آیا بخش معدن می‌تواند محرک رشد اقتصادی شود؟

او در کتاب «رشد اقتصادی در ایران با نگاهی به بخش‌های اقتصادی» که به تازگی منتشر شده، درصدد است ظرفیت‌های بخش‌های اصلی اقتصاد ایران را آسیب‌‌شناسی کند. این پژوهشگر اقتصادی باور دارد در افق میان‌مدت، بخش‌های اصلی اقتصاد که می‌توانند به عنوان پیشران رشد سهمی در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال داشته باشد، معدن، حمل و نقل، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیربخش‌هایی از صنعت عمدتاً شامل پتروشیمی، فلزات اساسی، صنایع مرتبط با ساختمان و تولید کالاهای مصرفی کم دوام و بادوام هستند.

کتاب ها و مقالات زیادی در خصوص رشد اقتصادی طی سال های اخیر نوشته شده است. این کتاب نسبت به بقیه آثار منتشر شده دارای چه ویژگی هایی است؟ 
رشد اقتصادی و عوامل موثر بر آن، به تفصیل در مطالعات نظری و تجربی مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در خصوص عوامل موثر بر رشد اقتصادی در ایران نیز مطالعات مختلف و حائز اهمیتی انجام شده و به صورت کتاب و مقاله در دسترس می باشد. با این حال کتاب "رشد اقتصاد در ایران با نگاهی به بخش های اقتصادی" به جهاتی نسبت به مطالعات قبلی دارای ویژگی متفاوتی است. این کتاب برگرفته از نتایج یک طرح پژوهشی نسبتا گسترده است که با مشارکت یک تیم پژوهشی اجرا شده است. در این مطالعه از تمرکز بر جزییات نظری مدلهای رشد پرهیز شده و به جای آن، تلاش شده که با تمرکز بر شواهد آماری و با تفصیل و عمق بیشتری، نقش و ظرفیت بخش‌های اقتصادی و نقش هر یک در عملکرد بلندمدت رشد اقتصادی مورد بررسی قرار بگیرد.
در واقع هدف و تمرکز اصلی این مطالعه، شناسایی مزیت‌ها و ظرفیت‌های موجود در هر یک از بخش‌های اصلی اقتصاد ایران، آسیب‌شناسی سیاست‌ها و بررسی چالش‌ها و مسائل اصلی هر یک از بخش‌ها و در نهایت، ارائه راهکارها و توصیه‌های سیاستی به منظور رفع چالش‌ها و مشکلات بخش‌های اقتصادی در جهت دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و اشتغال‌زا در یک افق میان‌مدت بوده است. باید تأکید کرد که چارچوب سیاست‌گذاری پیشنهاد شده برای هر یک از بخش‌های اقتصادی، به گونه‌ای تنظیم شده است که هدف نهایی دست‌یابی به رشد اقتصادی پایدار و اشتغال‌زا محقق گردد. 

همواره سیاستگذاران میان تورم و رشد بر سر دوراهی سیاستگذاری قرار گرفته اند. در این کتاب چه توصیه هایی به سیاستگذاران شده است؟ 
مطالعات تجربی نشان میدهد که مهمترین پیش نیاز و الزام دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار، ثبات اقتصادی است. به بیان دیگر، چنانچه سیاستگذار بخواهد، دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار را هدفگذاری کند، گام نخست آن، دستیابی به تورم پایین و ثبات قیمت ها است. بنابراین، هیچ گونه دوراهی بین تورم و رشد وجود ندارد بلکه کاهش تورم و ثبات اقتصاد کلان، پیش نیاز و شرط لازم برای رشد اقتصادی است. در این کتاب نیز، در ابتدا تاکید شده که ثبات اقتصادی پیش زمینه دستیابی به رشد اقتصادی است.

