به گزارش بیرونیت به نقل از روزنامه جهان صنعت، در این خصوص کارشناسان باور دارند با اینکه ایران به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای جهان در زمینه گوهرسنگ‌ها شناخته می‌شود، اما به خاطر بی‌توجهی مسوولان، پتانسیل‌ها در این حوزه مغفول مانده و پیشرفت در این عرصه چندان حاصل نشده است؛ موضوعی که باعث شده نقش ایران در گوهرسنگ‌ها حداقلی باشد.
با اینکه مسوولان چند سالی است طرح ملی به نام گوهرسنگ‌ها را تدوین و به سازمان‌های مختلف از جمله سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ابلاغ کرده‌اند اما هنوز جای کار زیاد است. به طور مثال روی اکتشاف گوهرسنگ‌ها کار چندانی انجام نشده است. بنابراین کارشناسان باور دارند که از ۱۰۰ درصد کار تنها پنج درصد کار روی گوهرسنگ‌ها انجام شده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد مسوولان نسبت به این مساله آگاهی کمتری داشته و تازه فهمیده‌اند که ما پتانسیل‌های بسیار خوبی در حوزه گوهرسنگ‌ها داریم که از ارزش‌افزوده بسیار بالایی هم برخوردار است. حال اگر بتوانیم اکتشافات را در این حوزه ادامه دهیم طی سال‌های آینده وضعیت بهتری پیدا خواهیم کرد. با اینکه در حال حاضر وضعیت‌مان در حوزه گوهرسنگ‌ها اصلا خوب نیست ولی در آینده می‌تواند شرایط تغییر کند و همه چیز امیدبخش باشد.

ایران پیشروترین کشور در زمینه گوهرسنگ‌هاست
بین ۶۵ تا ۷۰ درصد گوهرسنگ‌های جهانی را الماس در اختیار دارد و مابقی را سنگ‌های دیگر از جمله زمرد، انواع یاقوت و سایر سنگ‌ها به خود اختصاص داده‌اند. اما در خصوص وضعیت ایران رییس پژوهشکده گوهرشناسی بیان کرد: گوهرسنگ یا جمستون در ایران در حال پیدا کردن جایگاه خود است. به طور کلی در حوزه سنگ‌ها سه آیتم وجود دارد که یکی از آنها فلزات گرانبها مثل طلا و نقره است. آیتم دیگر گوهرسنگ‌هایی مثل الماس، زمرد، عقیق و غیره است. آیتم سوم هم جواهرات است که از ترکیب گوهرسنگ و فلزات گرانبها ایجاد می‌شود.
وحید احدنژاد رییس پژوهشکده گوهرشناسی در این خصوص گفت: گردش مالی گوهرسنگ‌ها در دنیا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است که بین ۶۵ تا ۷۰ درصد این رقم را الماس به تنهایی در اختیار دارد و مابقی‌اش را سنگ‌های دیگری مانند زمرد، انواع یاقوت و سایر سنگ‌ها به خود اختصاص داده‌اند. به گفته وی، منظور از ترن اوور صادرات نیست، بلکه گردش مالی گوهرسنگ‌هاست. یعنی کسی سنگ را به یک قیمت می‌خرد و با قیمت بالاتری به جای دیگری می‌فروشد که مجموع اینها ترن اوور مالی گوهرسنگ‌ها در جهان می‌شود.
احدنژاد افزود: در ایران به دلیل اینکه هیچ‌گونه مجرای مشخص و معینی تاکنون برای گوهرسنگ‌ها یعنی در بخش استخراج و فرآوری آنها وجود نداشته است، برای همین نمی‌توانیم آمار دقیقی در خصوص این سنگ‌ها ارائه بدهیم، ولی با توجه به آمارهای حدود هشت یا نه سال پیش کشور ایران چیزی حدود ۱۵۰ میلیون دلار گردش مالی در حوزه گوهرسنگ داشته است. یعنی زیر یک‌دهم درصد که آمار بسیار پایینی است. البته این آمار برای سال‌های قبل است که ارزش پول ایران بالاتر بود و طبیعتا این مقدار در حال حاضر رقم بسیار پایینی است.

