اهمیت این بحران به قدری است که شاید مقایسه اثر آن با رکود مالی سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ نیز دیگر صحیح نباشد؛ زیرا میلیاردها انسان را در سراسر دنیا درگیر خود کرده که در قرنطینه به سر ‌می‌برند که این امر فعالیت بازارها را مختل کرده است و مصرف فولاد را پایینتر خواهد آورد.

چین از قطب‌های اصلی تولید فولاد جهان به شمار می‌رود و بیش از نیمی از تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده است. در اواخر سال 2019 که خبر توافقات اقتصادی چین و آمریکا نزدیک بود جهان را در آستانه یک تحول اقتصادی قرار دهد، به ‌ناگهان خبر شیوع ویروسی از خانواده سارس اقتصاد جهان را به گونه‌ای دیگر تحت تاثیر قرار داد. قبل از شیوع این ویروس، سیاست توقف تولید کوره‌های فولادسازی با ظرفیت تولید پایین در چین بازارهای فولاد را تحت تاثیر قرار داده بود. مقارن با شیوع ویروس کرونا در ووهان، مرکز استان هوبی در چین، در ماه‌های ابتدایی سال میلادی جدید، در ماه‌های ژانویه و فوریه تقاضای فولاد با کاهش روبه‌رو شد و همزمان، کاهش مصرف و تولید را به دنبال داشت. عدم ازسرگیری فعالیت‌های ساخت‌وساز پس از تعطیلات سال نو میلادی به دلیل شیوع ویروس کرونا افت تقاضا برای محصولات فولادی ساختمانی و نهایتا کاهش تقاضا برای سنگ‌آهن را به دنبال داشت. این کاهش تقاضا عمدتا به دلیل تاخیر در شروع صنایع پایین‌دستی مانند پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز، ماشین‌آلات، اتومبیل‌سازی، کشتی‌سازی و لوازم خانگی بوده است.

با طولانی‌تر شدن تعطیلات در کشور چین، فولادسازان این کشور به صادرات فولاد در بازارهای جهانی روی آوردند. قیمت‌ها در بازار فولاد تاثیرپذیری بالایی از تحولات جهانی در عرصه‌های مختلف دارد.

سنگ‌آهن، که ماده اولیه تولید فولاد است، طی مدت کوتاهِ کمتر از دو ماه با کاهش قیمت همراه شد. چین بیش از 60 درصد سنگ‌آهن جهان را مصرف می‌کند و این موضوع باعث می‌شود بازار فولاد جهان در برابر تغییر تقاضا و تولید چین تحت تاثیر قرار بگیرد. در سال 2019 قیمت سنگ‌آهن به طور متوسط 93 دلار بر تن یعنی بالاترین سطح از سال 2015 بوده است. افزایش تقاضای چین و همچنین کاهش عرضه سنگ‌آهن به بازارهای جهانی از طرف استرالیا و برزیل در ماه‌های پایانی سال 2019 از جمله عواملی بود که موجب افزایش قیمت‌ها شد. اما شیوع ویروس کرونا و عدم اطمینان از چگونگی تاثیر آن بر تقاضا کاهش قیمت سنگ‌آهن را در پی داشت. شیوع ویروس کرونا در چین و تمدید تعطیلی کارخانجات بعد از تعطیلات سال نو میلادی باعث شده است که روند نزولی قیمت فولاد ادامه یابد.

از طرف دیگر، با توجه به ایجاد محدودیت در حمل‌ونقل ریلی که ناشی از شیوع ویروس کرونا بوده است، کارخانه‌های تولید فولاد با چالش انتقال سنگ‌آهن از بنادر به کارخانه‌ها روبه‌رو شدند. این کمبود مواد اولیه در چین باعث افزایش هزینه‌های بندری برای تامین نیاز کارخانه‌ها به سنگ‌آهن شد. علاوه بر این، کشتی‌ها به دلیل اِعمال شرایط قرنطینه در بنادر، در صف تخلیه قرار گرفتند.

در ترکیه قیمت قراضه با کاهش بسیار شدیدی همراه شد و این موضوع کاهش قیمت محصولات نیمه‌ساخته را تشدید کرد.

صنعت خودروسازی، بعد از صنعت ساخت‌وساز، بزرگ‌ترین بخش مصرف‌کننده فولاد است و حدود 20 درصد مصرف کل محصولات فولادی در بخش خودروسازی صورت می‌گیرد. کاهش فعالیت شرکت‌های خودروسازی تقاضا برای محصولات فولادی را نیز به طور چشمگیری کاهش داد. این عوامل در کنار یکدیگر باعث کاهش قیمت محصولات فولادی، به خصوص محصولات نیمه‌ساخته، در بازارهای منطقه شدند.

