بازیگران حوزه معدن و فعالان این بخش، به‌شدت نگران وضعیت معدن‌کاری در ایران هستند‌‌‌‌‌. آنها معتقدند که با ورود فناوری‌های نوین به عرصه معدن جهان، خطر طردشدگی از بازارهای بین‌‌‌‌‌المللی معدنی محسوس شده است. از آنجایی‌که کشورهای پیشرفته دنیا با معدن‌کاری دیجیتال هزینه‌های تولید خود را تقریبا نصف کرده‌‌‌‌‌اند، فقدان این فناوری در معادن ایرانی ممکن است موجب حذف کشور شود.

یحیی محمود، یکی از مدیران اجرایی شرکت IBM که در همایش معدن‌کاری دیجیتال «دنیای‌اقتصاد» حضور داشت، این خطر را بسیار نزدیک خواند‌‌‌‌‌. او معتقد بود که با ورود این فناوری، کشورهای رقیب سازوکارهای تولید ماده‌معدنی را به‌طور هوشمندانه با بازار تنظیم خواهند کرد و اگر کشوری نتواند صنعت نسل جدید را در دستور کار خود قرار دهد، دچار نقصان خواهد شد. از آنجایی‌که تقاضا در بازار مبتنی بر عوامل زیادی است، ممکن است در یک برهه و بازه زمانی کوتاه، کاهش و افزایش زیادی داشته باشد. کشورهای تولیدکننده ماده‌معدنی هم تنها در صورتی می‌توانند میزان تولید خود را با فرمول جهانی همسو کنند که پیشتر، فناوری‌های نسل جدید را به معادن خود اضافه کرده باشند. البته این تنها یک بخش خسارت کشورهای طرد شده است.

این فناوری همان‌گونه که تاثیر زیادی در کنترل عرضه دارد، تقاضا را نیز به‌گونه‌ای دیگر دچار معضلات جدی می‌کند. با ورود بلاک‌چین یا همان رمزارز به دنیای معدن، سیستم‌‌‌‌‌های کنونی برای احراز شناسنامه ماده‌معدنی به کلی تغییر خواهند کرد. فناوری بلاک‌چین در دنیا، به‌نوعی برای راستی‌‌‌‌‌آزمایی و تعیین خلوص یک ماده‌معدنی نیز به‌کار می‌‌‌‌‌رود. یک رمزارز با اسکن ماده‌معدنی از لحظه استخراج تا تبدیل آن به شمش، گفته‌‌‌‌‌ها و ادعاهای سازندگان و فروشندگان آن ماده‌معدنی را صحت‌‌‌‌‌سنجی می‌کند؛ بنا‌براین و از همین‌روی، شرکت‌های بزرگ خریدار این کامودیتی‌‌‌‌‌ها، حاضر به خرید مواد موردنیاز خود از فروشندگانی که نتوانسته‌‌‌‌‌اند در این راستی‌‌‌‌‌آزمایی شرکت کنند، نخواهند بود و کشورهای درحال‌توسعه که نتوانسته‌‌‌‌‌اند به‌موقع خود را در این سیستم جای دهند، به‌راحتی از بازارهای بزرگ جهانی حذف می‌شوند.

صنعت نسل چهارم به‌تازگی در ایران شروع به‌کار کرده و فعالان حوزه معدن نیز اخیرا متوجه اهمیت صنعت در معدن‌کاری شده‌‌‌‌‌اند‌‌‌‌‌. ایرانسل به‌عنوان اولین اپراتوری که قرار است برخی از این خدمات را به شرکت‌های معدنی ارائه دهد، در همایش «دنیای‌اقتصاد» با ارائه برخی ابزارهایی که در اختیار معدن‌کاران قرار خواهد داد، حضور یافت و به معرفی برخی ابزار ارائه‌شده مانند قابلیت آنتن‌دهی در معادن کشور، قابلیت تماس تصویری یا صوتی گروهی در مواقع بحران تنها با لمس یک دکمه و اعلام هشدار به شیوه‌های متفاوت در مواقع بحران، پرداخت.
سرویس واکه (Push to talk Over Cellular)

