نیروگاه‌‌‌های زغال که در آلمان و ایتالیا تعطیل شده بودند، با شروع جنگ روسیه و اوکراین مجددا وارد مدار تولید می‌‌‌شوند. کشتی‌‌‌های مملو از زغال‌‌‌سنگ از معادن آفریقا در مسیر دماغه امید به اروپا راهی می‌‌‌شوند. ایالات‌متحده آمریکا در بحبوحه این جنگ و صعود نرخ انرژی به فکر احیای معادن زغال‌‌‌سنگ خود می‌‌‌افتد و چینی‌‌‌ها برای بازگشایی معادن زغال و افزایش تولید در آنها برنامه‌‌‌ریزی می‌کنند. به این ترتیب، جاه‌‌‌طلبی و اهداف سیاسی به جنگ با محیط‌زیست آمده است؛ جنگی که پیش از شروع، بازنده مشخصی دارد.
به گزارش«اکوایران»، از سال گذشته و در بحبوحه کمبود گاز طبیعی و در پی افزایش مصرف برق با لغو محدودیت‌های کرونایی، تقاضا برای زغال‌‌‌سنگ افزایش یافت. در این شرایط، حمله روسیه به اوکراین باعث شد تا بازار زغال‌‌‌سنگ رونق قابل‌توجهی پیدا کند. این بحران اثری دومینویی به وجود آورد و تولیدکنندگان برق را برای تولید بیشتر از مسیری جدید و برگرداندن قیمت‌ها به سطوح قبل به تکاپو انداخت.

رونق کثیف‌‌‌ترین سوخت فسیلی جهان، پیامدهای ناخوشایندی برای اقتصاد جهانی دارد
افزایش هزینه انرژی در دنیا به موتور شارژ تورم تبدیل شده است. نرخ زغال‌‌‌سنگ نیز متاثر از اتفاقات اخیر همچون کمبود در منابع انرژی و جنگ، افزایش داشته است. با این حال تحلیلگران می‌‌‌گویند همچنان زغال‌‌‌سنگ یکی از ارزان‌‌‌ترین سوخت‌‌‌ها در دنیاست. استفاده از زغال‌‌‌سنگ به‌‌‌عنوان سوخت، بزرگ‌ترین مانع برای مقابله با تغییرات اقلیمی است؛ اما صعود نرخ انرژی افزایش استفاده از این منبع ارزان را توجیه‌‌‌پذیر و شاید ناگزیر کند. در این شرایط، بهره‌‌‌برداران معادن زغال‌‌‌سنگ در تلاش هستند تا بر میزان برداشت خود از معادن زغال‌‌‌سنگ اضافه کنند؛ چرا که نیروگاه‌‌‌های آب و برق در سراسر جهان خواهان زغال بیشتری هستند.

استیو هولتون، معاون ارشد بازارهای زغال‌سنگ در شرکت تحقیقاتی بازار ریستاد انرژی در سیدنی گفت: اگر بخواهید هدف کربن‌زدایی و امنیت انرژی را همزمان برقرار کنید و میان این دو هدف به تعادل برسید، پر واضح است که کدام‌یک برنده خواهد شد؛ روشن نگه‌داشتن چراغ‌‌‌ها. تامین برق لازمه تداوم قدرت است و مانعی در مقابل شورش مردم در خیابان‌‌‌ها به شمار می‌رود.

براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، در سال ۲۰۲۱، جهان بیش از هر زمان دیگری از زغال‌سنگ برق تولید کرد. میزان مصرف زغال‌‌‌سنگ در دنیا ظرف سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل حدود ۹درصد رشد داشت. در عین حال برآورد می‌شود که میزان مصرف زغال‌‌‌سنگ دنیا در سال ۲۰۲۲ برای تولید برق، ساخت فولاد و سایر مصارف صنعتی تقریبا ۲‌درصد افزایش یابد و به حدود ۸میلیارد تن برسد و تا سال ۲۰۲۴ نیز در همین محدوده باقی بماند.