تنوع زمین‌شناسی ایران
با توجه به آمارهای حدود هشت یا نه سال پیش کشور ایران چیزی حدود ۱۵۰ میلیون دلار گردش مالی در حوزه گوهرسنگ داشته است. یعنی زیر یک‌دهم درصد که آمار بسیار پایینی است. احدنژاد در خصوص پتانسیل‌های معدنی گوهرسنگ در ایران اظهار کرد: ایران از نظر زمین‌شناسی بسیار متنوع است و قابلیت اکتشاف گوهرسنگ‌های خوبی را دارد. همین الان هم یاقوت در همدان و گارنت دمانتوئید در بافت کرمان پیدا شده است که جزو گوهرسنگ‌های گرانقیمت محسوب می‌شود، اما در مورد اینکه کار کاملا کلاسیک و مدونی، روی اکتشاف گوهرسنگ‌ها انجام شده باشد متاسفانه تاکنون کاری صورت نگرفته است. وی اظهار کرد: یک طرح ملی به نام گوهرسنگ‌ها را چند سالی است که تدوین کرده‌ایم که به سازمان‌های مختلف از جمله سازمان زمین‌شناسی ابلاغ شده است که بر پایه این طرح کارهای اکتشافی را انجام می‌دهند. وی تاکید کرد: مدتی است، کارهایی صورت می‌گیرد و ما یک طرح ملی به نام گوهرسنگ‌ها را چند سالی است که تدوین کرده‌ایم که به سازمان‌های مختلف از جمله سازمان زمین‌شناسی ابلاغ شده که بر پایه این طرح کارهای اکتشافی را انجام می‌دهند. بنابراین درحال حاضر اگر بخواهم از وضعیت کنونی گوهرسنگ‌ها در ایران چیزی بگویم از ۱۰۰ درصد فقط پنج درصد کار انجام شده است.
احدنژاد تصریح کرد: مسوولان نسبت به این مساله کمی آگاه شده و فهمیده‌اند که ما پتانسیل‌های خوبی را در حوزه گوهرسنگ‌ها داریم که از ارزش‌افزوده بسیار بالایی هم برخوردار هستند. اگر بتوانیم اکتشافات را در این حوزه ادامه دهیم طی سال‌های آینده وضعیت بهتری پیدا می‌کنیم.
به گفته وی، سال‌ها قبل سنگ‌هایی مثل زمرد، یاقوت کبود و سنگ‌های دیگر اکتشاف شده‌اند، اما همه اینها به صورت پراکنده و به صورت فردی انجام شده است. یعنی فردی به صورت ناخواسته در گوشه‌ای از کشور اکتشافاتی انجام داده است، ولی به صورت اینکه سازمان زمین‌شناسی به عنوان سازمان متولی این کار و سپس سازمان ایمیدرو کاری انجام داده باشند نبوده است. ولی جدیدا کارهایی برای بخش اکتشافات انجام و برنامه‌ریزی‌هایی هم طرح‌ریزی شده است.
احدنژاد تصریح کرد: در نتیجه باید بگویم درحال حاضر وضعیت‌مان اصلا خوب نیست، ولی در آینده می‌تواند امیدبخش باشد. دلیل امیدبخشی هم این است که با دوندگی‌های فراوان، مسوولان متوجه شدند که بحث گوهرسنگ‌ها هم بسیار اهمیت دارد و می‌توان برای آنها جایگاه ویژه در نظر گرفت.

فعالیت در بخش گوهرسنگ‌ها در دست مافیاهای دولتی
از طرف نهادها، بانک‌ها یا ارگان‌ها و سازمان‌های مربوطه در جهت ارتقای این صنعت هیچ اعتباراتی به بخش خصوصی تخصیص داده نمی‌شود. بخش خصوصی هم، با توانایی‌ها و ظرفیت‌های موجود، بخشی از موضوعات این رویکرد را پیش می‌برند ولی این میزان کافی نیست.
در ادامه نایب‌رییس انجمن فروشندگان طلا و جواهر و گوهرسنگ‌ها در خصوص جایگاه فعلی گوهرسنگ‌ها در ایران گفت: چند سالی است که شرکت ایمیدرو و ایمینو در حال بارگذاری استانداردهای گوهرسنگ‌های ایران و شناخت پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های لازم جهت بهره‌برداری از منابع استخراجی و فرآیند گوهرتراشی هستند، تا به این طریق امکان سازوکار ساختاری برای فعالان این بخش به وجود آید تا بتوانند جایگاه گوهرسنگ‌ها را در ایران بهبود بخشند، البته این نوع فعالیت فقط در بخش دولتی وجود دارد.