اولین سرویسی که ایرانسل معرفی کرد، سرویس واکه بود. واکه سرویس هوشمندی است که با فشردن تنها یک دکمه برای مکالمه، می‌تواند یک شبکه ارتباطی امن برای دو تا پنجاه نفر ایجاد کند. این ارتباط می‌تواند یک مکالمه صوتی یا چند رسانه‌ای مبتنی بر ویدئو، عکس یا پیام باشد. همچنین تماس بدون تاخیر و در بستر یک شبکه امن نیز از دیگر قابلیت‌های این شبکه است. تماس فرد به فرد و گروهی نیز قابلیت دیگری است که بدون‌نیاز به ‌شماره‌گیری به‌دست خواهد آمد. از جمله مهم‌ترین قابلیت‌های این شبکه امکان ارسال پیام درخواست کمک است که در جهان از آن استفاده می‌کنند.

مزایای سرویس واکه
افزایش امکان جابه‌جایی نیروی کار
عدم‌محدودیت در استفاده از فضای فرکانسی
مدیریت سازمانی انعطاف‌پذیر
ظرفیت بالای ساخت گروه‌های سیستم‌های کاری
مدیریت اطلاعات قدرتمند و کارآمد
کاهش هزینه‌های راه‌اندازی شبکه
امکان مکالمه امن نفر به نفر یا نفر با گروه
استقرار گروه‌های کاری پویا در یک منطقه جغرافیایی
مرکز کنترل با امکانات ویژه (سامانه دیسپچینگ مرکزی)
ارسال تصاویر زنده ویدئویی، پیام و عکس، موقعیت مکانی و انواع فایل
بهره‌گیری از GPS و رصد مسیر گروه‌های کاری بر روی نقشه آنلاین
ساخت گروه‌های مختلف سازمانی، کاری و عملیاتی و جلوگیری از نشت مکالمات
مدیریت هوشمند ناوگان حمل‌ونقل یکی از معضلاتی است که معدن‌کاران با آن مواجه هستند. سامانه مدیریت هوشمند ناوگان حمل‌ونقل (FMS)، راهکاری جامع و یکپارچه و با هدف مدیریت بهینه خودروها و ماموریت‌های سازمانی طراحی شده است. این سامانه به واسطه سنسورها و سخت‌افزارها، کلیه اطالاعات ناوگان حمل‌ونقل معادن را در مرکز نظارت گردآوری کرده و با تحلیل آنها، گزارش‌هایی در اختیار آنها قرار می‌دهد تا سرمایه‌گذاران و بازیگران عرصه معدن، بتوانند با کاهش هزینه، عملکرد ناوگان شرکت خود را بهبود بخشند. مشخصات سرویس مدیریت هوشمند ناوگان حمل‌ونقل، عبارت از رابط کاربری و مدیریت بر روی تلفن‌همراه، رایانه شخصی و صفحات وب و انواع ردیابی‌ها در سه مدل ساده، متوسط و پیشرفته است.
در این سرویس، با استفاده از سرویس شبکه امن همراه (APN) گروهی از سیمکارت‌ها در قالب یک شبکه خصوصی‌مجازی بر روی شبکه امن تلفن‌همراه ایرانسل با یکدیگر تبادل اطلاعات خواهند کرد. کسب‌وکارها با استفاده از این سرویس می‌توانند از طریق سیم‌کارت‌های ایرانسل، در یک کانال ارتباطی امن و اختصاصی بدون وابستگی به اینترنت، به شبکه داخلی خود در نقاط مختلف کشور متصل شوند و اطلاعات موردنیاز را به سرورهای داخلی منتقل کنند. در حال‌حاضر، این سرویس علاوه بر شبکه نسل دوم تلفن‌همراه، بر بستر کلیه فناوری‌های شبکه پهن‌باند ایرانسل نیز ارائه می‌شود.

