وزارت صمت طی دستورالعملی در تاریخ ۱۹ آذر ماه سال گذشته به انجمن‌ها اعلام کرد که در صورت عدم‌توجه صادرکنندگان به تعهدات برگشت ارز حاصل صادرات به چرخه اقتصادی کشور از اول دی ماه سال ۹۸، به هیچ عنوان با صادرات کالای آنها موافقت نخواهد شد. این در حالی است که اخیرا نیز رئیس کل بانک مرکزی مجددا به صادرکنندگان اولتیماتوم داده که ارز حاصل از صادرات خود را برگردانند در غیر این صورت اسامی آنها در رسانه‌ها منتشر می‌شود. برخی از کارشناسان معتقدند دلیل عدم تمایل صادرکنندگان یا مقاومت آنها اختلاف چشمگیر قیمت ارز در سامانه های بانک مرکزی و بازار آزاد است. اما آیا ارز حاصل از صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور به اقتصاد برگشته است؟
*در تجارت تهدید و ارعاب جواب نمی‌دهد
در ادامه فریال مستوفی رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران در خصوص این موضوع اظهار کرد: وقتی صادرکننده از منابع مملکت استفاده می کند، باید ارز حاصل از صادرات را برگرداند تا برای واردات از آن ارز استفاده شود. به ویژه در شرایطی که صادرات نفتی ما و درآمدهای حاصل از آن کم شده است. توجه داشته باشید ایران در شرایط کنونی نیاز به ارز دارد و درآمد نفتى ایران به طور متوسط سالیانه 100 میلیارد دلار بوده، اما سال گذشته به حدود 8 میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: با وجود اولتیماتومی که بانک مرکزی به صادرکنندگان داده به نظر می رسد شمار چشمگیری ارز را برنگردانده‌اند.
مستوفی ادامه داد: البته در برنگرداندن ارز دو جنبه مطرح است، یکی اینکه صادرکننده ارز را برنگردانده و دیگر اینکه به دلیل مشکلاتی که در نقل و انتقالات پولی وجود دارد، نتوانسته برگرداند، چون سیستم بانکی دنیا با ما کار نمی کند. خود بانکی مرکزی هم پول هایی در خارج از کشور دارد که به دلیل همین مشکلات نمی تواند به کشور بازگرداند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران خاطرنشان کرد: ولی در نهایت ارز حاصل از صادرات باید برگشت داده شود به ویژه از سوی شرکت هایی که از یارانه های دولتی استفاده می کنند. در مورد بخش خصوصی که حجم محدودی صادرات داشته و توانایی بازگشت ارز را ندارد، می توان با مسامحه بیشتری رفتار کرد چون شرایط او با شرکت های دولتی تفاوت دارد. با این حال گفتنی است که در تجارت اصولا تهدید و ارعاب جواب نمی دهد و باید مشکلات صادرکننده هم در نظر گرفته شود.
*مساله اصلی تفاوت قیمت ارز آزاد با ارز سامانه‌هاست
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران گفت: بخش عمده ای از درآمدهای نفتی دولت از محل فروش نفت است که تحت فشار تحریم ها این درآمدهای ارزی قطع شده و متاسفانه دولت می تواند از این محل درآمد داشته باشد. در همین حال بخش زیادی از پول هایی که در خارج از کشور وجود دارد نیز بلوکه شده، در چنین شرایطی دولت به صادرات غیرنفتی دل بسته است و چاره هم نیست، چون کشور به ارز نیاز دارد.
وی افزود: در همین راستا بسیاری صادرکنندگان ایرانی که محصولات خود را در بازارهای خارجی عرضه می کنند باید ارز خود را برگردانند و البته برمی گردانند دلیل آن هم این است که فعالیت اقتصادی وجود دارد و بنگاه های اقتصادی تلاش می کنند و به تولید خود ادامه می دهند. پس ارز خود را برگردانده اند چون در غیر این صورت نمی توانستند به حیات خود ادامه دهند. آنها باید هزینه های تولید را پرداخت کنند در نهایت می توانند سودش را برنگردانند اما بیشتر درآمد ارزی شان را باید برگردانند و تبدیل به ریال کنند تا بتواند هزینه های ریالی اشان را پرداخت بکنند.