آیا با توجه به انزوای ایران باز می توان امیدوار بود که کشور به رشد اقتصادی قابل توجهی دست یابد؟
بحث برونگرایی و بهره گیری از مزیت تعامل با دنیای خارج، برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بخشهای مهمی از اقتصاد ایران که می توانند پیشران و محرک رشد اقتصادی باشند، از جمله نفت و گاز، معادن، گردشگری و حمل و نقل، ماهیتا نیازمند تعامل با دنیای خارج هستند. این بخشها، نوعا به لحاظ تامین مالی، توسعه بازار و فناوری، صنایعی فراملیتی محسوب می شوند. بنابراین فعال شدن ظرفیت برخی بخش های اقتصادی کلیدی در اقتصاد ایران، نیازمند سطح بالایی از تعامل با دنیای خارج است. در انزوا، بخش هایی از ظرفیتهای بالقوه اقتصاد ایران، برای دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار فعال نخواهد شد.

در این کتاب بخش معدن کشور به طور ویژه مورد بررسی قرار گرفته که در کتاب های مشابه وجود ندارد. چرا این بخش را بطور مستقل بررسی کردید؟
بخش معدن در این مطالعه مورد توجه ویژه بوده است. در این مطالعه شواهدی ارایه شده است که نشان میدهد بخش معادن در اقتصاد ایران می تواند یکی از پیشرانهای مهم رشد اقتصادی باشد.

به نظر شما چه پتانسیل هایی در بخش معدن وجود دارد که بتواند رشد اقتصادی اشتغالزا را به همراه داشته باشد؟
معادن و صنایع معدنی به طور کلی ویژگیهایی دارد از جمله پیوندهای پسین و پیشین قوی در اقتصاد، نوسان کم و پایداری بالا در ادوار تجاری، نرخ بازده بالا در مقایسه با سایر بخش ها، ظرفیت بالای جذب سرمایه خارجی و نیز، ماندگاری سرمایه گذاری در این بخش. در مورد اقتصاد ایران، به دو مزیت دیگر بخش معدن باید اشاره کرد که عبارتند از ذخایر بسیار غنی و متنوع معدنی موجود در کشور و برخورداری از مزیت انرژی.
بنابراین، از دید سیاستگذاری لازم است بخش معادن و صنایع معدنی به عنوان یکی از حوزه های راهبردی برای ایجاد درآمد و اشتغال در نظر گرفته شود.

آیا بدون داشتن روابط تجاری، مالی و تکنولوژیکی با دنیا می توان به توسعه بخش معدن امیدوار بود؟
بررسی ها نشان میدهد تا کنون به علت سرمایه گذاری های ناکافی در اکتشافات معدنی، ضعف زیرساختهای انرژی و حمل و نقل و نظام ناکارآمد تامین مالی، بخش عمده ای از ظرفیت های بالقوه کشور در حوزه معادن و صنایع معدنی، هنوز فعال نشده است. فعال شدن ظرفیتهای گسترده این بخش، علاوه بر امکانات داخلی، به طور جدی نیازمند برخورداری از تامین مالی، جذب فناوری و بازارهای صادراتی سراسر دنیا است. در کنار امکانات داخل، با دسترسی به امکانات و مزیتهای جهانی میتوان به توسعه این بخش امیدوار بود. 

توصیه های شما به سیاستگذاران برای استفاده از بخش معدن به عنوان یک فرصت برای اقتصاد ایران چیست؟ 
به عنوان چند توصیه عام باید به ضرورت ثبات اقتصاد کلان و تضمین امنیت سرمایه گذاری و بهبود روابط با دنیای خارج تاکید کرد. به عنوان چند توصیه خاص، لازم است بر ضرورت سرمایه گذاری در اکتشافات، افزایش شفافیت و سلامت محیط کسب و کار معادن، توجه به اهمیت صرفه های ناشی از مقیاس و مزایای حاصل از ایجاد بنگاه های بزرگ مقیاس، تنوع بخشی و توسعه ابزارهای تامین مالی و ایجاد زمینه برای جذب سرمایه بخش خصوصی در توسعه زیرساختهای مورد نیاز معادن اشاره شود.