولید و فروش زیربخش‌‌‌‌ گندله‌‌‌‌ منجر به‌‌‌‌ افزایش‌‌‌‌ شاخص‌‌‌‌ تولید و فروش شده‌است. آمارها همچنین نشان می‌دهد که شاخص قیمت تولیدکننده بخش معد ن در فصل دوم سال‌۱۴۰۲ نسبت به فصل پیش از آن ۸‌درصد و نسبت به فصل مشابه در سال‌۱۴۰۱، ۵۵‌درصد افزایش داشته‌است.

در این بازه زمانی بیشترین افزایش مربوط به بخش سایر معادن با ۵۶‌درصد و کمترین آن مربوط به معادن زغال‌سنگ با ۲۵‌درصد است. زیر بخش استخراج فلزات نیز شاهد رشد ۳۳‌درصدی بوده‌ است.
منبع: دنیای اقتصاد