شکوری ادامه داد: دولت هم وقتی با کمبود منابع ارزی رو به رو شده سعی دارد با سختگیری، ارز موردنیاز برای واردات را تامین کند. به هر حال بخش های مختلف اقتصادی هم باید همراهی کنند این اتفاق بیفتد، چون کشور در شرایط کنونی به ارز نیاز دارد.
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران اضافه کرد: در همین حال بانک مرکزی باید قیمت ارز در سامانه ها را به قیمت ارز آزاد نزدیک کند. یکی از دلایلی که باعث می شود صادرکنندگان تمایل نداشته باشند ارز خود را از کانال رسمی بانک مرکزی وارد کشور کنند، اختلاف چشمگیر قیمت ارز در سامانه های بانک مرکزی و بازار آزاد است که تا 70درصد هم رسیده است. هر قدر این اختلاف کمتر شود، فعالان اقتصادی هم تمایل بیشتری به بازگرداندن ارز از کانال رسمی پیدا می کنند.
او خاطرنشان کرد: البته این به این معنی نیست که صادرکنندگان تاکنون ارز را برنمی گرداندند، برمی گرداندند اما نه از کانال رسمی بانک مرکزی. در واقع افزایش قیمت هایی که الان برای ارز در بازار آزاد اتفاق افتاده انگیزه ها را برای آوردن ارز به کانال رسمی از بین می برد.
شکوری همچنین گفت: پس درست آن است که در کنار همراهی صادرکنندگان دولت نیز بستر را به گونه ای آماده کند که جلوی رانت و فساد گرفته شود و فعالان اقتصادی بتوانند نتیجه زحمتی که در تولید کشیده اند را ببیند. نتیجه زحمت آنها همین ارز حاصل از صادرات است که باید بتوانند آن را با قیمت منطقی در کشور تبدیل به ریال کنند.
*معدنی ها تمام ارز صادراتی را برگردانده‌اند
سجاد غرقی نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران گفت: طبیعی است که اگر قیمت ارز داخلی رقابتی و نزدیک به قیمت ارز آزاد باشد، بازگرداندن ارز صادراتی اقتصادی است و باید برگردد تا به چرخه تولید کمک کند، اما وقتی فاصله ارز آزاد و ارز نیمایی و سنایی و... زیاد می شود، به تولید رانتی می انجامد که توزیع کننده این رانت دولت است.
وی افزود: تا زمانی که دولت نخواهد از این رانت بگذرد، با عناوینی چون کنترل بازار، کنترل ارز و... به این مکانیزم توزیع رانت دامن می زند.
غرقی ادامه داد: ارز باید برگردد به ویژه در شرایط کنونی که کشور به ارز نیاز دارد اما اگر دولت بخواهد از ارز صادراتی به عنوان ابزار رانتی برخورد کند، در نهایت اثرات معکوسی در اقتصاد خواهد داشت.
او اضافه کرد: بخش چشمگیری از صادرات مواد معدنی شامل سنگ آهن، کنسانتره و گندله می شود که البته از سال گذشته حجم صادرات کاهش پیدا کرده است، پس از اینها بیشترین صادرات در سنگ های ساختمانی است. تقریبا اکثر قریب به اتفاق شرکت های معدنی ارز ناشی از صادرات را به صورت کامل بازگردانده اند و اگر این را برنگردانند، اصلا امکان صادرات مجدد ندارند چون تیک صادراتی برایشان نمی خورد که البته بروکراسی این هم بروکراسی کم اشکالی نیست.
نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی تصریح کرد: طبق آمار رسمی اتاق بازرگانی 100درصد ارز حاصل از صادرات مواد معدنی به کشور بازگشته است. این در حالی است که موانع و ممنوعیت هایی که اخیرا دولت بر صادرات مواد معدنی گذشته جلوی این ارزآوری را می گیرد.
.jpg)
