طبق گزارشی که اتاق بازرگانی تهران درباره میزان تولید، صادرات و واردات انواع محصولات و صنایع معدنی منتشر کرده، مشخص شده که محصولات فولادی بیشتر از دیگر محصولات صادر و وارد شده‌اند. اما نکته جالب توجه اینکه واردات محصولات یاد‌شده بر صادرات غلبه داشته است.

به این ترتیب در بین انواع تولیدات معادن و صنایع وابسته به آنها در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ میلادی بیشترین ارزش و وزن صادرات به فولاد اختصاص داشته و ایران در این بازه زمانی ۹ میلیون و ۶۹۷ هزار تن فولاد صادر کرده که ارزش آن به ۴ میلیارد و ۱۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار رسیده است. همچنین بر اساس آمارهای ارائه‌شده توسط اتاق بازرگانی تهران در این بازه زمانی ۲۰۶ معدن سنگ‌آهن، ۱۰۰ معدن مس، ۴۸ معدن سرب و روی، ۹۳ معدن زغال‌سنگ، ۷۶۵ معدن معدن سنگ تزئینی و ۲۱ معدن طلا در کشور فعال بوده است.

تصویری از معادن ایران
اتاق بازرگانی تهران در گزارشی که با عنوان راهنمای بخش معدن منتشر کرده تصویری از معادن ایران و صنایع وابسته به آن ارائه داده است. این گزارش می‌افزاید که از ۵۷۸۲ معدنی که در کشور فعال هستند، ۴۹۷۴ معدن تا سال مالی منتهی به ماه مارس ۲۰۲۰ میلادی در گروه معادن فعال جای گرفته‌اند؛ شمار معادن فعال در مقایسه با مدت مشابه از سال ۲۰۱۹ نیز ۲/۱ درصد رشد داشته که برابر با ۵۸ معدن است. همچنین درآمد حاصل از این ۴۹۷۴ معدن به ۲ میلیون دلار رسید و رشد سالانه ۲/۶۱ درصدی داشت.

افزایش ارزش تولید محصولات معدنی
این گزارش همچنین حکایت از این دارد که در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۰ نیز ۳۹۲ میلیون و ۲۰۳ هزار تن مواد معدنی به ارزش دو میلیارد و ۶۴۰ میلیون دلار در ایران تولید شده است. این رقم نشانگر افزایش ۵/۸ درصدی در وزن و ۸/۶۴ درصدی در ارزش تولید محصولات معدنی ایران در مقایسه با سال پیش است.
صادرات محصولات معادن ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی به وزن ۵۵ میلیون تن و ارزش ۶/۷ میلیارد دلار رسیده است. در میان اقلام صادراتی ایران از فهرست مواد معدنی و صنایع وابسته به آن بیشترین ارزش از فولاد، مس و سیمان حاصل می‌شود. در سال ۲۰۲۱ میلادی، ارزش صادرات فولاد ۱/۴ میلیارد دلار، مس ۹۵۸ میلیون دلار و سیمان ۷۸۵ میلیون دلار بود.

جزئیات تولید فولاد میانی در سال ۱۴۰۱
تازه‌ترین آمارها نیز نشان می‌دهد: تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۱ با رشد ۸ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ به ۳۰ میلیون و ۲۱۲ هزار تن رسید. براساس تازه‌ترین آمارها، میزان تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۱ به ۳۰ میلیون و ۲۱۲ هزار تن رسید که این میزان نسبت به سال ۱۴۰۰ بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن افزایش نشان می‌دهد.
همچنین میزان تولید آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۱ بیش از ۳۱ میلیون و ۴۱۸ هزار تن گزارش شده که این میزان نسبت سال ۱۴۰۱ حاکی از رشد ۴ درصدی است. در همین حال، میزان تولید بیلت و بلوم در واحدهای فولادسازی ۱۸ میلیون و ۴۷۶ هزار تن بوده است که این میزان از رشد ۱۱ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ حکایت دارد.
علاوه بر این، میزان تولید اسلب در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۱ میلیون و ۷۳۶ هزار تن رسیده است که این میزان نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۴ درصدی نشان می‌دهد. البته از کل تولید فولاد میانی کشور، ۶۱ درصد سهم بیلت و بلوم و ۳۹ درصد سهم اسلب بوده است.