با گسترش شیوع ویروس کرونا، سایر کشورها اقدام به بستن مرزهای خود با چین کردند و در کنار آن، قوانین گمرکی را با شدت و سخت‌گیری‌های بیشتری اِعمال کردند و بدین ترتیب شیوع ویروس کرونا در چین، که تامین‌کننده نیمی از مصرف جهانی فولاد شناخته می‌شود، موجب کاهش قیمت فولاد و رسیدن آن به پایین‌ترین میزان خود در چند ماه اخیر شد.

در حال حاضر این ویروس در تمامی کشورهای جهان شیوع پیدا کرده است و پیش‌بینی می‌شود دولت‌ها محدودیت‌هایی برای مبادله و حمل‌ونقل فولاد در نظر بگیرند. هنگامی که دوره کنترل و توقف بیماری تمام شود، انتظار می‌رود تقاضا برای مبادلات فولاد رشد پیدا کند.

دستیابی ایران به رتبه نخست رشد تولید فولاد جهان

صندوق بین‌المللی پول هشدار داده است که رکود جهانی ناشی از شیوع کرونا ممکن است بدتر از رکود ناشی از بحران مالی سال 2008 باشد. قیمت جهانی فولاد نیز تحت تاثیر این رکود قرار خواهد گرفت. اتحادیه جهانی فولاد در گزارش اخیر خود تولید فولاد 64 کشور جهان را به صورت ماهیانه اعلام کرد. تولید فولاد جهان در ماه مارس 2020، به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش تولید کارخانجات، 6 درصد از سال گذشته کمتر شده است. میزان تولید فولاد جهان با 443 میلیون تن در سه‌ماهه اول سال جاری میلادی کاهشی 4/1 درصدی نسبت به سال قبل داشته است. این در حالی است که تولید فولاد ایران در ماه مارس 2020 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 1/14 درصد افزایش داشته و به 2 میلیون و 250 هزار تن رسیده است. همچنین تولید فولاد ایران در سه‌ماهه اول سال جاری میلادی نیز 2/13‌ درصد نسبت به سه‌ماهه اول سال گذشته افزایش داشته و به 6 میلیون و 750 هزار تن رسیده است.

ایران جزو ده کشور عمده تولیدکننده فولاد جهان است. در میان این ده کشور، به‌جز ایران و ترکیه، همگی کشورها شامل چین، هند، ژاپن، آمریکا، روسیه، کره جنوبی، برزیل و آلمان شاهد کاهش بوده‌اند و ترکیه نیز فقط 1/4‌ درصد رشد داشته است. بدین ترتیب ایران در ماه مارس 2020 بیشترین رشد تولید فولاد جهان را بین ده کشور نخست این جدول به خود اختصاص داده است.

ایران در میان کشورهای خاورمیانه بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد به شمار می‌رود و کشورهای عربستان، امارات و قطر  در رتبه های بعدی قرار دارند.

در این فهرست، چین با تولید ماهیانه 79 میلیون تن فولاد بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان است. تولید فولاد چین در ماه مارس 7/1 درصد کاهش داشته است. این در حالی است که تولید فولاد آمریکا با 6 درصد افت به حدود 2/7 میلیون تن رسیده است. بیشترین افت در بین ده کشور بزرگ تولیدکننده فولاد به آلمان اختصاص دارد که تولید آن با 21 درصد کاهش به حدود 9/2 میلیون تن رسیده است.

شکست تحریم‌ها در سایه سیاست‌های حمایتی

صنعت فولاد ایران اساسا یک صنعت صادرات‌محور و بین‌المللی است و از شوک‌های اقتصادی جهانی تاثیر می‌پذیرد. صادرات فولاد ایران، به رغم محدودیت‌های داخلی و تحریم‌های ظالمانه آمریکا، رشد یافته است و در حال حاضر بخش مهمی از نیازهای ارزی کشور از طریق صادرات فولاد تامین می‌شود. تولیدکنندگان فولاد ایران از آغاز شیوع ویروس کرونا امکانات صنعتی و منابع مالی خود را در خدمت مبارزه با این ویروس قرار داده‌اند. به نظر می‌رسد هم‌اکنون شیوع ویروس کرونا وضعیت را دشوارتر کرده است و صنعت فولاد کشور در برابر بحران‌های بازارهای جهانی بیش از پیش نیاز به حمایت دارد. از آنجایی که مصرف فولاد در ایران و همچنین مصرف جهانی فولاد با کاهش روبه‌رو شده است، انتظار می‌رود با تسهیل بیشتر صادرات، از صنعت فولاد حمایت‌های لازم به عمل آید.