ویژگی‌های این سرویس عبارت است از: راه‌‌‌‌‌اندازی سریع، امکان ارائه سرویس در دامنه پهنای باند نسل چهارم و پنجم، پوشش یک‌پارچه، عدم‌وابستگی به اینترنت، امنیت و پایداری بالا و قابلیت اختصاص ip به‌صورت داینامیک است که موجب افزایش بهره‌وری خواهد شد. عدم‌وابستگی به اینترنت به دلیل تنظیمات پیشرفته‌ای است که در پروتکل‌های تانلینگ آن ایجاد کرده‌اند و رمزانگاری از مبدا تا مقصد توسط خود مشتری، این استقلال از شبکه اینترنت را رقم زده است.

سرویس نظارت تصویری ابری (VSaaS)
راهکار نظارت تصویری ابری ایرانسل(VSaaS) یک محیط ابری اختصاصی را ارائه می‌دهد که می‌تواند نظارت تصویری با عملکرد بالا، مدیریت بدون‌درنگ وقایع و رخدادها، ذخیره‌سازی ابری تصاویر، تحلیل تصاویر ذخیره‌شده، با قابلیت استقرار مقرون‌به‌صرفه در دیتاسنتر ابری مشترکان را به‌دنبال داشته باشد. در راهکار پیشنهادی VSaaS، انتقال ویدئو از طریق شبکه انتقال ۵G/ ۴G انجام می‌شود و راه‌حل پیشنهادی ایرانسل نیاز به ذخیره تصاویر ضبط‌شده از هر دوربین در ذخیره‌سازهای موجود در محل دوربین‌‌‌‌‌ها را انجام می‌دهد. این تصاویر در پلتفرم ابری نگهداری می‌شوند و می‌توانند با استفاده از یک مرورگر وب یا یک برنامه تلفن هوشمند یا تبلت مشاهده شوند. کیوان عزیزمحمدی، نماینده ایرانسل در این همایش، به ارائه خدمات قابل‌دریافت در شهر هوشمند پرداخت.

او در ابتدای صحبت‌های خود چالش‌های فعلی در صنعت معدن را برشمرد. دسترسی به شبکه‌‌‌‌‌های امن و داده‌ها بدون فوت‌وقت، تحمل شرایط سخت به کمک فناوری، فضاهای محدود و حمل‌ونقل در این فضا، ادغام سیستم‌‌‌‌‌ها و ماشین‌‌‌‌‌های قدیمی و جدید در یک محیط عملیاتی، ادغام ot b و it در یک سیستم، از جمله مسایل معدن‌کاران در ایران است که ایرانسل با ارائه فناوری‌های هوشمند قادر به حل آنها است. به‌طور کلی، سه عرصه‌‌‌‌‌ای که قابل‌بهبود هستند عبارتند از: فعال‌سازی دیجیتالی، راندمان و ایمنی در رانندگی و شبکه‌‌‌‌‌های خصوصی که یک عامل فعال هستند. به‌کار‌گیری این روش‌ها موجب افزایش بهره‌وری مالی، تزریق جریان‌های مالی جدید و بازگشت بهتر سرمایه خواهند شد.
معدن‌کاری هوشمند برای افزایش بهره‌وری و کاهش مخاطرات
ایرانسل راهکارهای سازمانی مانند اتصال داده تلفن‌همراه سریع، قابل‌اعتماد و ایمن، ارتباطات صوتی و تصویری حیاتی، پخش ویدئو بهنگام، شبکه‌های حسگر، اینترنت اشیا، تجزیه و تحلیل و هوش مصنوعی، تاخیر کم برای خودگردانی و اتوماسیون، نظارت بر دارایی و نگهداری پیشگیرانه، موقعیت، ردیابی و حصار جغرافیایی، روبات‌ها، پهپادها و دوقلوهای دیجیتال و واقعیت‌افزوده/ ‌مجازی را ارائه داد.