صادرات معادن کاهشی است
اتاق تهران در ادامه گزارش، بررسی را به سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ میلادی محدود می‌کند و می‌افزاید که در این بازه زمانی ۲۰۶ معدن سنگ‌آهن، ۱۰۰ معدن مس، ۴۸ معدن سرب و روی، ۹۳ معدن زغال‌سنگ، ۷۶۵ معدن معدن سنگ تزئینی و ۲۱ معدن طلا در کشور فعال بود. همچنین وزن تولید مواد معدنی در شش سال منتهی به سال ۲۰۲۱ میلادی سیر افزایشی داشت. بنا بر این گزارش وزن تولید ایران در سال مالی منتهی به ماه ماس در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ به ترتیب ۰/۳۴۳ میلیون تن، ۱/۳۵۴ میلیون تن، ۲/۳۶۱ میلیون تن، ۴/۳۶۱ میلیون تن، ۳/۳۹۲ میلیون تن و ۴/۴۴۶ میلیون تن بود.
نکته جالب درباره صادرات و واردات بخش معدن و صنایع معدنی در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ میلادی این است که وزن صادرات در این مدت ۱/۵۵ میلیون تن و وزن واردات ۲/۴ میلیون تن بود. بنابراین صادرات ۵۱ میلیون تن بیشتر از واردات بود.

فولاد در صدر صادرات و واردات
همچنین براساس داده‌های اتاق بازرگانی تهران، در میان انواع تولیدات معادن و صنایع وابسته به آنها در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ میلادی بیشترین ارزش و وزن صادرات به فولاد اختصاص داشت و ایران در این بازه زمانی، ۹ میلیون و ۶۹۷ هزار تن فولاد صادر کرد که ارزش آن به ۴ میلیارد و ۱۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار رسید. جالب اینجاست که در این سال و در گروه محصولات یادشده بیشترین واردات هم به محصولات فولادی اختصاص دارد. ایران در این سال یک میلیون و ۲۱۷ هزار و ۷۰۰ تن به ارزش یک میلیارد و ۳۷۳ میلیون دلار فولاد وارد کرد. البته در میان اقلام وارداتی وزن واردات زغال‌سنگ هم نزدیک به فولاد بود اما به دلیل ارزان‌تر بودن زغال‌سنگ نسبت به فولاد، ارزش آن نازل‌تر از فولاد شد. افزون بر فولاد و زغال‌سنگ آلومینا، آلومینیوم و فرومنگنز نیز اصلی‌ترین محصولات معدنی و صنایع معدنی هستند که در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۲۱ به ایران وارد شدند.