محمد مصدق افزود: در بخش خصوصی، کار بسیار ضعیف پیش می‌رود. از جمله عدم تحصیلات ویژه‌ای که در این راستا وجود دارد. از سوی دیگر از طرف نهادها، بانک‌ها یا ارگان‌ها و سازمان‌های مربوطه در جهت ارتقای این صنعت هیچ اعتباراتی به بخش خصوصی تخصیص داده نمی‌شود. بخش خصوصی هم، با توانایی‌ها و ظرفیت‌های موجود، بخشی از موضوعات این رویکرد را پیش می‌برد ولی این میزان کافی نیست.
مصدق خاطرنشان کرد: برای این کار باید برای تامین تجهیزات صنعتی منابع ارزی تخصیص داده شود، زیرا تنها بخش کوچکی از تجهیزات اینجا ساخته می‌شود و بخش‌های عمده‌ای که فرآیند صنعتی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارند در کشور وجود ندارند تا بتوانند در بحث دانش علوم گوهرسنگ‌ها، در کارگاه‌ها و در جایگاه‌هایی که باید فعالیت‌های گوهرسنگ‌ها تثبیت شود این تجهیزات به کار گرفته شود، تا بتوانیم از منابع خوب کشورمان بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم.
وی به تحلیل بازار گفت: ما قطعا پتانسیل‌ها و منابع خیلی وسیعی داریم، ولی به جهت اینکه این بخش در حوزه‌های مشخص دست‌به‌دست می‌شود، از گستردگی آن برای ورود سرمایه‌گذار داخلی ممانعت می‌شود، همچنین بخش خصوصی عملکرد خیلی کندی دارد و در حد استانداردهای بین‌المللی نیست.
نایب‌رییس انجمن فروشندگان طلا و جواهر و گوهرسنگ‌ها در مورد استقبال از گوهرسنگ‌ها در ایران اظهار کرد: ما چهار سنگ اصلی الماس، زمرد، یاقوت کبود و یاقوت قرمز را داریم. باقی سنگ‌ها که از نمایش و زیبایی خاصی برخوردار هستند در علوم گوهرشناسی در دهه گذشته از آنها به عنوان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی نام می‌برند که از ورود آنها در محافل حرفه‌ای ممانعت کرده‌اند زیرا سنگ‌های نیمه‌قیمتی که در گذشته عنوان شده است به جهت تراش‌های حرفه‌ای و رنگ‌های زیبایی که در این گوهرسنگ‌ها می‌توان دید به قدری زیبا هستند که بعضی مواقع ارزش آنها از چهار سنگ اصلی هم بیشتر شده است.
مصدق خاطرنشان کرد: قاعدتا به جهت تنوع رنگ و جرات ریسک تراش‌های فانتزی روی این سنگ‌ها، شرایط را برای فعالان و متخصصان و هنرمندان ایجاد کرده است، زیرا قطعا با زیبایی و پدیده‌های خوبی، مخاطبان می‌توانند مواجه شوند و در بحث زیورآلات و تنوع رنگ‌ها برای مخاطبان جذابیت و اقبال بیشتری را ایجاد کند. خیلی از برندها، طرح‌ها و هنرمندان ما، به این گونه سنگ‌ها روی آورده‌اند و همین‌طور، مخاطبان علاقه‌مندی خود را به آنها نشان داده‌اند، زیرا بعد از ایام کرونا و آن چالش‌های افسردگی که در دنیا به وجود آمد قطعا رنگ‌ها در روحیه بخشیدن به افراد توسط زیورآلات می‌تواند تاثیرگذار باشد.
مصدق در خصوص جایگاه گوهرسنگ‌های ایرانی در جهان پاسخ داد: گوهرسنگ‌های ایران قطعا در جهان جایگاهی ندارند و ما هنوز نتوانسته‌ایم به استانداردهای جهانی نزدیک شویم. اگر منابعی هم داریم هنوز به صورت وسیع در جهان شناخته نشده‌اند. آن فرآیند بهینه‌سازی‌ها که در ساختار زیبایی گوهرسنگ‌ها، نقش مهمی دارند که خود اینها یک دانش و علوم پژوهشی خاصی است. ما در ایران هنوز آن فرآیند را نداریم و قطعا جایگاه ویژه‌ای را در این حوزه در جهان از آن خود نکرده‌ایم، اما قطعا با جلوه‌گری‌هایی که در حال تدوین است اگر محقق شود قطعا ما می‌توانیم برای این منظور افتخاراتی برای کشورمان در جایگاه بین‌المللی ایجاد کنیم.