این سازمان اعلام کرد که شاخص‌های کلیدی عملکرد و نیازهای در حال تحول صنعت در مسیر رشد و حرکت هستند. پذیرش فناوری‌های دیجیتال، با افزایش سلامت و ایمنی همراه است. از آنجایی‌که یکی از فاکتورهای مهم در معادن و صنایع معدنی، ایمنی است، افزایش ضرایب ایمنی و کاهش تعداد و شدت حوادث رخ‌داده، از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مدیران صنایع معدنی و معادن است. صدمات ناشی از سقوط تجهیزات، حوادث سدهای باطله انفجار ناشی از نشت گاز، گیر افتادن کارگران در زیرزمین، مسمومیت با گازهای سمی مانند متان و مونوکسیدکربن، همه در کنار هم از جمله خطراتی است که با معدنکاری دیجتال کاهش خواهد یافت. طبق گزارش سازمان بین‌‌‌‌‌المللی کار (ILO)، معدن‌کاری در سراسر جهان تقریبا یک‌‌‌‌‌درصد از نیروی کار جهانی را استخدام می‌کند و این حوادث، باعث حدود هشت‌درصد از حوادث منجر به فوت است. عدم‌‌‌‌‌کنترل چنین محرک‌هایی، عواقب جبران‌‌‌‌‌ناپذیری برای شرکت‌های معدنی در پی دارد.

حوادث بخش معدن باعث می‌شود که کارگران، صنعت را ترک کنند و جذب نیروی کار جدید برای کارفرما دشوارتر شده و این‌گونه هزینه تمام‌شده ماده‌معدنی برای معدن‌کاران افزایش می‌یابد؛ این در حالی است که پیش از این برخی فعالان بخش‌خصوصی هشدار داده بودند که ممکن است به‌زودی، سوبسید ‌حامل‌های انرژی بخش صنایع، به قیمت واقعی برگردد، به‌همین‌دلیل نیز مهم است که شرکت‌های معدنی سلامت و ایمنی کارگران را جدا از بحث حوزه مسوولیت‌های اجتماعی، جدی بگیرند. فناوری‌های نسل چهارم و پنجم به کمک این بخش آمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند تا این نگرانی را برطرف کنند. در ادامه فناوری‌های نوین معدن‌کاری مطرح می‌شوند که با استفاده از آنها، معادن می‌توانند ایمنی خود را به سطح بالاتری برسانند. به گزارش سایت اینتگرو (Integrove) چهار فناوری کمک بسزایی به ارتقای سطح ایمنی در معادن می‌کنند.

کیوان عزیزمحمدی، اظهار کرد: ماموریت بحرانی، تاخیر پایین، نرخ‌داده بالا، امنیت سایبری، عملکرد قابل پیش‌بینی، پوشش، قابلیت جابه‌جایی سریع، شبکه‌های گسترده کم‌توان، قابلیت مکالمه در ماموریت‌های بحرانی، یک فناوری برای تمامی مصارف معادن، همه آن چیزی است که در شبکه برای معدن‌کاری دیجیتال نیاز است. از میان فناوری‌هایی چون WI-FI ۵/ ۶، TETRA P۲۵، SCADA، LoRaWAN Sigfox، Bluetooth BLE و فناوری نسل پنجم اینترنت، تنها همین گزینه آخر است که همه قابلیت‌های موردنیاز برای معدن‌کاری دیجیتال را دارد. او در ادامه به مقایسه میان اینترنت نسل چهارم پرداخت.

۵Gیک اکوسیستم سراسری برای ایجاد یک جامعه کاملا متحرک و متصل است. حجم داده‌های موبایل در صنعت نسل پنجم‌ ‌هزاربرابر، تفاوت دستگاه‌های متصل حدود صد‌برابر و سرعت در این نسل حدود ۵‌برابر شده است. به‌جز این، عمر باتری دستگاه‌های کم‌مصرف نیز ۱۰‌برابر افزایش یافته است.
موارد استفاده از اینترنت نسل پنجم‌ در معادن
صنعت و اینترنت در این نسل، شبکه‌ای برای ایجاد معدن دیجیتال متصل ایجاد می‌کند. این نماینده ایرانسل اظهار کرد: در بخش زنجیره ارزش بهینه استفاده از خودگردانی و تجهیزات تقریبا بهنگام، ردیابی بهنگام افراد و بار برای بهبود ایمنی، بهره‌وری و بازدهی مورد توجه قرار گرفته است. در بخش سلامت و امنیت کارکنان نظارت بر سلامت و ایمنی کارگران با تجهیزات حفاظت شخصی دیجیتال و پوشیدنی‌ها و حصار جغرافیایی برای مناطق غیرمجاز در دستور کار قرار خواهد گرفت.