تحقق صادرات ۱۰ میلیارد دلاری صنعت مس با طرح‌های توسعه‌ای
پس از فولاد، مس، روی، آلومینیوم و سرب در فهرست اصلی‌ترین محصولات صادراتی معادن ایران قرار می‌گیرند که هم‌وزن و ارزش صادرات آنها با فاصله چشمگیری پایین‌تر از فولاد است.
به گفته رییس انجمن مس ایران استفاده از ماده معدنی مس به دلیل جهت‌گیری جهان برای استفاده از نوآوری‌های جدید، تا سال ۲۰۵۰ به چهار برابر میزان فعلی خواهد رسید. بهرام شکوری تصریح کرد: با ارتباطاتی که با کشورهای نظیر چین و عربستان شکل گرفته، می‌تواند به جای تولید و صادرات کاتد مس، آن را به ماده‌ای با ارزش‌افزوده بالاتر تبدیل کند.
رییس انجمن مس ایران گفت: استفاده از ماده معدنی مس به دلیل جهت‌گیری جهان برای استفاده از نوآوری‌های جدید، تا سال ۲۰۵۰ به چهار برابر میزان فعلی خواهد رسید. او خاطرنشان کرد: مس می‌تواند ارزآوری ۱۰ میلیارد دلاری برای کشور به دنبال داشته باشد و حتی می‌توانیم سالانه بیش از یک میلیون تن کاتد تولید کنیم.
رییس انجمن مس ایران ابراز امیدواری کرد ارتباطاتی که اکنون با کشورهایی نظیر چین و عربستان شکل گرفته به دیگر کشورها نیز توسعه یابد که در این صورت می‌توانیم به فناوری‌های روز صنعتی دستیابی داشته باشیم و به‌جای تولید و صادرات کاتد مس، آن را به ماده‌ای با ارزش‌افزوده بالاتر تبدیل کنیم یا در راستای تولید محصولات سبز معدنی گام برداریم.
وی اظهار داشت: رییس‌جمهوری بر انجام اقدامات از سوی دولت و دستگاه‌ها با مشورت بخش خصوصی توصیه و تاکید دارد و متصدیان امر باید به این مهم و همچنین اجرای قانون توجه و جدیت داشته باشند.
شکوری یادآور شد: زمانی قانونی در کشور وجود داشت که بانک‌ها می‌توانستند پروانه‌های بهره‌برداری معادن را به عنوان وثیقه بپذیرند، اما بانک‌ها قبول نمی‌کردند. حتی رییس‌جمهوری وقت، معاون اول و معاون حقوقی رییس‌جمهوری آن را به شکل بخشنامه صادر کردند، اما باز هم بانک‌ها توجهی نکردند؛ در این زمینه نیازمند اصلاحات هستیم.
شکوری ادامه داد: در صورتی که شورای سیاستگذاری در خصوص مس و زنجیره آن (هرچند به صورت مشورتی) شکل بگیرد و دولت نیز در سیاستگذاری‌های خود حمایت کافی از این صنعت انجام دهد، اتفاقات خوبی را در آینده نزدیک در این حوزه شاهد خواهیم بود.
رییس انجمن مس ایران تاکید کرد: هرگونه سیاستگذاری، این حوزه را متاثر می‌کند و باید به سمتی برویم که حمایت‌های همه‌جانبه از برنامه‌های توسعه‌ای مس در کشور انجام شود.

کمبود جهانی مس کماکان پابرجاست
در سطح جهانی به‌رغم کاهش ۲۰ تا ۳۰ دلاری بهای مس، قیمت این فلز کماکان بالاتر از ۹۰۰۰ دلار معامله می‌شود. در بحبوحه کاهش ارزش دلار، انتظارهایی برای رشد تقاضا و همین‌طور کمبود عرضه ایجاد شد که این عوامل سبب شده قیمت مس به بالاترین میزان خود در ۶ هفته گذشته برسد.
در همین حال داده‌های بورس فلزات لندن حاکی از آن است که موجودی انبارهای مس به ۵۶ هزار تن کاهش یافته است که این عدد پایین‌ترین میزان از سال ۲۰۰۵ تاکنون است. همچنین بورس آتی شانگهای ارزش خود را از ماه فوریه تا میزان یک‌سوم از دست داده است. از سوی دیگر، شرکت دولتی کودلکو شیلی اعلام کرده است که تولید مس در سال ۲۰۲۳ پس از کاهش ۶/۱۰ درصدی در سال ۲۰۲۲ تا ۷ درصد کاهش خواهد یافت.
همچنین بر اساس آمارهای اخیر تولید مس شیلی به محدوده ۳۸۰ هزار تن رسیده که این عدد کمترین سطح در ۶ سال اخیر بوده است. اما در نهایت گلدمن‌ساکس به دلیل عدم تعادل عرضه و تقاضا این پیش‌بینی را مطرح کرده که امکان کمبود جهانی موجودی مس تا ماه سپتامبر وجود خواهد داشت.

منبع: روزنامه جهان صنعت