پس از آنکه در روزهای پایانی سال گذشته رینگ حراج باز بورس کالا میزبان سنگ‌‌آهن، کنسانتره و گندله بود، در هفته گذشته پس از گذشت حدود دو سال مجددا آهن اسفنجی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه شد و به این ترتیب این بازار میزبان تمامی حلقه‌های تولید زنجیره فولاد در کشور بود. البته در حال حاضر حلقه‌های ابتدایی زنجیره الزامی به عرضه تمامی محصول در بورس کالا ندارند و تنها قرار شده با عرضه بخشی از محصولات حلقه‌‎های ابتدایی زنجیره فولاد در این بازار، کشف نرخ به شکلی شفاف و رقابتی تعیین شود.

سال گذشته بخش زیادی از تولیدکنندگان بخش ابتدایی زنجیره فولاد از سنگ‌‌آهن تا گندله معترض نحوه تعیین قیمت محصولات خود بودند چرا که قیمت این گروه‌های کالایی در بازار داخل به نرخی بسیار کمتر از قیمت‌های جهانی رسیده بود و در برخی موارد با قیمتی حدود ۵۰ درصد کمتر از نرخ‌های جهانی دادوستد می‌شد. در حالی که خواست این بخش از زنجیره در تغییر ضریب تعیین قیمت این کالاها در بازار داخل ظرف سال گذشته به نتیجه نرسید، ورود این بخش از زنجیره به بورس کالا و امکان فروش و تعیین قیمت در بازاری با رقابت آزاد می‌تواند گامی مهم در راستای حرکت به سمت خروج از مقوله نرخ‌گذاری دستوری در زنجیره فولاد کشور و تعیین قیمت در بازاری شفاف و رقابتی باشد؛ موضوعی که تحقق آن در وهله اول سود تولیدکننده را به دنبال دارد اما در بلندمدت با توسعه این بخش از تولید به نفع کل زنجیره و اقتصاد کشور تمام خواهد شد.

تعیین نرخ در بورس؛ فروش با قرارداد بلندمدت
امیر صباغ، مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری «ایمیدرو» درخصوص مزایای روش حراج باز برای فروش سنگ‌‌آهن در بازار فیزیکی بورس کالا به «دنیای‌اقتصاد» گفت: روش حراج باز گزینه مناسبی برای فروش‌ کالاهایی است که مشتریان برای خرید حاضر به رقابت بیشتری با یکدیگر هستند. این روش عموما برای محصولاتی استفاده می‌شود که محدودیت تولید در کالایی مشخص وجود داشته باشد و این محدودیت در تولید خریداران را به رقابت بیشتر قیمتی سوق دهد.

وی ادامه داد: در روش حراج بسته که در حال حاضر به شکل گسترده در دادو‌ستدهای بازار فیزیکی بورس کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد، هر مشتری تنها می‌تواند یک قیمت اعلام کند و در نهایت فردی که بیشترین قیمت را ثبت کرده باشد برنده رقابت است اما در روش حراج باز، هر مشتری بیش از یک بار فرصت پیشنهاد قیمت دارد. به این ترتیب اگر رقبا نرخ بیشتری پیشنهاد دهند، هر مشتری این فرصت را دارد که قیمت جدید و بالاتری را مجددا پیشنهاد دهد. به این ترتیب در روش حراج باز بهای یک کالا به شکلی شفاف‌ و در مکانیزمی استوار بر عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. این موضوع از سویی با تعیین نرخ واقعی سود تولیدکننده را تامین می‌کند و از طرف دیگر خریدار با تامین مواد اولیه منتفع می‌شود. مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری ایمیدرو درخصوص نحوه تعیین قیمت پایه سنگ‌‌آهن در معاملات بورس کالا و دستوری بودن یا نبودن آن گفت: مدت‌هاست که درصدد هستیم تا از نرخ‌گذاری دستوری در زنجیره فولاد و به شکل خاص در حلقه‌های ابتدایی زنجیره یعنی سنگ‌‌آهن، کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی دور شویم. این روش فروش گامی مهم در راستای دور شدن از قیمت‌گذاری دستوری به شمار می‌رود. بهای پایه اولین عرضه سنگ‌‌آهن در رینگ حراج باز بورس کالا براساس قیمت فروش سنگ‌‌آهن در مزایده شرکت‌های تولیدکننده استخراج شد اما سقف رقابت در این دادوستدها باز گذاشته شد.قیمت پایه در هفته‌های بعد نیز براساس فرمولی تعیین می‌شود که در آن بهای فروش سنگ‌‌آهن در معاملات هفته قبل ضرب در نوسانات هفتگی قیمت فولاد در نظر گرفته می‌شود. اگر مشتری برای خرید کالا در قیمت پیشنهادی وجود نداشته باشد، عرضه‌کننده می‌تواند روی قیمت محصول خود در عرضه بعدی تخفیف ارائه دهد.

