به گزارش معدن نامه، مسعود مرسلی؛ مجری پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری علوم زمین به ابهامات موجود در این زمینه پاسخ داد:

به عنوان اولین سوال، چرا در رابطه با آبهای ژرف نظرات متفاوتی وجود دارد؟

 علت اصلی جدید بودن و جذاب بودن این موضوع است. در حال حاضر متخصصان علم آبهای زیزمینی به دو دسته موافق و مخالف آبهای ژرف تقسیم شده اند. عده ای با مطالعه و اکتشاف موافق ولی با بهره برداری این آبها مخالف هستند. در رابطه با مطالعه این آبها نیز تقریبا نیمی از متخصصان موافق و نیمی مخالف هستند. علت مخالفت متخصصان را اینطور می توان بیان کرد که عموما اگر آبی در منطقه ای وجود دارد که می توان آنرا استحصال کرد، تقاضای آن نیز ایجاد می شود. موافقان این طرح نیز معتقدند که تا زمانیکه ما تمامی پتانسیل های موجود آبی در یک حوضه را شناسایی نکنیم نمی توانیم مدیریت جامع منابع آب را به درستی انجام دهیم.

نظر شما در رابطه با مطالعه و استحصال آبهای ژرف در کشور چیست؟

در مجموع برآیند نظر سازمان زمین شناسی این است که بایستی به این مطالعات اهمیت داد به این دلیل که قطار مطالعات آبهای ژرف در کشور چند سالی است که به حرکت در آمده است. حتی سازمان زمین شناسی فرانسه نیز وارد این مطالعات شده است. بعضا نظرات و اعداد و ارقامی مطرح می شود که نگران کننده است، لذا سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور بدون هیج پیش فرضی راجع به ارقامی که مطرح می شود، مطالعات جدی خود را در این زمینه آغاز نمود. نتایج مطالعات به صورت محرمانه به وزارت نیرو ارایه خواهد شد و در صورت صلاحدید مدیران علنی خواهد شد.

عمق آبهای ژرف در ایران چقدر است؟

استانداردی در این زمینه وجود ندارد و بسته به شرایط هیدروژئولوژی هر حوضه ای می تواند متفاوت باشد. در برخی از کشورهایی همچون هند و بنگلادش اعماق کم (تا 300متر) را جزو آبهای ژرف حساب می کنند. در برخی از کشورها همچون لیبی، عربستان و الجزایر آبهای ژرف در اعماق بسیار زیادی قرار دارند. در مجموع یکی از نتایج مطالعاتی که در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی آغاز شده است می تواند پاسخ به این موضوع باشد. به نظر می رسد عمقهای کمتر از 500 یا 600 متر را در کشورمان نبایستی به عنوان آبهای ژرف به حساب آوریم. در حال حاضر  ما چاه هایی در کشور داریم که عمق آنها  به بیش از 400 متر نیز می رسد. نکته مهم آنکه در حال حاضر در برخی از نقاط در حال استفاده از آبهای ژرف هستیم ولی متوجه این امر نیستیم.

تفکیک پذیری آبهای ژرف به چه نحوی است؟

نکته اول توجه به این مساله است که میزان تجدید پذیری و تجدید ناپذیری آبهای ژرف تخمین زده شود. آبهای ژرف تجدید ناپذیر به نوعی آبهای فسیلی هستند. عموما این آبها کیفیت نامناسبی داشته و طی سالیان متمادی زمانهای زمین شناسی در اعماق زمین ذخیره شده اند. اینها در واقع بخشی از آبهایی هستند که همراه با مخازن نفتی در حفاریهای نفت مشاهده می شود. 

اما آبهای ژرف تجدید ناپذیر عموما در شکستگیهای عمیق وجود داشته و در جریان هستند (هر چند با سرعت پایین)

چه نوع مطالعاتی در این زمینه مد نظر است؟

اولین مساله  تهیه و بررسی ستون آب چینه نگاری  Hydrostratigraphy  در مناطق مستعد است. همچنین تلفیق این مطالعات با مطالعات ساختاری و گسلی و شکستگیهای عمیق بسیار با اهمیت است. ما در نظر داریم از مطالعات ژئوفیزیک (ژئوفیزیک هوایی و زمینی) نیز بهره جویی کنیم. در این زمینه از نظرات آقای دکتر آریامنش به عنوان یکی از پیشگامان این بحث کمک خواهیم گرفت. همچنین انجام مطالعات ایزتوپی در مناطق مشکوک و مستعد از اهداف اصلی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی است. طبیعی است در این مطالعات این سازمان دست همکاری به سوی صاحبنظران کشور دراز خواهد کرد و بدنه دانشگاهی و اساتید برجسته می توانند بسیار نقش داشته باشند. 

حرف آخر؟

آبهای ژرف نه نجات دهنده بحران آب در کشور هستند و نه مساله کم اهمیتی است. بایستی به این موضوع در ابتدا به صورت کارشناسی و فنی توجه و سپس اظهار نظر نمود. تبعات سیاسی و اجتماعی اظهار نظرات غیر کارشناسی در این رابطه می تواند بسیار مضر باشد. هنوز وزارت نیرو به این قطعیت نرسیده است که از این آبها استفاده کند پس بایستی قدمهایی که در این زمینه برداشته می شود با احتیاط کامل باشد.