در بخش اینترنت اشیا و داده‌های عظیم، ارتباطات از حسگرها برای تشخیص سلامت دارایی، گزارش موقعیت، پایش محیطی، کنترل فرآیند و بهینه‌سازی خواهند شد. عزیزمحمدی بیان کرد: ارتباطات در ماموریت‌های بحرانی، نقش کلیدی در کاهش خسارات جانی و مالی به بخش مورد نظر دارد. ماموریت بحرانی، PTT و PTV برای ایمنی کارگران و برنامه‌های ارتباط تیمی انجام خواهد شد. از سوی دیگر، داده‌های پهن‌باند بهنگام و تقریبا بهنگام، ابزاری مانند ویدئو با نرخ بیت تطبیقی بر اساس تقاضا از پلتفرم‌های اکتشاف و تولید برای عملیات از راه‌دور، نظارت و پردازش تصویری استریم دوربین مدار بسته و پهپاد برای نظارت، بازرسی و تعمیر، واقعیت‌افزوده (به‌عنوان مثال پوشش تشخیص مانع) در نقشه‌های توپوگرافی، ایجاد دوقلو دیجیتال و همگام‌سازی موجب کاهش خسارات وارده خواهد شد.

تجربه شرکت ABB درخصوص تحول دیجیتال در معادن و فلزات
عزیزمحمدی همچنین به بررسی تجربه تحول یکی از شرکت‌های دیجیتال در معادن و فلزات پرداخت تا به اهمیت معدن‌کاری فراسرزمینی برسد. تجربه این شرکت از معدن‌کاری دیجیتال نشان می‌دهد، بهره‌وری انرژی با معدن‌کاری دیجتال، حدود ۴۰‌درصد افزایش یافته است. در بخش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، این شرکت حدود ۲۵‌درصد سود کرده است و در نهایت، در حوزه بازیابی سنگ‌معدن، اوضاع بهتر شده است. این افزایش بازدهی این‌گونه بوده که کارخانه می‌تواند زودتر از موعد به تغییرات مواد معدنی واکنش نشان دهد و با تجهیزات استخراج را افزایش دهد.

تجربه شرکت ERICSSON درخصوص تحول دیجیتال در معادن و فلزات
نماینده ایرانسل یکی دیگر از شرکت‌های معدنی را بررسی کرد. این شرکت به کمک معدن‌کاری دیجیتال، هزینه استهلاک را ۴۴‌درصد، هزینه نگهداری را ۳۵‌درصد، هزینه سوخت را ۲۱‌درصد، هزینه نگهداری در پردازش را ۲۵‌درصد و هزینه MTBF را نیز ۱۵۰‌درصد کاهش داده است. او همچنین درباره این شرکت بیان کرد: در معدن‌کاری سنتی، به دلیل دید محدود راننده، تصادفات حمل‌ونقل تا ۲۵‌درصد از کل مرگ و میرهای معدن را تشکیل می‌دهند و معدن‌کاری دیجتال با سیستم‌های هوشمند، این آمار را به‌شدت کاهش می‌دهد. استخراج هوشمند به‌طور بالقوه می‌تواند جان هزار نفر را نجات دهد و از ۴۴‌هزار آسیب در دهه آینده جلوگیری کند، همچنین اپراتور‌های معدن به‌طور متوسط ۲۰‌درصد کاهش در هزینه‌های تعمیر و نگهداری تجهیزات تحت‌پوشش نظارت بهنگام خواهند داشت.
منبع: دنیای اقتصاد