صباغ در پاسخ به چگونگی گسترش این نحوه معامله میان تمامی شرکت‌های سنگ‌‌آهنی و به‌خصوص شرکت‌های کوچک گفت: واقعیت این است که شرکت‌های کوچک سنگ‌‌آهنی چندان نیازی به فروش در این بازار ندارند چرا که آیین‌نامه فروش به آنها این اجازه را می‌دهد که بهای محصول خود را در مذاکره با خریدار تعیین کنند اما عرضه سنگ‌‌آهن در بورس کالا به کمک این فروشندگان نیز می‌آید، چرا که این شرکت‌ها می‌توانند بهای تعیین‌شده در این بازار را به‌عنوان قیمت پایه در نظر گرفته و با خریدار در این نرخ چانه‌زنی کنند. وی ادامه داد: شرکت‌های بزرگ سنگ‌‌آهنی بیشترین چالش را در فروش محصول خود پیش از این داشتند اما عرضه سنگ‌‌آهن در بورس کالا و کشف نرخی شفاف برای محصولات ابتدایی زنجیره به کمک این شرکت‌ها خواهد آمد تا از این پس الگویی مناسب برای کشف نرخ داشته باشند.

امیر صباغ افزود: در این نحوه فروش هدف آن است که بخشی از محصول در بورس کالا تعیین نرخ شود و پس از آن تولیدکننده بتواند محصول خود را طی قراردادی بلندمدت به حلقه‌های بعدی زنجیره بفروشد.

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری ایمیدرو گفت: فروش سنگ‌‌آهن توسط مجموعه‌های بزرگ معدنی کشور به فولادی‌ها براساس جدول سهمیه‌بندی که وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه کرده است انجام می‌شود. اگر قرار باشد تمامی سنگ‌‌آهن تولیدی توسط مجموعه‌ها به رینگ حراج باز بورس کالا بیاید، دیگر رعایت سهمیه‌ها دشوار می‌شود و کسی که قیمت بالاتری پیشنهاد دهد برنده خواهد شد اما در حال حاضر قرار نیست فروش سنگ‌‌آهن براساس جدول سهمیه‌بندی لغو شود. از همین رو بنا شده تا تولیدکنندگان بخش‌های ابتدایی زنجیره تنها ۵ تا ۱۰ درصد محصول خود را در این بازار عرضه کنند تا با این میزان محصول عرضه‌شده قیمت واقعی کشف و پس از آن فروش‌ها براساس رویه قبلی انجام شود.

وی درخصوص خریداران سنگ‌‌آهن از رینگ حراج باز بورس کالا گفت: تمامی مصرف‌کنندگان اجازه خرید از این بازار را دارند اما تجار اجازه خرید سنگ‌‌آهن عرضه‌شده در این بازار را ندارند. با توجه به اینکه ظرف ماه‌های گذشته بهای سنگ‌‌آهن در بازارهای جهانی رشد قابل‌توجهی داشته، عرضه و فروش سنگ‌‌آهن در بورس کالا امکان بهره‌بردن بخش ابتدایی این زنجیره از این زمان رشد را فراهم می‌کند.صباغ ادامه داد: تعیین قیمت سنگ‌‌آهن در بازار داخل به شکل مستقیم به نرخ جهانی سنگ‌‌آهن وابستگی ندارد اما با توجه به اثرگذاری بهای سنگ‌‌آهن بر قیمت جهانی فولاد و در ادامه بهای فولاد در بازار داخل، این نوسانات قیمتی در بازار داخل نیز اثرگذار می‌شود اما این اثرگذاری با تاخیر به بازار سنگ‌‌آهن داخلی می‌رسد. همچنین تنها بخشی از رشد قیمت‌های جهانی در بازار داخلی منعکس می‌شود و به این ترتیب نباید انتظار داشت که بخش‌های ابتدایی زنجیره همانند رقبای خارجی خود از رشد قیمت‌‎های جهانی سود کنند. در این شرایط ورود حلقه‌های ابتدایی زنجیره به بورس کالا و تعیین نرخ در این بازار به بهبود شرایط این بخش از تولیدکنندگان می‌انجامد؛ چرا که فولادسازان که با رشد قیمت محصولات خود مواجه شده‌اند حاضر به رقابت قیمتی برای تامین مواد اولیه خطوط تولید خود خواهند بود و این موضوع زمینه بهبود شرایط این بخش از تولیدکنندگان را فراهم می‌کند.
منبع: دنیای اقتصاد