شرکت فولاد خوزستان، همگام با سایر سازمان‌ها، ارگان‌ها و شرکت‌های تولیدی، شعار سال جاری را، که مقام معظم رهبری «جهش تولید» نام‌گذاری کرده است، سرلوحه کار خود قرار داد. این شرکت تجارب ارزنده‌ای را در مقابله با تحریم‌ها کسب کرده و در همین راستا در همان ابتدای شیوع ویروش کرونا، با تشکیل کمیته مقابله با این ویروس و با استفاده از تجارب کلیه همکاران، اقدام به بررسی همه‌جانبه تأثیرات این ویروس بر روند تولید و صادرات کرده و نهایتا با تدوین دستورالعمل‌های ویژه‌ای به منظور پیشگیری و مقابله با این ویروس، توانسته است در مدت زمانی کوتاه تأثیرات ناشی از این ویروس را در شرکت فولاد خوزستان به حداقلِ ممکن برساند. تولید شرکت فولاد خوزستان در فروردین سال جاری با 345 هزار تن نسبت به دوره مشابه سال گذشته 6 درصد افزایش نشان می‌دهد که امیدواریم این روند افزایشی تا پایان سال ادامه یابد.

رکوردشکنی در تولید، همزمان با نبرد با کرونا

ویروس کرونا احتمالا پیش‌بینی‌ناپذیرترین ویروسی است که بشر تاکنون با آن مواجه شده است! بنا بر نظر بعضی استادان و پژوهشگران عفونی، ویروس کرونا تاکنون سی جهش داشته است! واقعیت این است که همه چیز به رفتار بهداشتی ما وابسته است. اکنون همه باید خود را برای سازگاری با این ویروس آماده کنند. تغییر رفتار ما سدّ مهمی در برابر انتشار این ویروس است. شرکت فولاد خوزستان شاید اولین شرکتی بود که به محض اعلام ورود ویروس به کشور در اواخر بهمن‌ماه 1398، کمیته مهمی را در عالی‌ترین سطح برای مقابله با کرونا تشکیل داد و بلافاصله اقلام بهداشتی و تجهیزات حفاظتی را با پیش‌بینی آینده برای هلدینگ فولاد خوزستان تهیه کرد. خرید ماسک، تهیه مواد ضدعفونی سطوح و دست‌ها، دستکش، دستگاه‌های تب‌سنج و... به سرعت تهیه و تب‌سنجی از کارکنان هنگام ورود، بستن رستوران‌ها، توزیع غذا به صورت بسته‌بندی و تعطیلی فعالیت‌های آموزشی، ورزشی و مذهبی در همان هفته اول اسفند اجرایی شد. ضدعفونی اتاق‌ها، معابر و ایستگاه‌های کاری دو بار در روز آغاز و بسته بهداشتی شامل مواد ضدعفونی سطوح و دست‌ها، ماسک، دستکش و دستمال کاغذی بین کلیه کارکنان و حتی همکاران بازنشسته توزیع شد. یک روز در میان کردن حضور کارکنان در محل کار و نیز دادن کارکرد ــ بدون حضور در محل کار ــ برای افراد دارای بیماری زمینه‌ای و نیز خانم‌های باردار و دارای فرزند شیرخوار از تصمیمات مهم دیگر این کمیته بود. فضاسازی و فرهنگ‌سازی گسترده برای آموزش پیشگیری از ابتلا به این ویروس منحوس، در کنار اقدامات بهنگام بهداشتی و نیز ارتباط گسترده با مراکز بهداشتی استان، رصد دائم شرایط و اتخاذ تصمیمات بموقع، باعث شد وجود این ویروس منحوس نه‌تنها خللی در فعالیت مجموعه معظم فولاد خوزستان ایجاد نکند، بلکه در اوج شیوع این ویروس در خوزستان، ما شاهد رکوردشکنی روزانه و ماهیانه تولید محصولات فولادی در فروردین‌ماه باشیم. این موضوع ضمن اینکه افتخار بزرگی است، عزم جزم رزمندگان جبهه تولید برای تحقق شعار سال جدید را نشان می‌دهد که رهبر حکیم انقلاب «جهش تولید» نام‌گذاری کرده است. امیدوارم با لطف خدای متعال و مراقبت خود مردم و رعایت دستورالعمل‌‌های بهداشتی، شاهد کنترل کامل شیوع گسترده این ویروس منحوس باشیم. 

منبع: دنیای معدن