آژانس بین‌المللی انرژی تخمین می‌‌‌زند با توجه به افزایش مصرف زغال‌‌‌سنگ در جهان میزان انتشار دی‌‌‌اکسیدکربن از زغال‌سنگ تا سال ۲۰۲۴ حداقل ۳میلیارد تن افزایش خواهد داشت. این آژانس می‌‌‌افزاید: همه شواهد حاکی از شکاف گسترده بین جاه‌طلبی‌‌‌ها و اهداف سیاسی و واقعیت‌‌‌های فعلی سیستم انرژی دنیاست.

داستان حذف زغال‌‌‌سنگ به ‌‌‌شکل جدایی‌ناپذیری با مصرف گاز طبیعی پیوند خورده است. در تمام دنیا جایگزینی زغال‌‌‌سنگ با گاز طبیعی به‌عنوان سوخت پاک‌‌‌تر تبلیغ می‌شود.

آیا اتحادیه اروپا می‌تواند انرژی روسیه را کنار بگذارد؟
اروپا به دنبال راهی برای کاهش اتکای خود به روسیه در تامین سوخت‌‌‌های فسیلی است. این اتحادیه ممنوعیت واردات زغال‌سنگ روسیه را تصویب کرد و به دنبال حذف کامل واردات زغال‌‌‌سنگ روسیه است؛ اما درصدد است تا استفاده از زغال‌‌‌سنگ را افزایش دهد. اتحادیه اروپا قصد دارد واردات گاز طبیعی از روسیه را نیز کاهش دهد. این تصمیم در صورتی محقق می‌شود که کشورهای عضو این اتحادیه بتوانند میزان بیشتری زغال‌‌‌سنگ از تولیدکنندگان غیر‌روسی خریداری کنند. تلاش کشورهای اروپایی برای تامین منابع انرژی از سایر نقاط دنیا قمار خطرناکی است که قیمت‌‌‌های جهانی را بالا می‌برد و احتمالا کشورهای در حال توسعه را با رشد قیمت و کمبود روبه‌رو می‌کند.

دولت آلمان برای اطمینان از تامین انرژی خود در زمستان سال آینده در حال بررسی همکاری با شرکت‌های برق مانند RWE AG است تا فعال کردن مجدد نیروگاه‌های زغال‌سنگ از کار افتاده در این کشور را آغاز کنند؛ در عین حال قصد دارد تعطیلی واحدهای فعال به‌‌‌منظور کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی را به تاخیر بیندازد. در دانمارک نیز Orsted A/ S در حال حفظ ذخایر زغال‌‌‌سنگ برای استفاده در آینده است. بریتانیا هم در حال بررسی گزینه‌‌‌هایی برای تقویت امنیت انرژی در این کشور است که این موضوع شامل باز نگه‌داشتن واحدهای زغال‌سنگ در این کشور می‌شود.

اِما چمپیون، رئیس انتقال انرژی منطقه‌‌‌ای در بلومبر (NEF)، گفت: این آخرین حمله زغال‌سنگ در بازارهای اروپاست.

پیش از این نیز ذخایر زغال‌‌‌سنگ اروپا در وضعیت ناامنی قرار داشت. یک نیروگاه در آلمان سال گذشته به دلیل تمام‌شدن زغال‌سنگ مجبور به تعطیلی شد. کمبود استخراج زغال‌‌‌سنگ نسبت به تقاضا برای آن ظرف سال گذشته باعث شد تا برق در هند و چین قطع شود. هند و چین در کنار هم مصرف‌کننده حدود دوسوم زغال‌‌‌سنگ دنیا هستند.

افزایش قیمت زغال‌‌‌سنگ
قیمت زغال‌‌‌سنگ صعود بی‌‌‌سابقه‌ای خواهد داشت. در حالی که در گذشته به‌ندرت نرخ زغال‌‌‌سنگ معیار پلتس‌استرالیت از ۱۰۰دلار به ازای هر تن عبور می‌‌‌کرد، بحران انرژی در سال گذشته باعث شد تا قیمت این محصول در اکتبر ۲۰۲۱ به ۲۸۰دلار به ازای هر تن برسد. با اتمام فصل سرما قیمت‌ها رو به اصلاح گذاشت؛ اما حمله روسیه به اوکراین باعث شد تا مجددا قیمت زغال‌‌‌سنگ به مسیر صعود قیمت بازگردد، به نحوی که بهای هر تن زغال‌‌‌سنگ معیار پلتس به ۴۴۰دلار به ازای هر تن رسید که بالاترین رکورد تاریخی قیمت این محصول است. قیمت زغال‌‌‌سنگ در اروپا نیز از این الگو پیرو کرد. بهای زغال‌‌‌سنگ در ایالات‌متحده آمریکا نیز وضعیتی مشابه داشت؛ این در حالی بود که نوسان نرخ این محصول در بازار آمریکا عموما تابعی از عرضه و تقاضای داخلی است.

شیژو ژو، مدیرعامل انرژی جهانی و انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در S&P Global گفت: زنجیره تامین زغال‌سنگ برای این شوک و صعود تقاضا آماده نبود. بر اهمیت زغال‌‌‌سنگ در دنیا افزوده می‌شود؛ اما بعید به نظر می‌رسد که ذخایر آن به همان نسبت افزایش داشته باشد. تولیدکنندگان معدنی زغال‌‌‌سنگ همچنان در خصوص تقاضای بلندمدت برای این محصول نگران هستند؛ به‌خصوص آنکه سازمان ملل همچنان به فکر حذف تدریجی زغال‌‌‌سنگ است و این موضوع باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران از ورود به این معادن اجتناب کنند.

گزارش هیات بین دولتی تغییرات آب‌وهوا که در این ماه منتشر شد، نشان داد برای محدود کردن گرمایش جهانی به میزان ۵/ ۱درجه سانتی‌گراد باید سوزاندن زغال‌سنگ تا سال ۲۰۵۰ به صفر برسد.

اتان زیندلر، رئیس تحقیقات آمریکا در BloombergNEF می‌‌‌گوید: اینکه بگوییم در بلندمدت هیچ تقاضایی برای محصول شما وجود ندارد، اما در کوتاه‌‌‌مدت، میزان تولید آن را افزایش دهید، درخواست بزرگی از فعالان بخش زغال‌‌‌سنگ است.

افزایش عرضه امکان‌‌‌پذیر نیست
میزان تولید جهانی هنوز به سطح قبل از همه‎گیری کرونا بازنگشته است. معدن‌کاران به دلیل مشکلات آب‌وهوا، کمبود نیروی کار و مسائل حمل‌ونقل و همچنین عدم‌سرمایه‌گذاری در ظرفیت جدید دچار مشکل هستند.

اندونزی، بزرگ‌ترین صادر‌کننده زغال‌سنگ برای نیروگاه‌‌‌ها، اوایل سال‌جاری صادرات این محصول را متوقف کرد تا تامین منابع داخلی را تضمین کند. تولیدکنندگان استرالیایی نیز که جزو صادرکنندگان کلیدی زغال‌‌‌ دنیا هستند، اعلام کرده‌‌‌اند که توانایی محدودی برای افزایش فروش دارند. شرکت دولتی زغال‌سنگ هند، بزرگ‌ترین معدن‌کار جهان، تحویل به کاربران صنعتی را محدود می‌کند تا نیروگاه‌‌‌ها در اولویت باشند و از خاموشی میلیون‌‌‌ها خانوار در این کشور جلوگیری کند. صادرات از ترمینال زغال‌سنگ ریچاردز خلیج آفریقای جنوبی به ۷/ ۵۸میلیون تن در سال ۲۰۲۱ کاهش یافت که کمترین میزان در ۲۵سال گذشته است. در این شرایط با کاهش عرضه جهانی زغال‌‌‌سنگ، افزایش تقاضا و صعود قیمت‌ها، احتمالا کشورهای در حال توسعه دیگر قادر به تهیه سوخت برای حفظ اقتصاد خود نخواهند بود. در این شرایط کشورها دارای کمبود نقدینگی در جنوب آسیا، مانند پاکستان، سریلانکا و بنگلادش قربانی تغییر نوع سوخت می‌‌‌شوند.
منبع: دنیای اقتصاد